بدون تردیدمسکن و دغدغه خانه دار شدن، یکی از اصلی‌ترین و جدی‌ترین نیازهای بسیاری از خانوارهای ایرانی محسوب می شود. اختصاص بخش قابل توجهی از درآمد خانوارها برای تأمین هزینه اجاره بها، نشان دهنده عمق این نیاز و هزینه بَر بودن آن است. به تبع هر اقدام و طرحی که مسیر و روند خانه‌دار شدن اقشار کم درآمد را تسهیل و هموار سازد، برای جامعه هدف چنین طرح هایی مهم و حائز اهمیت به شمار می رود.
یکی از شعارهای دولت یازدهم از همان ابتدای فعالیت کابینه به موضوعخانه‌دار شدن مردم متمرکز می‌شد و برای تحقق این شعار و پاسخگویی به نیازهای جامعه، طرح های متعددی نیز تعریف و عملیاتی شد که صندوق پس انداز یکم، یکی از برجسته ترین این موارد به شمار می رود.
با وجود تبلیغات بسیار، برخی کارشناسان معتقدند خروجی و دستاورد این طرح آن‌چنان که باید مطلوب و رضایت بخش نبوده است. بر اساس آمار و اخبار منعکس شده ، در طول دو سال گذشته، طرح مذکور 8000 خانوار ایرانی را خانه دار کرده، رقمی که با عنایت به میزان متقاضیان مسکن در شرایط فعلی جامعه، به هبچ عنوان کافی و مؤثر به نظر نمی رسد.
عبداللّه اسوِه،کارشناس اقتصاد، در گفت و گو با خبرنگار مسکن ، با اشاره به لزوم توجه مضاعف به شرایط و پیش نیازهایی که جهت خانه‌دار شدن متقاضیان مسکن تعریف و طراحی می شود، عنوان کرد: متأسفانه بعضاً برخی طرح ها با چنان پیچیدگی ها و دشواریهایی مواجه است که تأمین آن از سوی خانوارهای متقاضی مسکن ، سخت و چالش برانگیز است.
وی افزود: یکی از مهمترین موارد برای خانه‌دار شدن مردم، توجه به این امر خطیر است که عمده جامعه هدف چنین طرح هایی، مشمول اقشار کم درآمد جامعه می شود و به تبع باید ساز و کاری اندیشیده شود که تأمین و فراهم ساختن الزامات اولیه برای این گروه از جامعه امکان پذیر باشد.
اسوه عنوان کرد: به عنوان نمونه در طرح پس انداز یکم، یک فرد یا خانوار متقاضی مسکن باید نسبت به تأمین حداقل 40 میلیون تومان نقدینگی (برای تسهیلات با سود 9 درصدی) اقدام نماید که به تبع پس از واریز این مبلغ به مدت یکسال در بانک، شرایط برای دریافت وام 80 میلیون تومانی برای او فراهم می شود، که اساساً تأمین چنین مبلغی برای بسیاری از افراد و گروه‌های جامعه، ساده و سهل نخواهد بود.
کارشناس اقتصادگفت: شرایط برای برخورداری از تسهیلات 160 میلیون تومانی نیز به همین نحو است، با این تفاوت که به تبع برای دریافت دو برابری وام مذکور، باید میزان سپرده‌گذاری یکساله از 40 میلیون به 80 میلیون تومان ارتقاء یابد.
وی افزود: اقساط تسهیلات 80 میلیونی حدود 800 هزار تومان و وام 160 میلیون تومانی نیز قریب به 2 میلیون تومان برآورد می‌شود که با چنین شرایطی به روشنی به اقتضائات سخت تعریف شده برای این تسهیلات پی خواهیم برد.
اسوه گفت: با اندکی تأمل متوجه خواهیم شد که امکان پرداخت اقساط 800 هزار تومانی یا 2 میلیون تومانی در ماه، برای خانوارها یا زوجینی که گام‌های اولیه را برای آغاز زندگی سپری می‌کنند، امری دشوار و نزدیک به غیرممکن خواهد بود، آن هم در شرایطی که بسیاری از جوانان شاغل (در صورت برخورداری از نعمت اشتغال) حدود1 تا 5/1 میلیون تومان (در ماه) درآمد دارند.
وی افزود: با چنین اوصافی،گویی اینکه متولیان طرح مذکور،گمان می‌کنند متقاضیان و جامعه هدف این طرح ها، جز آب و هوا نیاز دیگری ندارند و تأمین مخارج آموزش، درمان، تغذیه و…باید از جانب غیب فراهم شود!
مسکن مهر،به مراتب موفق تر از پس انداز یکم بود
حمیده اورنگ،کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار مسکن ، با اشاره به طرح ایرادات و انتقاداتی جدی از سوی منتقدان مسکن مهر در ارتباط با این پروژه عظیم در کشور گفت: یکی از اشکالاتی که از سوی مخالفان طرح مذکور مطرح می شود، ناظر بر این امر است که در سایه این طرح، هزینه های سنگینی به دولت تحمیل شد که جبران آن سخت و بسیار دشواراست و به نوعی دولت را زیر بار تسهیلات تکلیفی برده که تأمین آن در شرایط اقتصادی حاکم بر کشور امکان پذیر نیست.
اورنگ عنوان کرد: جانمایی غلط و ضعف های زیرساختی از دیگر انتقاداتی است که در خصوص این پروژه عظیم مطرح است و انصاف حکم می‌کند از انکار این ایرادات اجتناب کرده و به آن صِحِه بگذاریم.
وی افزود: اما علی‌رغم تمامی نارسایی‌ها، طرح اشاره شده، قریب به دو میلیون خانوار ایرانی را (بر اساس گزارشات و آمار رسانه ها) خانه‌دار کرده،که این رقم و عدد نشان می‌دهد حداقل از حیث هدف‌گذاری انجام شده، این ساز وکار به مراتب موفق تر از صندوق پس انداز یکم است که در دو سال، حدود8000 نفر را خانه دار کرده است.
اورنگ گفت: متأسفانه طرح مذکور با تصمیم‌گیری و مصوبه دستگاه های فرادستی ملغی شد و آنچه که در حال حاضر از احداث مساکن مهر در حال اجرا است، معطوف به پروژه های تعریف شده از قبل می شود که به عنون طرح های نیمه کاره یا در حال اتمام در دستور کار قرار دارد و به واقع با مصوبه مجلس، دیگر شاهد تعریف و کلنگ زنی طرح جدید در این خصوص نخواهیم بود.
کارشناس اقتصاد عنوان کرد: می‌طلبید با اتخاذ تدابیر هوشمندانه، معایب و نواقص طرح،گرفته شود نه اینکه از اساس طرح ملغی می‌شد، زیرا در صورت زدودن نارسایی‌ها، قطعا توفیقات پروژه مسکن مهر، پررنگ تر و ملموس تر از گذشته نمود پیدا می‌کرد.
وی در خاتمه یادآور شد: امید آن می رود مسئولان و دستگاه‌های ذی‌ربط، در تعریف و طراحی چنین طرح هایی به شرایط خانوارهای کم درآمد و واقعیات اقتصادی کشور توجه بیشتری نمایند که در چنین شرایطی قطعاً شاهد حصول توفیقاتی هر چه بیشتر، از اجرای چنین دستور کارهایی خواهیم بود.