امروز یکصد و پانزدهمین سالروز کشف “سازوکار آنتیکیترا” – وسیله‌ای که در یونان باستان از آن به منظور ردیابی جابجایی سیارات در منطقةالبروج استفاده می‌شده – است. این وسیله به عنوان نخستین رایانه جهان شناخته می‌شود.
این وسیله، بیش از 2000 سال قدمت دارد. گفته می‌شود نخستین منجمان جهان از این وسیله برای دنبال کردن تاریخ، و پیش‌بینی خسوف و کسوف استفاده می‌کرده اند. همچنین، گفته می‌شود این دستگاه برای برنامه‌ریزی مسابقاتی مانند مسابقات المپیک که هر 4 سال برگزار می‌شده، به کار گرفته می‌شده است.
درباره تاریخ ساخت این وسیله گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد. گفته می‌شود این وسیله در سال 150 پیش از میلاد در جزیره “رودس” ساخته شده است. ممکن است “هیپارخوس” – منجم نام آشنای یونان باستان – نیز در ساخت این وسیله نقش داشته باشد.
همچنین، این ماشین 115 سال پیش و در اعماق دریای اژه کشف شد. در روز 17 مه سال 1902، یک باستان شناس یونانی این وسیله را در بقایای یک کشتی رومی کشف کرد.
استفاده اصلی از این وسیله در سال 1959 کشف شد. نخست گفته می‌شد از این دستگاه به عنوان اسطرلاب استفاده می‌شده است. با این‌حال، یک مورخ به نام “دِرِک دو سولا پرایس” در سال 1959 و پس از بررسی‌های بسیار، دریافت چرخ‌دنده اصلی این دستگاه سال را در تقویم نشان می‌داده است و چرخ‌دنده‌های کوچک‌تر آن برای نشان دادن اجرام آسمانی بوده است.
همچنین گفته می‌شود این وسیله، نخستین رایانه جهان است. با این‌که این وسیله زنگ‌زده شباهتی با رایانه‌های کنونی ندارد، اهمیت آن در قابلیت استفاده از آن به عنوان ماشین حساب نهفته است. این وسیله به منجمان باستان اجازه می‌داده است محاسبات دقیقی را بر اساس جایگاه اجرام آسمانی انجام دهند.
با این‌که این وسیله کاملا ابتدایی به نظر می‌رسد، فناوری ساخت آن برای دوران خودش، حیرت‌انگیز است. چنین پیچیدگی در طراحی وسایل ساخت بشر، تا هنگام ساخت ساعت در اروپای قرون وسطی مشاهده نشده است.
در سال 2000، اسکن سه‌بعدی از این وسیله، نوشته‌هایی را روی آن به نمایش گذاشت که طرز استفاده از این دستگاه را توضیح میدهد.
اکنون ماشین آنتیکیترا در موزه ملی باستان شناسی یونان در شهر آتن به نمایش گذاشته شده است.
