| حسن کیا | حقوقدان و استاد دانشگاه|
با نزدیک شدن تعطیلات نوروزی بحث سفرها و به تبع آن حقوق و تکالیف مسافران و عوامل دخیل در سفر ازجمله موسسات حمل‌ونقل و اسکان مسافران داغ شده است. نخستین نکته‌ای که شایان توجه است صیانت از حقوق ابتدایی هر فرد است که باید آگاهی نسبی از حقوق قانونی و همین‌طور تکالیف خود داشته باشد. برای مثال مسافران در ایران باید در صورتی که از خودروی شخصی برای سفر استفاده می کنند نسبت به تمدید گواهینامه و بیمه شخص ثالث و همین‌طور رفع نقایص احتمالی فنی خودروی خود اقدام کرده و وسایل امنیتی لازم مانند زنجیرچرخ را به همراه داشته باشند، به قوانین و مقررات رانندگی احترام گذاشته و با ماموران راهنمایی‌ورانندگی همکاری کنند. کسانی که قصد سفر با وسایل عمومی مانند اتوبوس یا هواپیما را دارند دارای حقوقی هستند که باید توسط موسسات مسافربری رعایت شود. از جمله عدم تاخیر در حرکت، بیمه‌بودن مسافران و تامین وسایل رفاهی اولیه، در نگاهی مقایسه‌ای طبق قوانین اتحادیه اروپا حقوق ویژه‌ای به‌عنوان مسافر اتوبوس دارید.
نخست- وقتی بلیت اتوبوس را می‌خرید نمی‌توانند بلیت را به دلیل ملیت شما یا این‌که از چه مکانی آن را می‌خرید، گران‌تر حساب کنند. حقوق شما در مورد مسافرت‌های طولانی اتوبوس یعنی بیش از ۲۵۰ کیلومتر اعمال می‌شود و سفرهایی که در اتحادیه اروپا شروع یا خاتمه پیدا می‌کند یا هر دو. دوم- حق شما این است که باید از تأخیر یا لغو سفر مطلع شوید. همواره باید وقتی منتظر هستید اطلاعات لازم را دریافت کنید، سپس شما حق انتخاب دارید. اگر سفر شما بیش از دو ساعت تأخیر دارد باید به شما حق انتخاب داده شود، یعنی منتظر می‌مانید یا می‌خواهید سفر خود را لغو کنید. در این حالت پول بلیت به شما بازگردانده و حتی بلیت رایگان برای برگشت به نقطه شروع مسافرت‌تان داده می‌شود. سوم- اگر حق انتخاب به شما داده نشود می‌توانید شکایت کنید و علاوه بر پول بلیت، ۵٠درصد قیمت آن را نیز به‌عنوان غرامت دریافت کنید. اگر سفر شما بیش از سه ساعت طول می‌کشد و تاخیری بیش از ٩٠ دقیقه دارید، حق دریافت کمک‌هایی نیز دارید مانند نوشیدنی، غذا، هر چیزی که برای منتظر ماندن به آن احتیاج دارید و حتی محلی برای استراحت، اگر باید تمام شب را منتظر بمانید، یعنی حداکثر دو شب و ٨٠ یورو برای هر شب دریافت کنید. چهارم- البته باید آگاهی داشته باشید که اگر تأخیر یا لغو سفر به دلیل فاجعه‌های طبیعی یا شرایط سخت آب‌وهوایی است، شرکت اجباری برای در اختیار قرار دادن محل استراحت ندارد. از طرف دیگر، اگر فکر می‌کنید که حقوق شما از طرف شرکت مورد احترام واقع نشده است، همیشه حق شکایت تا سه ماه بعد از وقوع آن را دارید. شرکت باید تا یک ماه بعد از این‌که شکایت شما را دریافت کرده است، پاسخ دهد و تا سه ماه باید پاسخ نهایی را ارایه کند. اگر از پاسخ راضی نشدید، می‌توانید به سازمان مسئول در کشور عضو اتحادیه اروپا که سفر اتوبوس از آن‌جا آغاز شده بود، مراجعه کنید. به نظر قوانینی اینچنین در حقوق کشور ما نیز می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. در حال حاضر نیز شرایط و خدمات باید پیشتر به مسافران اعلام شود وآنها حق انتخاب داشته باشند. درخصوص هتل‌ها و مکان‌های اسکان مسافران نیز شرایطی مشابه حکمفرماست و مسافر باید در بدو ورود شرایط خدمات هتل را بداند از جمله این‌که مسئولیت محل اسکان در برابر اموال مسافران چیست. مجموعا اطلاع و آگاهی مسافران از حقوق قانونی خود در سفر می‌تواند از بسیاری مشکلات و ضررها پیشگیری کند.