هراز نیوز :زمينه بسياري از آس:يب‌پذيري‌هاي فردي مربوط به رفتارها و واكنش‌هايي است كه فرد ممكن است در شرايط گوناگون از خود بروز دهد…
پرخاشگري يكي از اختلالات رفتاري است كه با هدف دفاع از خود و صدمه رساندن به طرف مقابل است. اما گاهي فرد پرخاشگر براي دفاع از خود، به خود نيز صدمه مي‌رساند.
پرخاشگري مي‌تواند از تندخويي و عصبانيت كنترل نشده، گستاخي و خودزني، ديگر آزاري و حتي رفتارهاي تخريب‌گرايانه عليه اموال و اماكن خصوصي و عمومي بروز داده شود.
فراموش نكنيم اين رفتارهاي آسيب‌زا، در صورتي پرخاشگري محسوب مي‌شوند كه از روي عمد و به منظور صدمه‌زدن به خود يا ديگران انجام گرفته باشد.
چرا پرخاشگري بروز مي كند؟
پرخاشگري ممكن است معلول هر موقعيت ناخوشايندي از قبيل درد، بيماري، دلتنگي، استرس، ناكامي و… باشد، گاهي ممكن است فرد به دليل فقط چند ثانيه توقف پشت چراغ قرمز و يا ديررسيدن به اتوبوس، تاكسي، سرويس و… پرخاشگري نمايد. اما مهم‌ترين عامل در بروز پرخاشگري ناكامي‌ها هستند.
به عبارت ديگر هرگاه فرد به هر دليل نتواند با استفاده از شيوه‌هاي منطقي و معقول به هدف خود دست يابد و يا از خود دفاع كند، ممكن است رفتاري پرخاشگرانه متناسب با سطح ناكامي از خود بروز دهد.
اكنون اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا پرخاشگري لازم است؟
از نظر افراد عصبي و پرخاشگر بروز اينگونه رفتار باعث رسيدن به نوعي آرامش توجيه مي‌شود، يا به عبارت ديگر اين افراد با پرخاشگري نوعي عقده‌گشايي كرده و تصور مي‌كنند كه سبك مي‌شوند و بخش اعظم هيجانات خود را تخليه مي نمايند.
متخصصين امر بر اين عقيده‌اند، كه خشونت نه تنها از شدت عصبانيت نمي‌كاهد بلكه خشونت خود مولد خشونت خواهد بود و ممكن است منجر به بروز رفتارهاي پرخطر ديگر تا حد خودكشي و ديگركشي تشديد شود.
لازم به ذكر است توجيه رفتارهاي پرخاشگرانه توسط افراد عصباني به اين معنا نيست كه اين افراد از اعمال خشونت لذت مي‌برند، چرا كه آثار و علائم پرخاشگري تنها به مظاهر بيروني و هيجاني خلاصه نمي‌شود و واكنش‌هاي غدد درون، ريز و تغيير در ميزان ترشح هورمون‌ها را به دنبال خواهد داشت، اين تغييرات منشاء بروز بسياري از بيمارهاي جسمي و روان‌تني خواهند بود.
آيا مي توان پرخاشگري را از رفتار افراد حذف نمود؟
واقعيت اين است كه با وجود توسعه زندگي شهري، افزايش و تراكم جمعيت، وجود محرك‌هاي عصبي مغاير و بعضاً متضاد، افزايش كشمكش‌ها و فشارهاي رواني، ضرورت تعامل و مواجهه با افراد گوناگون و حتي ناشناس، وجود مشكلات و دشواري‌هاي تحصيلي، شغلي و معيشتي، بيماري‌ها و ضعف قواي جسمي، همه از جمله مواردي هستند كه خواه ناخواه در زندگي فردي و اجتماعي افراد وجود دارند، و مي توانند عامل و منشاء بروز رفتارهاي پرخاشگرانه شوند، به عبارت ديگر حذف اين واكنش هيجاني از مجموعه رفتارهاي فردي تقريباً غيرممكن است اما آنچه قابل تأمل و توجه است براي مقابله با عوارض اين اختلال، دو نكته مورد توجه است:
الف) پيشگيري از شكل گرفتن بسترهايي كه رفتار پرخاشگرانه را بوجود مي‌آورند.
ب) مديريت رفتار پرخاشگرانه توسط خود فرد و اطرافيان.
براي تحقق اين دو نكته به چندتوصيه اشاره مي‌شود. به اعضاء خانواده و يا زيردستان خود آموزش دهيم كه مسائل و مشكلات خود را سريعاً با شما در جريان گذاشته و از انباشته نمودن آنها خودداري نمايند. مثلاً هر از چند گاهي به فرزندان يا دانش آموزان خود بگوييم «دوست داريد قدري با هم صحبت كنيم»، همچنين اجازه دهيم كساني كه با ما در ارتباط هستند آزادانه و با هر زباني كه تمايل دارند مسائل و مشكلاتشان را بيان نمايند، در اينگونه موارد از بكار بردن جملاتي مثل «فقط اصل مطلب را بگو»، «مطالبتان را خلاصه و مختصر بيان كن»، «متوجه شدم چه مي‌خواهي بگويي» و… خوداري كنيد.
– باور داشته باشيم كه همه خواستني‌ها ممكن است دست يافتني نباشد.
– هميشه شرايط اجتماعي ممكن است وفق مراد ما نباشد و آمادگي لازم براي مواجهه با چنين شرايطي را داشته باشيم.
– داشته‌هاي خود را دوست بداريم، نه فقط دوست داشته باشيم خواسته‌هايمان را.
– ناكامي را پايان راه ندانيم بلكه پله‌اي براي تلاش و شكيبايي بيشتر براي نيل به اهداف بدانيم.
– عامل ناكامي خود را به درستي شناسايي كنيم و براي رفع آن چاره‌انديشي كنيم.
– باور داشته باشيم كه رسيدن به راه حل منطقي و معقول مشكلات، تنها با آرامش و تأمل ممكن است و مطمئن باشيم در هنگام عصبانيت و پرخاشگري فعاليت عادي مغز نيز مختل مي‌شود.
– سريعاً موقعيتي را كه عصباني شده‌ايد ترك كنيد، و هرگز تصور نكنيد كه هميشه حق با شما است.
– هميشه تجربيات و پيامدهاي رفتارهاي پرخاشگرانه خود را به ياد داشته باشيم و نتايج آن را ارزيابي كنيم.
– اعتماد به نفس خود را از دست نداده و هميشه اميدوار باشيم.
تهيه شده توسط کارشناس اداره آموزش همگاني فرماندهي انتظامي استان مازندران