سهیلا روزبان – شهروند | اسمش این است که آنها کارگر صنعت نفت هستند. خودشان می‌گویند در باور عمومی کارگران صنعت نفت مرفه‌ترین کارگران ایرانی هستند اما واقعیت با تصور عموم فرسنگ‌ها فاصله دارد. کافی است گذرت به شهر کارگری عسلویه بیفتد. آنها کارگر یکی از بزرگترین مناطق گازی جهان هستند اما زندگی‌شان نه‌تنها تفاوت چندانی با روزمر‌گی‌های سایر کارگران ندارد که شاید شرایط سخت‌تری را تجربه کنند؛ شرایط کار در دمای ٦٢ درجه سانتیگراد، هوایی که در تسخیر آلایندگی مجتمع‌های بزرگ پتروشیمی است و نفس را تنگ می‌کند، شرایط کار بدون خانواده و سر کردن در کمپ‌های پرازدحام و شلوغ کارگری…
هوای زمستانی تهران
ادامه تابستان در عسلویه
دمای هوا به‌شدت پایین آمده است و دانه‌های برف خیابان‌های پایتخت را سفیدپوش کرده است اما درست یک‌هزار و ٢٠٠ کیلومتر آن‌طرف‌تر نزدیکی‌های خلیج‌فارس آفتاب داغ، مستقیم و کلافه‌کننده می‌تابد.اینجا عسلویه، سرزمين فلرهاي گازي است. قطب صنعتي گاز كشور درحالی این روزها همچنان حال و هوای تابستانی دارد که دمای هوا در برخی از روزهای تابستان در آن به ٦٥ درجه سانتیگراد و درجه رطوبت به ٩٥درصد می‌رسد. تلألو خورشید از پشت ابرها خودنمایی می‌کند، خلبان دمای هوا را ٢٢ درجه سانتیگراد اعلام می‌کند. هنگام پیاده شدن از هواپیما چند قطره باران البته بهتر است بگویم قطرات اسیدی، اطراف فرودگاه را نمناک کرد، با این وجود همچنان نوار خاکستری‌رنگی آسمان را پوشانده است. برخی از افراد حاضر در محوطه فرودگاه ماسک بر صورت دارند. راهی پروژه فاز ١٩ پارس‌جنوبی در ٢١٠ کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر شدیم. فازی که قرار است تا پایان امسال یا اوایل سال آینده به بهره‌برداری برسد و ٥٠میلیون مترمکعب گاز بر صادرات گاز این منطقه بیفزاید و سطح برداشت ایران با قطر را برابر کند، اما این تنها مزایای بهره‌برداری از این فاز پارس‌جنوبی نیست. آن‌گونه که مسئولان این طرح می‌گویند بهره‌برداری از فاز ١٩ سطح تولید میعانات گازی را روزانه ٨٠هزار بشکه، اتان را ٢٥٥٠ تن، پروپان را ٢هزار تن، بوتان را ٢٠٠ تن و گوگرد را ٤٠٠ تن بالا می‌برد.ساعت نزدیک ١٢ است و دماسنج اتوبوس عدد ٣٤ درجه را نشان می‌دهد، با این وجود جنب و جوش را می‌توان در جو محوطه دید. کارگرانی که دمای ٦٥درصدی قطب صنعت گازی کشور را دیده‌اند، حالا دیگر هراسی از آفتاب آذرماه ندارند. محمد ٣٢ساله یکی از ٦١هزار کارگر فعال در این منطقه است که به گفته خودش ٣سال است که در عسلویه کار می‌کند. او در واکنش به گرمی عجیب هوا در آذرماه عسلویه، لبخندی می‌زند و به «شهروند» می‌گوید: خانم این روزها که هوا خیلی خوب است. اگر روزهای جهنمی تابستان را ببینید این هوا برایتان عجیب نیست.
حقوق ١,٥ میلیونی برای کار
در دمای ٦٥ درجه‌ای
او از بار مشکلاتی که کار کردن در این منطقه بر دوش او گذاشته، گله می‌کند و ادامه می‌دهد: شاید برخی تصور می‌کنند هر کسی که در عسلویه به کاری مشغول است دیگر «نانش در روغن است!» و ماهانه مواجب زیادی به جیب می‌زند حتی اگر کارگری ساده باشد! اصولا نگرش عموم جامعه در رابطه با کارکنان حوزه صنعت نفت بسیار متفاوت از دیگر اقشار جامعه کارگری کشور است، درحالی‌که واقعیت چیز دیگری است!او در ادامه از کارگرانی حرف می‌زند که ماهانه کمتر از ١,٥میلیون تومان درآمد کسب می‌کنند. این درآمد شاید برای یک کارگر در دیگر شهرهای کشور رقم بدی نباشد، اما برای کارگری که رنج کار کردن در شرایط بد آب و هوایی و دمای ٦٥ درجه‌ای را به جان می‌خرد، به هیچ وجه منطقی نیست. کارگران فنی شرایط بهتری دارند و به ازای هر روز کار خود معمولا ٩٠هزار تومان حقوق دریافت می‌کنند. این جوان همدانی که برای فرار از بیکاری به مهاجرت و دوری از خانواده‌اش تن داده است، اضافه کرد: اگر در هر نقطه ایران کارگران ٨ ساعت از روز را به فعالیت مشغولند، در عسلویه کارگران ١٢ ساعت کار می‌کنند و اگر این ٤ ساعت اضافه را از حقوق آنها کسر كنيد، متوجه خواهید شد که چه مقدار از ساده‌ترین کارگران ساختمانی در شهرها حقوق کمتری دریافت می‌کنند؛ البته اگر دریافت کنند! زیرا پرداخت حقوق کارگران حداقل هر دو ماه یک‌بار در نزد پیمانکاران مستقر در پارس‌جنوبی به عرف تبدیل شده است! کارگران نیز ناچار پذیرفته‌اند و کسی هم نمی‌داند نقش اداره کار در این میان چیست و چه کمکی می‌تواند به آنها بکند!وقتی از خانواده‌اش حرف می‌زند، صدا در گلویش می‌شکند. به گفته خودش بیشتر از ٤٥ روز است که پدر و مادرش را ندیده است؛ زیرا هزینه رفت‌و‌آمد بسیار بالاست و امکان مسافرت دایم را از او سلب می‌کند. البته برخی از شرکت‌ها برخی از هزینه‌های رفت‌و‌آمد کارکنان خود را پرداخت می‌کنند اما پیمانکاری که با او قرارداد بسته، زیر بار تعهداتی از این دست نمی‌رود.
قیمت خانه در عسلویه برابر با شمال تهران
دوست دیگرش کنار او ایستاده و سخنانش را این‌گونه تکمیل می‌کند كه بسیاری از کارگران این منطقه قصد ازدواج دارند؛ اما نبود شرایط لازم برای تشکیل زندگی مشترک آنها را از این امر منصرف می‌کند. علی در ادامه به قیمت بالای ملک در عسلویه اشاره کرد و گفت: قیمت خانه در برخی از نقاط که شرایط مناسب‌تری دارد، گاهی به متری ٢٠میلیون تومان یعنی معادل بهای خانه در شمال تهران هم می‌رسد. کدام کارگر یا کارمندی چنین توان مالی دارد؟ این گرانی‌ها باعث شده که کارگرانی که خانواده‌هایشان در عسلویه هستند برای زندگی به شهرستان جم بروند که حداقل ٦٠ کیلومتر با اینجا فاصله دارد. قیمت خانه در آنجا بهتر است و به حدود ٢ الی ٣میلیون تومان در هر متر می‌رسد. او همچنین شرایط بد اسکان کارگران فعال در منطقه ویژه پارس‌جنوبی را مورد انتقاد قرار داده و می‌گوید: شرکت‌های مستقر در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس که به منظور احداث فازهای گازی پارس‌جنوبی به استان بوشهر آمده‌اند، هرکدام برای کارگران خود استراحتگاهی بنا کرده که صدها نفر را در آن جای می‌دهند. کمپ‌هایی که با کمترین امکانات، میزبان کارگران است و ازدحام بالای جمعیت در آن حس خفقان را برایت تداعی می‌کند.
توازن جمعیت در بوشهر بهم خورد
اما این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که یوسفی، مدیر منطقه ویژه پارس مهاجرت کارگران به عسلویه را عامل بر هم خوردن توازن جمعیتی در استان بوشهر می‌داند و از این لحاظ ابراز نگرانی می‌کند. به گفته او نسبت زنان به مردان در بوشهر ١٠٠ به ٢٦٢ است؛ در حالی‌که این نسبت در سایر شهرهای کشور ١٠٠ به ١١٠ است. آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد ٦١ هزار نفر در این منطقه مشغول به کار هستند که تنها ٣٠درصد آن یعنی ١٨هزار نفر آن بومیان بوشهر هستند و مابقی از دیگر استان‌های کشور به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. حالا وزارت نفت کمر به ساخت ٧هزار واحد مسکونی بسته است. آن‌گونه که سرمایه‌گذار این طرح وعده کرده، این واحد‌ها ظرف دو سال آینده آماده اسکان خواهد بود و وزارت نفت آن را در اختیار کارمندان متأهل خود قرار خواهد داد.
هوای آلوده
یاسین ٤٢ سال دارد و از کارگران بومی پارس‌جنوبی است. صورت آفتاب سوخته‌اش از روزهای کاری سخت او حکایت می‌کند. او که نگران سلامت دو فرزند ٥ و ٧ساله خود است، نسبت به وضع سطح آلاینده‌های موجود در هوا ابراز نگرانی می‌کند؛ آلاینده‌هایی که مدیر منطقه ویژه اقتصادی پارس از کاهش آنها به ٥میلیون متر مکعب خبر می‌دهد. او با بیان این‌که سطح آلاینده ١٠ فاز نخست پارس‌جنوبی در سال ٨٧ حدود ٥٦میلیون مترمکعب بوده است، ادامه داد: این رقم هم‌اکنون به یک‌دهم آن سال رسیده است. البته در فازهای دیگر که به‌تازگی به بهره‌برداری رسیده، سطح آلاینده‌ها بالاست و باید کاهش یابد. او خاطرنشان کرد: سطح آلاینده‌هایی که در تک‌تک این پالایشگاه‌ها تولید می‌شود، مطابق با استاندارد تعریف شده است. اما به هر حال وقتی که آلاینده ١٠ پالایشگاه به صورت همزمان وارد هوا شود به آلودگی منجر می‌شوند.
اعتیاد اصلی‌ترین دام برای کارگران عسلویه
یوسفی از مهندسان فعال در پارس‌جنوبی است که از معضل دیگری در این منطقه پرده بر می‌دارد. به باور او، اعتیاد اصلی‌ترین دامی است که برای جوانان پهن شده است؛ مستعد بودن محیط، دوری از بزرگترها و خانواده، نبود امکانات تفریحی و سرگرمی از عوامل گرایش کارگران این منطقه به موادمخدر به حساب می‌آیند. با وجود اين مدیر منطقه ویژه اقتصادی پارس‌جنوبی می‌گوید که آمار اعتیاد در این منطقه برابر با دیگر شهرهای کشور است. البته اگرچه این عدد از میانگین کشوری ممکن است بالاتر نباشد، اما راضی نیستیم و بالاخره فضایی ایجاد شده که سوداگری در آن انجام می‌شود و بخشی از نیروی کار را تهدید می‌کند.
همه به اشتباه تصور می‌کنند کارگر صنعت نفت نانش در روغن است در دمای ٦٢ درجه کار می‌کنیم و در کمپ‌های کارگری می‌خوابیم
