وقتی موسیقی با نمایش و هنرهای تجسمی همراه می‌شود
کنسرت موسیقی یک گردهمایی فرهنگی برای القای پیام اعضای ارکستر روی صحنه به تماشاگران حاضر در محل اجرای آن است. هدف از اجرای موسیقی بر روی صحنه، علاوه بر رقم زدن لحظات زیبا و هیجان‌انگیز، نزدیکی و دسترسی راحت‌تر اعضای ارکستر به مخاطبان موسیقی و فرهنگ است، زیرا از طریق این رسانه حضوری بهتر از هر نوع وسیله پیام‌رسان غیرحضوری دیگر می‌توان پیامی را به جامعه مخاطبان منتقل کرد.
معمولاً اجراکنندگان موسیقی روی صحنه، برای آنکه اثرشان تأثیرگذاری بیشتری در مخاطب ایجاد کند، سعی می‌کنند هنرهای دیگر را هم به همراه موسیقی به روی صحنه بیاورند تا با استفاده از ظرفیت هنرهای هفت‌گانه، بهترین اتفاق ممکن را برای تماشاگران و علاقه‌مندان به موسیقی و هنر رقم بزنند.
ایده‌های نمایشی و طراحی صحنه
هنر نمایش، اصلی‌ترین و بارزترین نمونه تلفیق هنرهای دیگر با موسیقی روی صحنه است که معمولاً اکثر خوانندگان خواه یا خواه به صورت جدی یا غیر جدی از آن استفاده می‌کنند. هنرمندان تقریباً هم‌نظر هستند که استیج موسیقی می‌تواند سن نمایش هم باشد چرا که کنسرت یک رسانه تصویری و حضوری است که مستلزم ایجاد هیجان و جذابیت است. در واقع وقتی یک گروه موسیقی قرار است به مدت دو ساعت بر روی استیج قرار بگیرد و تماشاگران پرشماری آن‌ها را در این زمان نسبتاً طولانی تماشا کنند، لازمه آن وجود دارد که با استفاده از هنر نمایش به هیجان مخاطب افزوده شود.
میزان و نوع نمایش روی استیج، بستگی به نوع اجرای موسیقی دارد. در واقع برخی از ژانرهای موسیقی بیش از ژانرهای دیگر نیازمند اکت و نمایش بر روی صحنه دارند و عده‌ای دیگر مانند موسیقی سنتی ایرانی که خالی از هرگونه شور و هیجان جسمی هستند، لزوماً با اجرای نمایش همراه نمی‌شوند و اعضای ارکستر با آرامش خاطر صرفاً به ایفای هنر تخصصی‌شان می‌پردازند یا از هنرهای دیگر استفاده می‌کنند که در مورد آن‌ها نیز صحبت خواهد شد.
اجرای نمایش در کنسرت‌های موسیقی بین‌المللی در مقایسه با کنسرت‌های داخلی بسیار مرسوم است. گروه‌های موسیقی خارجی، همواره شخص یا گروهی را تحت عنوان ایده‌پرداز به خدمت خود می‌گیرند تا برای هر تور اجرا و یا حتی برای هر کنسرت به صورت جداگانه ایده‌ای نمایشی طراحی کند و آن ایده توسط یک گروه نمایشی که می‌تواند خود اعضای ارکستر آن کنسرت موسیقی هم باشند، روی استیج اجرا شود. معمولاً هنرمندان گروه‌های موسیقی خارجی، خودشان نیز در اجرای این ایده‌های نمایشی نقش دارند که از همین طریق، تماشاگران حاضر در سالن اجرای موسیقی را به وجد می‌آورند. البته گروه‌های موسیقی بزرگی نظیر گروه پراگرسیو راک پینک فلوید نیز در سطح دنیا هستند که به علت التزامات سبک موسیقی، تمام استفاده‌شان از هنر نمایش به طراحی‌های صحنه جالب و شگفت‌انگیز خلاصه می‌شود.
در کنسرت‌های داخلی کشورمان، فرزاد فرزین از جمله کسانی است که به شدت به ایده‌پردازی و اجرای نمایش روی صحنه اعتقاد دارد. این خواننده که چند سال است به همراه ارکستر شوک به روی صحنه می‌رود، برای تور هر آلبوم جدیدش از یک ایده متفاوت نمایشی استفاده می‌کند که اتفاقاً به شدت مورد استقبال مخاطبانش قرار می‌گیرد. جدیدترین نمایش فرزین و گروه شوک نیز به ایده سال 1410 در کنسرت‌های تابستان 95 آن‌ها مربوط می‌شود که طی آن فرزین سوار بر سفینه‌ای فضایی شد و با گریمی متفاوت و مسن شده به حدود 15 سال بعد سفر کرد. این کنسرت‌ها یکی دو ماه گذشته در سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد و صندلی‌های این سالن را کاملاً پر کرد. همچنین در ایران علاوه‌بر فرزاد فرزین، خوانندگان دیگری نظیر بنیامین بهادری، مهدی مدرس، رضا یزدانی و… نیز از ایده‌های این‌چنینی استفاده کرده و یا با حرکات نمایشی هیجان‌انگیز خود در حین کنسرت به هیجان مخاطبان خود افزوده‌اند.
اجرای حرکات آیینی
در کنسرت‌های موسیقی اصیل و نواحی ایرانی که کمتر امکان اجرای ایده‌های نمایشی وجود دارد، شرایط به گونه‌ای مهیاست که گروه‌های موسیقی می‌توانند از عده‌ای برای اجرای حرکات آیینی نظیر سماع‌گری یا رقص‌های محلی استفاده کنند. آقای سماع از جمله گروه‌هایی است که در اجراهایش از چند سماع‌گر استفاده می‌کند که این رقص عرفانی و معنوی را متناسب با اجرای هر قطعه موسیقی اجرا می‌کنند. همچنین در کنسرت خوانندگان و گروه‌های دیگر موسیقی سنتی نظیر علیرضا قربانی، گروه شمس و… نیز رقص سماع اجرا شده است. البته استفاده از رقص سماع چندی پیش در یک کنسرت موسیقی پاپ نیز برای نخستین بار اجرا شد. روزبه نعمت‌اللهی از جمله معدود خوانندگان موسیقی پاپ است که گرایش خاصی به استفاده از اشعار مولانا دارد. این خواننده پاپ در سال 93 کنسرتی برگزار کرد که برای اولین بار چند سماع‌گر را به منظور ایجاد جذابیت و هیجان بیشتر در کنسرت به کار گرفت.
در کنار رقص سماع، گروه‌های موسیقی نواحی نیز هر کدام از حرکات آیینی و رقص‌های محلی خاص منطقه خود در کنسرت‌هایشان استفاده می‌کنند. برای مثال رقص لزگی آذری از حرکات آیینی زیبایی است که در اجراهای موسیقی آذری در سطح کشور به اجرا درمی‌آید. همچنین در کنسرت‌های موسیقی لری نظیر اجراهای ایرج رحمان‌پور و فرج علی‌پور نیز گروه‌های مختلفی به اجرای حرکات آیینی لری، بختیاری و عشایری می‌پردازند. این اتفاق در اجراهای موسیقی، کردی، گیلکی و ترکمن نیز رخ می‌دهد و هر کدام از آن‌ها هم رقص‌های آیینی خاص خودشان را دارند که به عنوان مکمل موسیقی به اجرا در می‌آورند. گروه موسیقی لیان نیز نمونه بارز یک گروه موسیقی جنوبی است که اعضای آن ضمن اجرای موسیقی به اجرای حرکات زیبا و رقص‌پای جالب جنوبی می‌پردازند. علاوه بر آن در اجراهای موسیقی ویژه بانوان هم از حرکات نمایشی آیینی استفاده می‌شود، به طوری که تاکنون گروه‌های موسیقی ندای آفاق، گونای، پریشاد، آوای مهربانی و… از این مکمل در کنسرت‌های موسیقی‌شان استفاده کرده‌اند.
انعکاس عکس و فیلم بر روی نمایشگر
معمولاً اکثریت سالن‌های موسیقی دارای یک یا چند صفحه نمایشگر هستند که در حالت عادی تصویر اعضای ارکستر بر روی آن پخش می‌شود، اما قابلیت‌های دیگری نیز دارد. اساسی‌ترین قابلیت این نمایشگرها به‌جز نمایش زنده تصویر اعضای ارکستر بر روی آن، امکان پخش فیلم و ویدئو کلیپ است. در واقع یک گروه موسیقی در صورت نیاز می‌تواند از این نمایشگر برای پخش ویدئو کلیپی مرتبط با یک اثر موسیقی استفاده کند، حال این ویدئو می‌تواند شامل تصاویر زیبای طبیعتی نظیر باران، شبنم، برف، دریا، جنگل و… باشد و یا می‌تواند نماهنگ اختصاصی آهنگی که اجرا می‌شود بر روی آن به نمایش درآید. در هر صورت تجربه نشان داده که پخش ویدئو از نمایشگر سالن‌های کنسرت به شور و هیجان مخاطبان حاضر در سالن کنسرت افزوده و حال احساسی بیشتری به آن‌ها بخشیده است. در واقع در اینجاست که با استفاده از مانیتور در سالن‌های کنسرت، هنر تصویر نیز با کنسرت موسیقی تلفیق می‌شود و بر تأثیرگذاری موسیقی اضافه می‌کند.
هنرهای تجسمی؛ از نقاشی تا خطاطی
هنرهای تجسمی نیز نقش فراوانی به عنوان مکمل در اجرای کنسرت‌های موسیقی دارند. البته حضور نقاش، خطاط یا کاریکاتوریست بر روی صحنه موسیقی قدمت آن‌چنانی ندارد و طی سال‌های اخیر برای شورانگیز ساختن فضای کنسرت‌های موسیقی چنین ایده‌ای به آن افزوده شده است. شاید جدی‌ترین تلفیق موسیقی و رنگ بر روی صحنه، به سال گذشته و جایی برمی‌گردد که کیوان ساکت و علیرضا مجابی پرفورمنسی با تلفیق از موسیقی و نقاشی در تالار وحدت به روی صحنه بردند. در این اجرا، علیرضا مجابی به صورت بداهه و هم‌زمان، موسیقی کیوان ساکت را با آثار ترسیمی خود به چالش کشاند تا مخاطبان حاضر در تالار وحدت با یک اتفاق ویژه در این سالن همراه شوند؛ کنسرتی که ممکن است در آینده نمونه‌های پرشماری از آن به روی صحنه برود.
تلفیق موسیقی و هنرهای ترسیمی، در کنسرت‌های پرواز همای به همراهی گروه مستان نیز به شکل متفاوت و خاص دیگری رخ می‌دهد. در این کنسرت‌ها گروه مستان از یک خطاط و یک نقاش استفاده می‌کند که این دو هر کدام در یک طرف از استیج قرار گرفته و از ابتدا تا پایان کنسرت به هنرنمایی می‌پردازند. معمولاً روند کار این دو هنرمند بدین‌گونه است که آن‌ها نقاشی یا خطاطی مرتبط با هر اثری که اجرا می‌شود را انجام می‌دهند که همین مسئله نظر مخاطبان را به خودش جلب می‌کند و باعث می‌شود که آن‌ها درک بهتری از پیام موسیقی به دست آورند.