نظر سهراب پورناظری درباره ˝شمس‌الضحی˝
سهراب پورناظری نوازنده تنبور و کمانچه روز گذشته پست جالبی درباره یکی از تصنیف‌های مشهور موسیقی سنتی منتشر کرد.
پوناظری در صفحه اجتماعی خود ضمن انتشار کلیپی درباره آن اینطور توضیح داد:این شاه‌بیت را بخوانید: “ای مطربِ داوود دم ، آتش بزن در رختِ غم/ بردار بانگِ زیر و بم، هنگامِ سرخوانی‌است این” بیتی پر از جنونِ برآمده از معاشرتِ شمس و مولانا و بیتی سرشار از قافیه‌های درونی.
وی افزود: تصنیف “شمس‌الضحی” کاری است به معنای حقیقیِ کلمه نو؛ نو از نظر فرم و اجرا. خالقِ این اثر، محسن نفر، یکی از استعدادهای درخشان زمان خود است، نوازنده و آهنگسازی که در زمان خود آن‌طور که باید شناخته نشد. او از آن دسته هنرمندانی است که برای تک تک مضراب‌ها و نغماتش، تمرینات طاقت‌فرسایی از سر گذرانده است.
او ادامه داد: نگاه خاصِ “نفر” به دنیای پیرامونش را می‌توان در آثارش به روشنی دید. ایشان را از دوره هنرستان موسیقی می‌شناسم؛ انسانی به معنای واقعی کلمه سخت از هر نظر. گاهی ارتباط برقرار کردن با این جنس انسان‌ها کاری است بس دشوار؛ اما زمانی که به روح هنرمند و تاثیرِ شخصیت انسان بر هنرش نگاه می‌کنیم، در می یابیم این خلقیات که کمتر در جامعه دیده می‌شود، شاید خاصیتی است در روح و روانِ ویژه یک انسان هنرمند که در مورد “نفر” کاملا صدق می‌کند. آرامش و خشم و روحیات او در موسیقی‌اش نیز شنیده می‌شود.
ناظری تاکید کرد: همان‌گونه که گفتم این نغمات، حاصلِ مجاهدت‌های گاه روزی هجده ساعته او در موسیقی است. جمله‌پردازی‌های خاص، نگاه ویژه به شعر و ادبیات و تسلط کم نظیرش بر روایت‌های مختلفِ ردیف دستگاهی و مکتب استادش “علی اکبر خان شهنازی”، در کنار همت و پشتکار مثال زدنی‌اش از او هنرمندی استوار و قابل تامل ساخته است و اما درباره‌ی این اثر که در فهرست آثاری است که به آن علاقه می‌ورزم: “شمس‌الضحی” در میزان هفت ضربی ساخته شده است. هفت ضربی‌ای که از ترکیب دو + دو + سه تشکیل شده است. ترکیبی که برای اولین بار در موسیقی ایرانی شنیده می‌شود. از گذشته‌های دور، در موسیقی قدیم ایران به خصوص در مناطق کردنشین،ریتم هفت ضربی را چه در موسیقی و چه در رقص، داشته‌ایم؛ اما با ترکیب سه + چهار . این اعداد نشان‌دهنده‌ی اکسنت‌های هفت چنگِ موجود در یک میزان هستند. از نکات دیگر این اثر می‌توان به استفاده‌ی آهنگساز از گروه همخوانان به شکل خاص اشاره کرد، به گونه‌ای که کل بیت یا چند بیت تنها با یک نت اجرا می‌شود که این هم از خلاقیت‌های آهنگساز در این کار است.
این نوازنده همچنین گفت: در اینجا باید به این غزل حضرت مولانا نیز اشاره کنم که در وصفِ حضرت شمس، شاهکاری سروده است که خود موسیقی‌ای است گویا. غزلیاتِ حضرت مولانا را می‌توان آهنگین‌ترین و موسیقایی‌ترین‌های دنیای غزل دانست. در این اثر همچنین برای اولین بار شنونده‌ی هم‌نوازیِ چند تار به صورت پلی فونی هستیم. خط ملودی توسط یک تار اجرا می‌شود و تارهای دیگر آکوردهای نوشته شده را اجرا می‌کنند؛ترکیبی نو که تا آن روز تجربه نشده بود. همچنین اجرای با حس و شیرین حسام‌الدین سراج خواننده‌ای با رنگِ صدای زیبا و مسلط به شعر و کلام از زیبایی‌های این کار است.
منبع:هنرآنلاین
