لیلا مهداد| «مرگ دست خداست» عبارتی که مصداقش را میتوان در سالهای دور یافت؛ دورانی که هنوز وبا، طاعون و سل کابوس وحشتناک بشر بود. بشری که از زندگی ساده و چرخاندن آسیاب و شخمزدن زمین خسته شد و درپی تکنولوژی رفت. جادهها راهشان را به زندگی آدمی باز کردند و خودروها بر جادهها حکم راندند، کارخانهها نفس سیاهشان را به آسمان دادند و بشر شهرنشینی را تجربه کرد و حالا از شهرنشین شدنش سالهای بیشماری میگذرد و هر روز بیشتر از گذشته عباراتی همچون «اجل معلق»، «فلانی دقمرگ شد» و امثال آن را میشنود. عباراتی که واقعیتهای تلخ و آمارهای وحشتناکی را در دل خود نهفته دارند. آمارهایی که روایتگر مرگهایی هستند که بشر امروزی آنها را مرگ غیرطبیعی مینامد. مرگ بر اثر سوختگی، مسمومیتهای دارویی، سقوط از ارتفاع، تصادف، مصرف موادمخدر، غرقشدگی، برقگرفتگی، نزاع و استرس و آلودگی هوا. مرگهایی که هرکدام درگرفتن جان آدمی رتبهای را به خود اختصاص دادهاند و با توسعه زندگی شهری هریک در صدد پیشیگرفتن از دیگری هستند.
روایت اعداد و ارقام ثبت شده آماری
«سههزارو٩٤٥ نفر جان خود را از دست دادند.» آماری که جادهها با همدستی خودروها در سهماهه ابتدای سالجاری به جا گذاشتند و ارقام حاکی از این هستند که به تناسب سال ٩٤ که تلفات چهارهزارو١١٨نفر را شاهد بودیم، ٤,٢درصد کاهش داشته است که درهمین حد و اندازه نیز جای امیدواری دارد. سال گذشته مرگهای غیرطبیعی پنجهزارو١٧٣ مورد ثبت شدند که ١٢٩٥ مورد آن بر دوش حوادث رانندگی بوده است؛ حادثهای که استانهای سمنان، مرکزی و سیستانوبلوچستان رتبههای اول تا سوم آن را به خود اختصاص دادند. در ٦ماهه اول سال ٩٤ جانباختگان حوادث رانندگی نسبت به سال ٩٣، کاهش ٦.١درصدی را تجربه کرد. در این بین، ١٧٢نفر درمعابر درونشهری و ١٤٠نفر درمعابر برونشهری کشته شده بودند. مرگهایی که با رعایت نکاتی که همه ما آنها را بارها شنیدهایم، میتواند به حداقل ممکن و درصورت تداوم به صفر برسد؛ رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، بهرهبردن از کمربند ایمنی، رعایت سرعت مطمئنه و اطمینان از سلامت خودرو، اما موادمخدر، افیونی که به جان جامعه انسانی افتاده و علاوه بر آسیبهایی که درپی دارد، مرگ خاموشی است برای مصرفکنندگانش. عاملی که سال گذشته ٨٥٧نفر را به کام مرگ کشید که از این تعداد ٨٦نفر زن بودند. متأسفانه اعداد و ارقام مقام اولی را برای تهران درنظر گرفتند و همدان و کرمانشاه بعد از آن ایستادند. قصه زندگی شهرنشینی تنها به جاده و خودرو و موادمخدر ختم نمیشود؛ خشم و پرخاشگری نیز سهمی از این قصه را به خود اختصاص دادهاند و امروزه درمیان عوامل مرگهای غیرطبیعی میتوان بازتاب آنها را که نزاع مینامیم، دید. عاملی که در ٥ماه نخست سالجاری ٢٩١نفر را به کشتن داد، البته این رقم درمقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار متوفیات سلاح سرد درکشور ٣٤٠نفر بود، ١٤.٤درصد کاهش یافته است. سال ٩٣ نیز، از آمارهای مربوط به نزاع و اصابت سلاح سرد در امان نبوده و ١٢٧نفر جان خود را از دست دادهاند، آماری که به تناسب سال ٩٢، افزایش ٧.٦درصدی داشته است، البته به گزارش اداره كل روابط عمومي و
امور بينالملل سازمان پزشكي قانوني كشور، آمار مراجعان نزاع در ٥ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل با كاهش ١,٦درصدي مواجه بوده و از ٢٦٦هزارو٦٧٩نفر در ٥ماهه سال قبل به ٢٦٢هزارو٤٤٩نفر در سالجاري رسيده است. حوادث کاری و رعایت نکردن نکات ایمنی نیز ازهمان ابتدای صنعتی شدن جامعه بشری دردسرساز بوده و هنوز هم به طرق مختلف جان کارگران را میگیرد و به همین خاطر او را نیز در رده مرگهای غیرطبیعی میگنجانیم؛ حوادثی که در سال ٩٣ از میان چهارهزارو١٤٦نفر کشته مرگهای غیرطبیعی ٤٣٣ مورد را در تهران به خود اختصاص داد، البته سال ٩٤ نیز از این حوادث و اعداد مربوط به آن درامان نماند و از میان ١٤٧هزارو٢٢٦ معاینه توسط پزشکی قانونی ١٩١نفر با حوادث کاری جان خود را از دست دادند که ١٨٩نفرشان مرد بودند. مسمومیت دارویی و استنشاق گاز منوکسیدکربن نیز سالانه عدهای را مسافر بهشت زهرا(س) میکنند؛ طی همین ٥ماه اخیر، ١٩٣نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن جان خود را از دست دادند. این رقم درمقایسه با سال گذشته که ١٤١نفر بود، ٣٦.٩درصد افزایش داشته است. سال ٩٣ نیز مرگ ٦٢٦نفر را به همین دلیل تجربه کرد که ١٤٥ مورد سهم تهران بود که ازمیان آنها، ١١٧نفر مرد و ٢٨نفر زن بودند. مسمومیت دارویی نیز در سال گذشته ٢١٥نفر را کشت که درمقایسه با سال ٩٣، افزایش ٢٥.٧درصدی را به نمایش گذاشت. زلزله و طوفان؛ دوحادثه ویرانگر علاوه بر خرابیهایی که به بار میآورند و خانهها و شهرهایی که ویران میکنند، ردپایی از مرگ را نیز از خود به جا میگذارند. ردپایی که ایران درچند دهه اخیر در زمینلرزههای رودبار، منجیل و بم آن را شاهد بود و تلخکامی آن را تجربه کرده است. زلزله رودبار و منجیل نزدیک به ٣٥هزارنفر کشته و ٦٠هزار مجروح برجای گذاشت؛ زلزلهای که خسارات اولیه آن ٨٠٠میلیارد تخمین زده شد. خوشبختانه طوفان نقش پررنگی در ایران نداشته و طوفان امامزاده داوود شاید یکی از همان معدود طوفانهایی بود که ایران به چشم دید؛ طوفانی که ٢٠ کشته برجای گذاشت. ایست قلبی که امروزه برای زندگی تعداد زیادی از افراد شهرنشین با هر سنوسالی ایست میدهد و کتاب زندگیشان را میبندد، عاملی که برخی کارشناسان معتقدند به دلایل بسیاری ازجمله استرس و آلودگیها به وجود میآید. طبق آمار موجود در سهماهه اول سالجاری ١٣هزارو٤٠٩نفر در تهران فوت کردهاند که از این تعداد ٧هزارو٦٩٩نفر مذکر، ٥هزارو ٤٩٩نفر مونث و ٢١١ نوزاد بودهاند و آمار دفن در سازمان ٩هزارو٣٩٢نفر است كه ٥هزارو٢٤٣نفر مذكر و ٣هزارو٩٦٥نفر مونث بودهاند. همچنين ١٨٣ نوزاد نيز در اين آمار ثبت شده است، البته با استناد به صحبتهای مديرعامل سازمان بهشتزهرا(س) يكهزارو٢٥٢نفر به دلیل ایست قلبی جان خود را از دست دادهاند. دراین میان
رحمتالله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران در گفتوگو با ایسنا، نیز با تکیه بر آمارهای وزارت بهداشت اعلام کرده که سالانه بالغ بر دوهزارو٧٠٠مرگ در تهران بر اثر آلودگی هوا رخ میدهد، اما یکی ازعواملی که کمتر به آن پرداخته شده و باعث بالارفتن آمار مرگومیرهای غیرطبیعی میشود، آلودگی موادغذایی و خوراکی و عدم تولید محصولات ارگانیک است. واقعیت این است که هریک ازحوادث تهدیدی برای جان بشر امروزی هستند، حوادثی که طبق آمار سازمان جهانی بهداشت در سال ٢٠٠٠ روزانه بیش از ١٦هزارنفر و سالانه بیش از ٥میلیون نفر را به کام مرگ میکشند. مرگهایی که بیشترشان به علت سوانح و حوادث اتفاق میافتند.یعنی بیش از مجموع تمامی بیماریهای واگیردار. این رقم در سال ٢٠٢٠ به ٨,٤میلیون نفر خواهد رسید. براساس گزارشی از سازمان جهانی بهداشت بیش از نیمی از مرگهای سنین
جوانی به علت صدمات ناشی از حوادث بوده که باعث از دست رفتن سالهای فعال زندگی میشود.