هرازامروز گزارش می دهد
پزشک خانواده، امین سلامت مردم

هراز امروز : طرح ملی پزشک خانواده ونظام ارجاع از جمله طرح های مترقی قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران می باشد که از سال ۱۳۹۱ در بخش شهری در استان مازندران و فارس به اجرا در آمده است،به منظور واکاوی بیشتر ابعاد این طرح ملی دستاورد ها و چالش های موجود گفتگویی را به سه چهره شاخص این طرح آقایان

دکتر مختار هدایتی، رییس هیات مدیره انجمن پزشکان خانواده شهری مازندران،دکتر محسن آقاپور،عضو هییت مدیره انجمن پزشکان خانواده شهری مازندران،دکترمحمد توسلی، مسوول کارگروه رسانه انجمن پزشکان خانواده شهری مازندران داشته ایم که قسمت اول این گفتگو شامل پاسخ های جمعی این سه پزشک خانواده می باشد که همکنون پیش روی شماست .

پزشک خانواده چیست؟

مراقبت‌های سلامتی اولیه در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا سال‌هاست که اساس نظام پیشگیری و درمان را تشکیل می‌دهد.

به این ترتیب ‌مراکزی با حضور پزشک، پرستار، ماما و… در تمام نقاط ایجاد شده‌اند و هر یک از افراد جامعه تحت پوشش این مراکز هستند و تمامی امور مربوط به سلامتی و بیماری آنان در این مراکز و با مسوولیت پزشک آن مرکز انجام می‌شود.

توضیح مختصری از تاریخچه پزشک خانواده بفرمایید؟

در بسیاری کشورهای دنیا نظام ملی سلامت در چارچوب طرح پزشک خانواده ساماندهی شده است و شبکه ای از پزشکان عمومی و متخصص،خدمات پزشکی لازم را به بیماران ارائه می کنند.

طرح پزشک خانواده در ایران هم از چندین سال پیش مورد توجه قرار داشت ولی از سال 1384 موقعیتی برای اجرای این طرح فراهم آمد . پزشک خانواده شهری در استان مازندراناز سال 1391 اجرایی شد

آیا این طرح تنها در استان مازندران اجرا می شود؟

علاوه بر استان مازندران در استان فارس هم این طرح اجرا می شود واستان مازندران از استانهای پیشرو در اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در مناطق شهری است که از سال 84  این برنامه با محوریت روستا در این استان آغاز شده و بعد از 7 سال یعنی سال 91 برنامه شهری  آن  هم استارت زده شد و پس از فراخوان پزشکان جهت ثبت نام ، نام نویسی از مردم و انتخاب پزشک خانواده به صورت متمرکز در شبکه های بهداشت و درمان شهرستان ها  صورت گرفت.

به نظر شما مهمترین عامل اجرا نشدن پزشک خانواده  در استانهای دیگر چه بوده است؟

از مهمترین علل اجرایی نشدن طرح در سراسر کشور، عدم وجود عزم جدی در بین مسئولان است. مسئولان عالی رتبه بهداشت و درمان در تمام دولتهای گذشته و حال ، بر لزوم  اجرای پزشک خانواده تاکید کرده و می کنند و بهترین مدل را هم پزشک خانواده با محوریت پزشک می دانند ولی در عمل تعهد چندانی به این مطالب دیده نمی شود ولذا نظام سلامت کشور همچنان با چالش های عمده ای از جمله مشکلات اقتصادی دست به گریبان است

هدف اصلی و اساسی پزشک خانواده چیست؟

هدف اصلی این است کهبا اجرای دستورالعمل های پیشگیرانه،در درجه اول از بیمار شدن افراد جامعه پیشگیری شود ودرصورتی هم که فردی دچار کسالت یا بیماری می‌شود، دغدغه‌ای ‌جز همان بیماری نداشته باشد و با رساندن خود به این مراکز که در نزدیک‌ترین فاصله از محل زندگی او قرار دارد، تمامی امور مربوط به بیماری او یا در همان مرکز اولیه یا با تمهیدات کاملی در مراکز تخصصی‌تر انجام شود.

پزشک خانواده که آموزشهای مربوط به تشخیص اولیه تمام بیماری‌ها را گذرانده، بخوبی فرق یک‌سردرد شدید را که مربوط به تومور مغزی یا مننژیت است، از یک سردرد که مربوط به خستگی، بی‌خوابی یا هیجانات است می‌شناسد و اگر لازم باشد، آزمایش‌ها و عکس‌هایی را درخواست می‌کند

حال اگر تشخیص دهد کهفردنیاز به بررسی‌های تخصصی‌تر دارد، پزشک با نامه و هماهنگی فرد را به یک متخصص اعصاب معرفی می‌کند و اگر فرد قادر به پرداخت هزینه‌ها نباشد، ترتیبی می‌دهد که از تخفیف کاملی نیز برخوردار شود.

هدف از اجرای برنامه پزشک خانواده شهری چیدمان خاص واحدهای تامین کننده خدمات سلامت می باشد

فواید پزشک خانواده چیست؟

از فواید اجرای پزشک خانواده بهره مندی یکسان کلیه افراد جامعه از سرانه سلامت و اجرای اصل عدالت در سلامت ،حذف پرداخت هزینه های اضافی توسط مردم به نظام سلامت ،انجام معاینات دوره ای و پیگیری وضعیت سلامت افراد جامعه توسط پزشکان خانواده و ثبت سوابق بیماری،دسترسی سریع و آسان و شبانه روزی مردم به خدمات سطح اول نظام سلامت ،بهبود و ارتقاء نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی و پاسخگویی به نیازهای جدید مردم را می توان نام برد.

روند کار در پزشک خانواده چیست؟

در برنامه پزشک خانواده شهری هر فرد باید دارای پرونده سلامت الکترونیک باشد که اطلاعات اولیه این پرونده از طریق پرسشگری خانوار  در مطب توسط پرسشگران سلامت جمع آوری می شود و اطلاعات تکمیلی این پرونده توسط پزشک منتخب خانوار پس از ویزیت پایه ثبت خواهد شد و پس از هر ویزیت خلاصه اقدامات درمانی هر فرد در پرونده الکترونیک سلامت او درج می گردد.

پایگاه پزشک خانوادهمحل استقرار یک پزشک و یک ماما یا پرستار می باشد که بین ۵۰۰ تا ۲۵۰۰ نفر را تحت پوشش خود قرار خواهند داد .

منظور از نظام ارجاع در پزشک خانواده چیست؟

 یکی از مهمترین اهداف برنامه پزشک خانواده ،  ساماندهی نظام ارجاع می باشد . پزشک خانواده در صورت نیاز بیمار را به سطح دو  یعنی بیمارستان و پزشک متخصص و سطح سه که شامل خدمات درمانی و توانبخشی فوق تخصصی سرپائی و بستری می باشد، ارجاع می دهد.هزینه خدمات سطح دو و سه در صورت رعایت دقیق نظام ارجاع بسیار کاهش می یابد.

نظام ارجاع و انجام صحیح آن از سرگردانی مردم و مراجعات مکرر آنها به پزشکان مختلف جلوگیری می کند و با توجه به تجربه کشورهای مترقی یکی از کارآمدترین شیوه های نظام سلامت بحساب می آید .

بعضی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند که اجرای پزشک خانواده بر عملکرد و درآمد متخصصان رشته‌های مختلف پزشکی تأثیر منفی دارد، در حالی‌ که واقعیت این است که سهامداران کلینیک‌های زنجیره‌ای از وضعموجود نفع می‌برند. در حالی‌ که اجرای طرحپزشک خانوادهحتی باعث بهبود عملکرد و درآمد متخصصان می‌شود و دست دلالان و سهامداران مراکز درمانی را از درآمدهای نامتعارف کوتاه می‌کند.

گفتگو روزبه نصیری