قنواتی: ادبیات خلاقه حاصل رجعت جوامع به ادبیات کلاسیک است

 آیین رونمایی نخستین جلد از مجموعه «افسانه‌های مردمی نروژ» عصر روز یکشنبه ۳۱ مرداد ماه، با حضور نویسندگان و فعالان ادبیات کودک برگزار شد.

این‌کتاب که به گردآوری پترکریستن آسبیورتن و یورگن مو با حمایت بنیاد نورلا در اختیار نشر ویدا قرار گرفته است حاوی هفده افسانه برای نوجوانان است. قرار است در سال جاری چهارجلد دیگر از این مجموعه به انتشار برسد.

در این مراسم محمد جعفری قنواتی، نویسنده و منتقد به بیان توجه کشورهای غربی به افسانه، تاثیرات آن بر دنیای معاصر و ضرورت مطالعه افسانه توسط کودکان و نوجوانان پرداخت و گفت: اواخر قرن ۱۸ تا نیمه قرن ۱۹ برای ادبیات و فرهنگ اروپا یک دوره خاص بود. در  آن زمان جنبش رمانتیسم رواج پیدا کرده بود. یکی از وجوه این جنبش توجه و مراجعه به افسانه‌ها، حکایات فولکلوریک و ادبیات حماسی گذشته بود.

قنوانی گردآوری افسانه را گامی برای رسیدن به اهداف متعالی‌تر دانست و افزود: گردآوری افسانه‌ها آغاز کار در زمینه افسانه‌ها بود. این مجموعه‌ها بعدها موضوع بحث‌ها و نظریه‌هایی استنتاجی شد که این اتفاق را بیشتر در ادبیات آلمان شاهد بودیم. اما در دیگر کشورها مانند دانمارک، نروژ، فنلاند و… افسانه‌ها سرآغاز شکل ‌گیری نظریه‌ها و فعالیت نظریه پردازان شد.

این پژوهشگر به ارتباط مستقیم ادبیات خلاقه معاصر با ادبیات کلاسیک اشاره داشت و گفت: جمع‌آوری افسانه‌ها در اروپا روی ادبیات خلاقه اروپا تاثیر داشت و باعث یک نوع ارتباط فرهنگی با گذشته شد. نویسندگان با الهام از افسانه‌ها و متون گذشته متون خلاقه جدی ایجاد کرده و می‌کنند. نمایشنامه‌های فرانسوی و آلمانی و اولیس جیمز جویس به طور اخص از این جمله‌اند. اما در ایران ما روندی مخالف را طی کردیم و تبری جستن از گذشته و زیر سوال بردن ادبیات از حافظ و سعدی گرفته تا ادبیات عامه بخشی از تاریخ ما پیش از مشروطه است. منورالفکرها این اندیشه را رواج دادند و تا بعد از انقلاب مشرطه آن را ادامه دادند. اگرچه افرادی برای بهبود این شیوه از تفکر گام برداشتند اما نگاه قالب قابل تغییر نبود.

جعفری قنوانی با اشاره به شکل‌گیری مباحث ادبیات عامه، افسانه شناسی و قصه شناسی در برخی دانشگاه‌ها توجه به این مباحث نظری را در ایران ضروری دانست و تصریح کرد: ما اختلاف صدساله‌ای با غرب داریم. زمانی که شروع کردیم به پر کردن این خلا  با سد محکمی روبرو بودیم و پس از آن نیز مباحث نظری ما محدود به چند دانشگاه شد.

او جهانی شدن ادبیات را مستلزم ملی بودن آن خواند و گفت: وقتی ادبیات ملی نیست و در حوزه خود رشد نمی‌کند نمی‌تواند در یک فرهنگ معین راهی جهانی را طی کند. برای باور این امر نگاهی به ادبیات ترکیه، فرانسه و ‌آلمان نشان دهنده راهی است که نویسندگان آن پیموده‌اند. الهام‌گیری برای خلق آثار ادبی خلاقانه یکی از تاثیرات بازگشت به ادبیات گذشته بوده است که سبب استمرار فرهنگی شده و می‌شود. اما در ایران ما دچار انقطاع فرهنگی شدیم و کار به جایی رسید که الهام از زندگی جای خود را به الهام از فراواقعیت داد. در همین راستاست که تصور می‌شود ادبیات ایران ضروری است تا ابتدا راه ملی شدن را طی کند.

این نویسنده در ادامه سخنان خود به شباهت افسانه‌های اروپا و شرق اشاره کرد و گفت: استفاده از جملات قالبی و شخصیت‌هایی نزدیک به هم تاکیدی بر اشتراکات دارد، نه اختلافات. خواندن افسانه‌های مردم دیگرکشورها ذهن کودک و نوجوان امروز را به اشتراکات می‌رساند. لذا یکی از راه‌های مقابله با اندیشه های ناصواب انتشار افسانه‌های ملت‌های مختلف و ترجمه آنهاست.

در ادامه این مراسم مدعوین با گردآورندگان مجموعه «افسانه‌های مردمی نروژ» و برخی از داستان‌های آن آشنا شدند.

این مجموعه که به تازگی  توسط انتشارات ویدا راهی بازار کتاب شده است در ۱۴۲ صفحه و با قیمت ۱۴ هزار تومان قابل خریداری از کتابفروشی‌ها است.

منبع:مهر