اخیرا نیز شیوع این ویروس در 20 منطقه آمریکای جنوبی از جمله برزیل و شهر ریو بیشتر بوده است. در برزیل، شهر ریو دومین منطقه‌ای است که زیکا در آن بیشترین شیوع را دارد.

نگرانی‌ها درباره زیکا در سازمان بهداشت جهانی ، مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا و کمیته‌ بین‌المللی  المپیک و پارالمپیک افزایش یافته است. همچنین فدراسیون‌های جهانی ، ورزشکاران، خانواده‌ های آنها و تماشاگران نیز نگران زیکا هستند.

سازمان بهداشت جهانی در فوریه 2016 اعلام کرده است که زیکا یک نمونه اضطراری است که سلامت عموم را تهدید می‌کند و یک نگرانی بین‌المللی به شمار می‌رود.

مرکز کنترل بیماری‌ها نیز سفر به برزیل را خطرناک اعلام کرد و از مسافران برزیلی خواست تا تمهیدات لازم را برای جلوگیری از زیکا بیاندیشند.

این نگرانی ها باعث شد که تعدادی از ورزشکاران از بازی‌های  المپیک ریو کناره‌گیری کنند.

انتقال

ویروس ZIKV برای اولین بار در سال 1947 در جنگل‌های زیکای اوگاندا کشف شده است. زیکا معمولا با نیش پشه ماده از نوع Aedes منتقل می‌شود. این پشه‌ها ویروس دنگ و تب زرد را نیز منتقل می‌کنند. این پشه‌ها معمولا انسان ها را نیش می‌زنند و در طول روز بیشتر حمله می‌کنند. آنها معمولا گرایش دارند که در مکان های بسته و در داخل ساختمان ها باشند، زیرا در این مکان ها دسترسی بیشتری به انسان ها دارند. پشه‌ها هنگامی که از یک انسان بیمار تغذیه می‌کنند ویروس را دریافت می‌کنند و این ویروس را به فرد بعدی منتقل می‌کنند.معمولا در هفته‌ اول بعد از نیش زدن، فرد ویروس ZIKV را دریافت می‌کند.

راه‌هایی برای انتقال زیکا از انسان به انسان نیز وجود دارد. زیکا از طریق رابطه جنسی از مردان نیز منتقل می‌شود. زیکا از مادر به جنین و از طریق خون نیز انتقال می یابد.

در طول تابستان در برزیل پشه‌ها زاد و ولد می‌کنند و شمار آنها افزایش می یابد. این مساله خطر بیماری را افزایش می‌دهد.

البته بازی‌های  المپیک و پارالمپیک ریو در زمستان برگزار می‌شوند بنابراین هوا در این زمان خنک‌تر و خشک تر است. احتمال کاهش شیوع بیماری در زمستان وجود دارد.

علائم بالینی

بیشتر افرادی که به زیکا آلوده می‌شوند از این مساله آگاهی ندارند، زیرا معمولا این ویروس نشانه هایی ندارد. کمتر از 20 درصد افرادی که به زیکا آلوده می‌شوند نشانه هایی مشاهده می‌کنند. این نشانه ها نیز خاص نیستند. برای مثال تب، سردرد، ورم، احساس بی قراری، درد ماهیچه، درد مفاصل  و التهاب پوست از نشانه های زیکا هستند.

این نشانه ها معمولا کوتاه مدت و خفیف هستند. ممکن است این نشانه ها بخاطر بیماری‌های دیگری نیز مشاهده ‌شوند.

ممکن است خستگی و تمرین بیش از حد ورزشکاران به اشتباه، نشانه های زیکا تلقی شود.

تشخیص کامل بیماری با کمک نمونه های خون یا ادرار صورت می‌گیرد که در حال‌ حاضر در مکان های محدودی این کار انجام می‌شود.

مرکز کنترل بیماری‌ها پیشنهاد کرده است که یک یا دو هفته‌ بعد از مشاهده نشانه ها تست گرفته شود. آزمایش هایی که بر پایه آنتی بادی‌ها در آزمایشگاه انجام می‌شوند زیاد قابل اعتماد نیستند.

درمان و واکسن

در حال‌ حاضر هیچ درمان خاص و واکسنی برای زیکا وجود ندارد. تنها راه‌ کنترل بیماری جلوگیری از نیش پشه ها و کاهش شیوع پشه ها است.

تولید واکسن زیکا در حال پیشرفت است، اما بعید به نظر می‌رسد که قبل از بازی‌های  المپیک این کار عملی شود. به افرادی که نشانه های زیکا را مشاهده کرده‌اند پیشنهاد می‌شود که استراحت کنند، مایعات بنوشند و نشانه ها را  کنترل کنند.

استامینوفن برای کاهش تب و درد پیشنهاد می‌شود. اگر نشانه ها از بیماری دنگ باشد، داروهای ضد التهاب و آسپرین ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند.

پیشگیری

از آنجایی که درمان موثری برای زیکا وجود ندارد به ورزشکاران و توریست‌ها پیشنهاد می‌شود که از ابتلا به بیماری جلوگیری کنند. کاهش آب راکد باعث کاهش زاد و ولد پشه ها می‌شود. به ورزشکاران و مسافران توصیه می‌شود که از اسپری های ضد پشه استفاده کنند و لباس هایی بپوشند که کاملا بدن را بپوشاند. لباس‌ها باید آنقدر ضخیم باشند  که جلوی نیش پشه‌ها را بگیرند. در ورزش‌هایی که لباس‌ها کمتر بدن را می پوشانند مانند کشتی و ورزش‌های آبی استفاده از اسپری‌ها بسیار توصیه می‌شوند.

درها و پنجره‌های مکان های بسته و استادیوم‌های سرپوشیده باید توری و محافظ مناسب داشته باشند تا پشه ها نتوانند وارد شوند. در این فضاها باید تهویه وجود داشته باشد تا نیازی به باز کردن درها و پنجره‌ها نباشد.

نگرانی های خاص

شواهد نشان می‌دهد  که ابتلا به عفونت ویروس زیکا می‌تواند باعث کوچک شدن جمجمه سر نوزادن در هنگام تولد ‌شود. طبق گزارش مرکز کنترل بیماری‌ها، زنان بارداری که به مناطق آلوده سفر می‌کنند باید دو تا 12 هفته‌ بعد از برگشتن از سفر تست بدهند. زنانی که به مناطق آلوده سفر کرده‌اند بهتر است حداقل تا هشت هفته‌ بعد از بازگشت باردار نشوند.

نگرانی بزرگ دیگر شیوع زیکا در کشورهای نیم کره شمالی توسط ورزشکاران و توریست‌ها است. با وجود این که در زمان  المپیک در برزیل زمستان است و در نیم کره شمالی تابستان است، با بازگشت ورزشکاران و مسافران به کشورهای خود ممکن است که در آن کشورها زیکا شایع شود و پشه‌ها زاد و ولد کنند.

برای جلوگیری از شیوع زیکا دولت برزیل از بیش از 200 هزار نفر برای آگاه کردن مردم و جمع‌آوری آب استفاده می‌کند. کمیته‌ بین‌المللی المپیک و مسئولان برزیلی مطمئن هستند که بازی‌ها در سلامت برگزار می‌شود ، آنها برنامه‌ای برای نظارت مداوم بر استادیوم‌ها و کیفیت آب دارند. کمیته‌  المپیک آمریکا هیات مشاوره‌ای برای آماده کردن ورزشکاران و حفاظت از آنها در بازی‌های المپیک تشکیل داده است.

نتیجه‌

به واسطه افزایش پشه‌های ناقل ویروس زیکا در آمریکای جنوبی، سفر ورزشکاران و مردم به برزیل  مستلزم احتیاط و تلاش به جهت پیشگیری از ابتلای احتمالی است. از آن جایی که هیچ واکسن و درمانی برای زیکا وجود ندارد جلوگیری از این بیماری برای کاهش میزان ابتلا بهترین راه است. نگرانی بیشتر برای زنان باردار و زنانی که قصد دارند باردار شوند وجود دارد، زیرا ممکن است نوزادان آنها با معلولیت متولد شوند. به علاوه احتمال دارد که با بازگشت مسافران شیوع زیکا افزایش یابد. بنابراین لازم است که نکات مربوط به پیشگیری رعایت شوند. با پیشگیری می‌توانیم مطمئن شویم که ورزشکاران ما  سریع‌تر ، بهتر و قدرتمندتر خواهند بود.

لباس هوشمند برای مقابله با زیکا

دکتر بابک شادگان در مقاله‌ای دیگر  بهترین روش برای جلوگیری از زیکا در  المپیک را “لباس هوشمند” دانسته است. در بخشی از این مقاله آمده است:

پوشیدن لباس های محافظ  و پوشیده، استفاده از اسپری های ضد پشه و رفت و آمد کمتر به مکان های آلوده از موثرترین راه‌های جلوگیری از ابتلا به زیکا هستند.

افرادی که به این مکان‌های آلوده سفر می‌کنند بهتر است از لباس‌های آستین بلند، شلوار بلند، جوراب ، کفش‌های پوشیده  و کلاه استفاده کنند. زدن عینک آفتابی نیز توصیه می‌شود.

مسئولان برگزاری المپیک و کمیته‌های ملی المپیک کشورها نیز می‌بایست یونیفورم های مناسب برای ورزشکاران و مسئولان خود تهیه کنند.

در این‌ راستا بهتر است از پارچه های استرج و تیره رنگ استفاده نشود. پوشیدن لباس‌های راحت توصیه می‌شود. استفاده از لباس‌هایی که ضد پشه هستند نیز بسیار مناسب است. بعضی از کشورها همچون کره جنوبی لباس‌های ضد زیکا طراحی کرده‌اند که مواد دافع پشه در آنها وجود دارد.

لازم به یاداوری است که در تحقیقات و نگارش مقالات فوق در دو ژورنال معتبر پزشکی  ورزشی، گروهی از پزشکان و محققان ایرانی شامل دکتر مرتضی خدایی، دکتر امیرحسین پاک روان، دکتر حمید زعیم کهن و دکتر فرهاد مرادی شرکت داشته‌اند.