در بسیاری از مواد غذایی از سرکه و ماءالشعیر گرفته تا شکلات و آدامس مقادیر کمی از الکل وجود دارد. در این گزارش مطابق با استفتائات علما و فقهای دینی بررسی می کنیم که خوردن و نوشیدن کدام یک از این مواد غذایی جایز یا حرام است؟
آیت‌الله خامنه ای:
سؤال: مادهای است به نام «کفیر» که در صنایع غذایی و داروسازی کاربرد دارد. هنگام تخمیر 5٪ یا 8٪ الکل در ماده بدست آمده بوجود میآید. این مقدار الکل سبب هیچ نوع مستی در مصرف کننده نمیشود. آیا از نظر شرعی استفاده از این ماده مانعی دارد یا خیر؟
جواب: اگر الکل موجود در ماده به‌دست آمده فى‌نفسه مست‌کننده باشد، بنا بر احتياط نجس و حرام است، هرچند به علت کمى آن و مخلوط شدن با ماده به دست آمده، نسبت به مصرف کننده مسکر نباشد، ولى اگر شک داشته باشيم که فى‌نفسه مست‌کننده و يا در اصل مايع است، حکم متفاوت مى‌‌شود.
سؤال: آیا اساساً هنگام خرید مواد غذایی، لازم است تحقیق شود که فروشنده یا سازنده غیر مسلمان کالا آنها را لمس کرده و یا در ساخت آنها الکل بکار برده است یا خیر؟
جواب: سؤال و تحقيق لازم نيست.
سؤال: اگر خمر و يا الكل به وسيله علاجى تبديل به سركه شود، آيا آن سركه پاك و حلال است يا نه؟
جواب: ميزان تحقق تبديل به سركه است خواه خودبخود تبديل پيدا كند يا با علاج شيميايى و مانند آن، همين كه حقيقت سركه تحقق پيدا كند، پاك و حلال است.
سؤال: نظر به اينكه اغلب ماء‌الشعيرهاى وارداتى در كارخانجاتى توليد مى‌‌شوند كه در همان خط توليد انواع نوشيدنى‌هاى الكلى و مسكر نيز توليد مى‌‌شود آيا مصرف اين‌گونه ماءالشعيرها از لحاظ شرعى ايراد دارد؟
جواب: در صورتى كه يقين به ملاقات ماء‌الشعير با موضع نجس داشته باشيد، استعمال آن جايز نيست.
سؤال: حكم ماء‌الشعير بدون الكل كه در خارج تهيه مى‌‌شود و در اغلب با مقدار بسيار ناچيزى از الكل مثل 010٪ الكل تهيه شده و مسكر نبودن آن محرز مى‌‌باشد چيست؟ اگر مقدار الكل از اين هم كمتر باشد، چه؟ لازم به ذكر است كه الكل موجود در اين نوع آبجو به آن از بيرون تزريق نشده بلكه طى فرايند تخمير خودبخود توليد مى‌‌شود و پس از آن تحت فشار از آن خارج شده و درصد ناچيزى كه گفته شد در آن باقى مى‌‌ماند.
جواب: ماء‌الشعير مذكور پاك و حلال است.
آیت الله مکارم شیرازی:
پرسش: من در فرانسه زندگی می کنم. سرکه های اینجا تا 5 در صد الکل دارد. آیا خوردن آنها مجاز است؟ (شنیده ام تا 6 در صد الکل اشکالی ندارد)
پاسخ : در صورتیکه سبب مستی (هر چند مستی خفیف) نشود اشکالی ندارد.
پرسش: حکم خوردن شکلات حاوی الکل ساخت کمپانی خارجی که نوع و میزان الکل آن مشخص نیست چه می باشد؟
پاسخ : جایز نیست.
پرسش: ماء الشعیر که دارای الکل 5% الی 8% می باشد چه حکمی دارد؟
پاسخ : الکل بصورت کم در بسیاری از مواد غذایی ممکن است موجود باشد ولی مادام که بطور طبیعی مست کننده نباشد و یا زیان آن اثبات نگردد حکم تحریم بر آن جاری نمی شود.
پرسش : با توجه به اختلاف ایجاد شده در مورد وجود الکل در دوغ کفیر و همچنین فراگیر شدن استفاده از آن و حتی پرورش قارچ آن در محیط منزل به خصوص متدینین و ناتوانی مکلفین در تشخیص وجود الکل در آن از شما در خواست داریم حکم قطعی حلیت ویا حرمت آن را بیان نمایید ؟
پاسخ : هرگاه این فرآورده لبنی موجب سکر یا همان مستی (هر چند به صورت خفیف) نشود خوردن آن اشکالی ندارد.
پرسش: در مورد خمر و مستی (آن چیز که عقل را ضایع کند) حکم مستقل و روشن تحریم در قرآن آمده و قابل قبول است اما در مورد این که الکل وارد بدن شود، تحریمی نداریم. برای مثلا ماءالشعیر هایی که در یک لیتر 5 تا 8 درصد الکل دارند به هیچ وجه مستی نمی آورد و عقل را ضایع نمی کند و بی تعادلی و تغییر حالت در انسان ایجاد نمی کند. آیا مصرف این نوع نوشیدنی هم که حکم خمر به آن تلقی نمی شود نیز حرام است؟
پاسخ : الکل به طور کم در بسیاری از مواد غذایی ممکن است موجود باشد ولی مادامی که به طور طبیعی مست کننده نباشد و یا زیان آن اثبات نگردد حکم تحریم بر آن جاری نمی شود و اثبات این موضوع بر عهده ی کارشناسان غذایی است.
پرسش: آیا مصرف کردن مواد قندی که دارای ماده sugar alcohol یا شکر الکل هستند با توجه به اینکه اینها در بازار فراوانند جائز است یا خیر؟
پاسخ : در صورتیکه ماده مست کننده ای نباشد اشکالی ندارد.
پرسش : مصرف غذاها یا مایعاتى که به طور طبیعى مقدار بسیار کمى از آن را الکل تشکیل مى دهد مانند سرکه و یا آبجو بدون الکل چه حکمى دارد؟
پاسخ : هرگاه صدق مشروبات الکلى بر آن نکند اشکالى ندارد.
آیت‌الله سیستانی:
پرسش: نظر جنابعالی در مورد ماء الشعیرهائی که در بازار به فروش می رسد واحیاناً عبارت (بدون الکل) روی آن نوشته شده است چیست؟
پاسخ: نوشیدنی که از جو گرفته می شود و به آن فقاع می گویند قطعا حرام است و به احتیاط واجب نجس است و این نوشیدنی معمولاً سبب مستی نمی شود بلکه موجب نشأه است که میتوان ان را مستی خفیف نامید و ظاهراً منشأ آن پاین بودن نسبت الکل است پس اگر نوشیدنی مورد سوال از ابتدا کاملا خالی از الکل ساخته می شود که به آن فقاع گفته نشود اشکال ندارد در غیر این صورت حرام است هرچند پس از تولید الکل را از ان جدا کنند.
پرسش: روی شیشه خیار شور که از مغازه تهیه می کنیم نوشته است که از سرکه الکل تهیه شده، آیا می توانیم از این خیارشور استفاده کنیم یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش: حکم سرکه ای که از شراب تهیه شده ونوشته شده سرکه شراب چیست؟ حکم سایر سرکه ها چیست؟ با توجه به اجتناب اهل سنت با عنوان اینکه در صد الکل آن بالاست؟
پاسخ: استفاده از سرکه اشکال ندارد.
پرسش: در بعضی از مواد غذایی مثل شیرینی و مقدار کمی الکل بکار رفته که نقش فراوری دارد و سکر آور نیست آیا می توان استفاده کرد؟
پاسخ: آگر درصد الکل آن ناچیز باشد (۲% یا کمتر) اشکال ندارد.