هـراز نـو: با توجه به اینکه سال قمری از ابتدای ماه محرم آغاز می‌شود، چرا ماه رمضان را آغاز سال دانسته‌اند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدمحسن موسوی آملی می گوید: از ویژگی‌های مهم ماه رمضان که در روایات اهل بیت بر آن تأکید شده است این است که این ماه آغاز سال است. چنانکه از امام علی(ع)روایت شده است: إِنَّ أَوَّلَ کُلِّ سَنَةٍ أَوَّلُ یَومٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ؛ آغاز هر سال، نخستین روز از ماه رمضان است ( اقبال الاعمال، ج 1، ص 193).
پرسشی که به ذهن می‌آید این است که عرب‌ها ماه محرم را آغاز سال قرار داده‌اند و سنت آنان، هم اکنون نیز بر این جاری است که محرم را آغاز رسمی سال هجری می‌شناسند. با این همه، چرا در روایات اسلامی، ماه رمضان به عنوان آغاز سال، شناخته شده است؟
پاسخ به این پرسش، پس از روش شدن معنای «آغاز سال» روشن می‌شود.
ظاهراً «آغاز سال» معنای حقیقی ندارد، بدین معنا که شروع زمان به صورت تکوینی، لحظۀ خاصی ندارد تا تنها همان لحظه، آغاز سال به شمار آید و نه لحظات دیگر. به نظر می‌رسد که این «آغاز» از جمله امور اعتباری است که در پی تنوع و تعدد اعتبارها معانی گوناگون می‌یابد (ر.ک : بحارالأنوار، ج 58، ص 376).
با این حساب، هر روزی به اعتباری می‌تواند آغاز سال یا پایان آن باشد و آنچه میان اقوام مختلف به عنوان آغاز سالشان وجود دارد و با هم مختلف است، این گونه تفسیر می‌شود. به عنوان نمونه ایرانیان باستان، نخستین روز از ماه فروردین (برابر با 21 مارس میلادی) را آغاز سال، برگزیده و آن را عید شمرده‌اند، در حالی که عرب‌ها، روز اول محرم و مسیحیان روز میلاد حضرت مسیح را آغاز سال قرار داده‌اند.
آنچه که از مجموع متون دینی در پرتو فرهنگ اسلامی دانسته می‌شود این است که همچنان که آغاز فروردین شروع سال طبیعی است و زمین جامۀ نو پوشیده و درختان سبز می‌شود، ماه رمضان هم آغاز سال انسانیت از نگاه اسلام است؛ چرا که در این ماه، حیات معنوی اهل سیر و سلوک تجدید می‌شود و آنان که در مسیر حرکت به سوی کمال مطلق‌اند، جانشان شکوفا شده و آمادۀ دیدار خداوند می‌شوند. از این رو می‌توان گفت: ماه رمضان آغاز سال و آغاز تجدید حیات معنوی انسان در عالمِ انسانیت است.