کارآمدی شوراها زیر سوال خواهد رفت
محمد سالاری عضو شورای شهر تهران در گفتگو با فرارو گفت: «اگر بخواهیم فی نفسه و به صورت مجزا انتخابی شدن شهرداران شهرهای بزرگ توسط مردم را مورد بررسی قرار دهیم قطعا ایده خوبی است و اساسا هر فرایندی که به صورت انتخابی باشد و مردم در آن شرکت کنند خوب است.»
وی ادامه داد: «اما من از برخی دوستان دولت تعجب می کنم؛ چرا که این طرح را باید به صورت یک پکیج مورد بررسی قرار داد. وقتی نهادی همچون نهاد شوراهای شهر و روستا در قانون اساسی گنجاندیم و اکنون بعد از چهار دوره انتخابات به بلوغ نسبی رسیده است و به عنوان پارلمان های محلی در راستای تحقق قانون مدیریت محلی ایفای نقش می کند و منجر به چابک سازی دولت شده است، طرح چنین موضوعی اشتباه است.»
وی افزود: «اساسا وقتی مردم نمایندگان شوراها را انتخاب می کنند به طور غیرمستقیم شهردار را نیز انتخاب می کنند. لذا اگر شهردار را انتخابی کنیم اختیارات شوراها که هم اکنون نصف و نیمه است عملا از بین می رود و شوراها به یک نهاد تشریفاتی صرف تبدیل می شوند و آفت این طرح در مقابل مزایایی که دارد بیشتر است چراکه به ناکارآمدی شوراها منجر می شود.»
این عضو شورای شهر تهران اظهار کرد: «البته اگر دوستان به دنبال این هستند که شوراها را به سمت تشریفاتی شدن ببرند این ایده خوبی است. لذا دوستان باید استدلال کنند با اجرای این طرح وضعیت شوراها چه خواهد شد؟ در این شرایط شهردار انتخابی همه ماموریت های شورا را در اختیار می گیرد و در واقع مجری همه پروژه ها و مصوبات شورای شهر و قوانین دولت می شود.»
وی افزود: «اگر شورا نتواند شهردار را انتخاب یا عزل کند کارآمدی آن زیر سوال خواهد رفت و این تناقضی است که باید درباره آن فکری کرد.»
سالاری در پاسخ به این سوال که آیا با انتخاب شهردار توسط مردم شوراها همچنان درباره بودجه شهرداری، وضع قوانین و نظارت بر حسن اجرای آن مسئولیت ندارند؟، گفت: «بله دارند. شوراها قوانین و بودجه را تصویب می کنند اما ضمانت اجرای این مصوبات و بودجه چیست؟ اکنون که شهرداران که توسط شوراها انتخاب می شوند بعضا بر اساس سلایق خود عمل می کنند و مصوبات شورا را اجرا نمی کنند. لذا اگر به هر دلیلی شهردار انتخابی توسط مردم این مصوبات را اجرا نکند چه باید کرد؟»
وی افزود: «اگر شهردار انتخابی تخلفی کرد یا اختلاس نمود یا به هر دلیلی شورا به این نتیجه رسید این شهردار باید عزل شود؛ اگر عزل شد آیا آنگاه دوباره باید انتخابات برگزار کرد و شهردار توسط مردم انتخاب شود؟»
سالاری درباره برخی انتقادات درباره نحوه انتخاب شهردار توسط شوراها که زمینه برخی فسادها و بده و بستان ها را باب کرده است، گفت: «این موضوع در شهرهای کوچک اتفاق می افتد وگرنه مثلا در شهر تهران تاکنون چنین اتفاقی روی نداده است. لذا این موضوع را باید کمیته های انضباطی حل و فصل کنند و حاکمیت از وظایف نظارتی خود استفاده کند و به وضعیت اعضای شوراهایی که تخلف کرده اند رسیدگی و برخورد کند.»
سالاری درباره نظر مثبت اکثریت مردم درباره انتخابی شدن شهردار در یک برنامه تلویزیونی در سال 93 گفت: «وقتی سوالی طرح می شود ابعاد آن هم باید مطرح شود. موضوعاتی اینچنینی که ابعاد و لایه های کارشناسی مختلفی دارد با یک نظرسنجی همچون نظرسنجی برنامه نود درباره محبوبیت یک تیم یا فوتبالیست قابل تصمیم گیری نیست. لذا اساس و مبنای آن نظرسنجی توسط صدا و سیما اشتباه بود.»
وی ادامه داد: «ابتدا باید این موضوع را برای مردم باز کرد تا در جریان مشکلات آن قرار بگیرند. بنده هم به عنوان یک شهروند در نگاه اول عنوان می کنم شهردار باید توسط مردم انتخاب شود اما وقتی وارد عمق مسئله می شویم و در تکالیف نهاد شوراها دقت می کنیم می بینیم این طرح با مشکلات بسیاری روبرو است. لذا اگر این موضوع به صورت کامل برای مردم باز شود نظر آنها قطعا تغییر خواهد کرد.»
اعضای شوراها نباید فرافکنی کنند
اما نعمت احمدی حقوق دان در گفتگو با فرارو گفت: «اصل 99 قانون اساسی هیچ ارتباطی به طرح انتخاب شهرداران توسط مردم ندارد و اینکه با استناد به این اصل بخواهند مسئله نظارت بر این انتخابات را مطرح کنند بلاموضوع است.»
وی ادامه داد: «قانون گذاری جزء وظایف قوه مقننه است و فقط قانون اساسی یکسری محدودیت ها و ممنوعیت ها را اعلام کرده است و گرنه می توان هر نوع قانونی را اگر خلاف قانون اساسی نباشد وضع کرد. قانون اساسی هم هیچگاه انتخاب شهردار توسط مردم را منع نکرده است. اصل 99 نیز نظارت بر انتخابات توسط شورای نگهبان را مطرح کرده که لزومی بر این نظارت نیست چنانکه در انتخابات شوراها نیز نظارتی ندارد.»
این وکیل پایه یک دادگستری اظهار کرد: «ما اولین کشور نیستیم که می خواهد شهردارهای شهرهای بزرگ خود را توسط مردم انتخاب کند. امروز در اکثر شهرهای بزرگ در کشورهای توسعه یافته شهردار توسط مردم انتخاب می شود. مسئله مهم نظارت شورا بر شهردار است.»
وی ادامه داد: «شوراهای شهر اکنون که شهردار توسط خود آنها انتخاب می شود هم نمی توانند بر شهردار نظارت کنند. لذا اعضای شوراها نباید فرافکنی کنند بلکه باید ابتدا وظایف قانونی و مندرج در آیین نامه ها و قوانین خود را اجرا کنند و به دنبال پاک کردن صورت مسئله نباشند.»
وی افزود: «می توان درباره نحوه نظارت، عزل و استعفای شهردار قانون گذاری کرد و الزامی نیست که این موضوعات را حتما در اختیار شورایی قرار داد که متاسفانه اکنون وظایف ذاتی خود را هم انجام نمی دهد.»
احمدی در پاسخ به این سوال که آیا اگر شهردار انتخابی مردم تخلفی انجام داد که شورای شهر مجبور به عزل آن شد باید انتخابات مجدد برگزار گردد؟، گفت: «بله و این اصلا اشکالی ندارد. مگر ایرادی دارد که برای جلوگیری از ادامه فساد، انتخابات مجددی برگزار شود. رئیس جمهور هم اگر تخلفی کرد و عزل شد انتخابات مجدد برگزار می شود.»
وی ادامه داد: «وقتی قرار است عمل صحیح و قانونمندی صورت بگیرد اگر با این بهانه که ممکن است خطایی در آینده شکل بگیرد از آن صرف نظر کرد، اشتباه است. شوراها باید دایره نظارتی خود را آنقدر وسیع کنند که شهردار یا زیرمجموعه آن نتواند تخلف کند.»
وی افزود: «به نظر من انتخاب شهردار توسط مردم اتفاقا منجر به تقویت شورای شهر می شود و اگر شهردار منتخب مردم باشد و شوراها هم خود را منتخب مردم بدانند آن موقع نظارت بیشتری اعمال و اجرا می شود و اگر خلاء قانونی هم وجود داشته باشد می توانند قانون جدید وضع کنند.»فرارو