اعتکاف

قال الله تعالی فی کتاب الحکیم؛
( و عهدنا الی ابراهیم و اسماعیل ان طهرا بیتی للطایفین و العاکفین)
بقره_ایه125

شکی نیست مناسک اعتکاف از ارزنده ترین و والاترین اعمال عبادی شرایع الهی بوده است و البته در شریعت اسلام با اهمیت بیشتری به آن نگاه شده است.تا آنجا که خداوند در قرآن کریم گزارش میدهد که ابراهیم خلیل که بنیانگزار توحید است و همچنین فرزندش اسماعیل که از انبیای صاحب مقام است مامور بوده اند که پس از بنیانگذاری کعبه و مسجد الحرام آن نقطه را تطهیر نمایند تا محل عبادت نماز گزاران و معتکفین گردد. اهل تحقیق روایات مهم پیامبر و اهل بیت را درباره ی اصل اعتکاف مطالعه کرده اند. گرچه درباره ی خصوصیات و شرایط آن اختلافاتی وجود دارد.

اعتکاف در لغت مصدر باب افتعال از ماده ی عکف است . که به معنای درنگ کردن و ادامه دادن است. اما در اصطلاح اسلامی آن است که شخص به نیت عبادت در مسجد متوقف شود . البته انجام این کار در ابتدا مستحب است و در صورت نذر واجب میگردد. در حقیقت در واژه ی اعتکاف یک نوع گوشه نشینی و عزلت از خلق و نزدیک شدن به حق مستتر است. البته در شریعت اسلام اعتکاف دارای قوانین معینی است که فقهای عظیم الشان و مراجع بزرگوار در رساله های خود بیان فرموده اند. و هر کس به رساله و نظر مرجعش مراجعه خواهد کرد.

گرچه برای اعتکاف روزهای معینی از جمله ایام البیض یعنی روزهای سپید ( 13 الی 15 ماه رجب المرجب ) و همچنین 10 روز پایان ماه رمضان تعیین شده است ، اما این روزها ظاهرا روزهای افضل است وگرنه اعتکاف در هر زمانی امری مطلوب است و اختصاص به این ایام ندارد. جالب است که نیت و توقف درمسجد جامع یا مساجد اربعه ی معروف و کمتر از سه روز نبودن آن و روزه دار بودن معتکف در ایام اعتکاف نشان از قانون مند بودن و هدفمند ی اعتکاف در شریعت اسلام دارد.

برای درک بهتر اعتکاف و شناخت دقت نظر اسلام نسبت به ادیان و اندیشه های دیگر کافیست اهل تحقیق به مطالعه ی فرق بین اعتکاف اسلامی و رهبانیت مسیحیان و یا اعتکاف صوفیان بپردازند تا ببینند که فرق این و آن از زمین تا آسمان است.
البته اعتکاف طریقه ی انبیا و اولیا و حتی عالمان بزرگ بوده است. دراحوالات یکی از مراجع بزرگوار تقلید اینگونه آمده:
( من آنچه دارم از اعتکاف در مسجد سهله دارم) . و این مطلب برای من حقیقتی را جلوه داد که گویا بزرگان برای رسیدن به نقاط عالی به اعتکاف رو می آوردند.
جای خوشوقتی است که سالهای اخیر اعتکاف در بین ملت ما خاصه جوانان و نوجوانان رونقی افزون تر پیدا کرده است و امیدواریم موج نورانیت این عمل بیش از پیش در قلوب مردمان ما تاثیر گذار باشد.
اما مطلبی که باید دقت شود این است که: هر گاه عملی ارزشش در نزد خدا بالاتر باشد قطعا شیاطین جن و انس هم بیشتر به دنبال از بین بردن نورانیت آن عمل خواهند بود. و به عبارت دیگر هر عبادتی آفاتی هم خواهد داشت که مومنان قطعا با توجه به این مهم باید جلوی ورود شیاطین را بگیرند و سعی در خالص کردن آن عمل داشته باشند . البته اعتکاف هم از این مقوله خارج نیست.

به عنوان نمونه گاهی دیده شده که بعضی از معتکفین به جای قرائت قرآن و دعا و تفکر و یا بحث علمی در ایام اعتکاف خدایی نخواسته به غیبت و تهمت پشت سر دیگران و حتی گاهی بزرگان و عالمان میپردازند. یا به جای گفتگو درباره ی معارف دین به جنجال ها و جدلهای بی اساس حزبی و سیاسی دامن میزنند که اساسا با روح اعتکاف و هدف آن در تعارض است. بدانیم که دستور قرآن سکوت در مقابل مجهولات است . چگونه مسلمان با زبانش آن هم در مسجد و در حال اعتکاف راضی به گفتار نامناسب میشود و یا به سخنان ناروا گوش میدهد؟!! مگر نه این است که دین ما آب روی مومن را بالاتر از کعبه میداند؟! خاصه در ایام اعتکاف که بار معتکفین دو برابر است.
لذا پیشنهاد میشود که معتکفین ضمن قدر دانی از این نعمت پروردگار که شامل حال آنان گردیده است سعی کنند خدایی نخواسته گرفتار این گونه جلسات در گوشه های مسجد نشوند و با نیت خالص به عبادت خود بپردازند و البته بدانند که بحث علمی کردن علاوه بر برکات و آثار فراوان مایه ی جلب رضایت پروردگار است خاصه انجام این عمل در مناسک اعتکاف و در مسجد،
والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته

سید مصطفی سیار کارشناس مذهبی هرازنو