بوی باران بوی سبزه بوی خاک شاخه های شسته، باران خورده، پاک
نرم نرمک می رسد اینک بهار خوش به حال روزگار
به قول فریدون مشیری، خوش به حال روزگار… خوش به حال روزگاری که طبیعت آن مهمانی به خوش قدمی بهار دارد. بهاری که می آید تا بر تن درختان عریان زمستانی لباسی از جنس شکوفه بپوشاند. با رسیدن فصل گل و بلبل، بهار، صفحه ای دیگر از زندگی ورق می خورد. این روزها پس از گذر نوروز و خانه تکانی طبیعت و منازل، خانه تکانی دیگری از جنس مد رواج یافته که در واقع همیشه برای برخی افراد “طرفداران مد یا اصطلاحا مدگرایان” سوژه جذابی بوده است.
*”مد” از کجا می آید؟
رنگ سال لفظی است آشنا به گوش علاقه مندان به مد و مدگرایان، که هر ساله، از دما دم عید، یکی از بزرگترین دغدغه های این افراد است و آن ها در انتظار اعلامش به سر می برند تا کلکسیون اجناس و البسه خود را مطابق آن خریداری کنند و این دغدغه در تمام سال آنها را همراهی میکند، اما آیا شما می دانید ریشه پیدایش “مد” چیست؟ و اینکه ” رنگ سال ” را چه کسانی بر می گزینند؟
یک شرکت آمریکایی به نام “پنتون” که فعالیت خود را از سال 2000آغاز کرده است، وظیفه انتخاب رنگ و مد سال را به عهده دارد. با وجود اینکه اقدامات این شرکت کاملا غیر رسمی است ولی اکثر مدگرایان برای به روز بودن تابع این شرکت هستند. “پنتون” 10 رنگ را بین مردم به نظرسنجی می گذارد، بیشترین رای را به عنوان ” رنگ سال ” اعلام می کند.
و اما امسال” رنگ سال” اعلام شده ، برای نخستین بار دو رنگ است.
*چرا روی مد لباس می خریم؟
هومنز، جامعه شناس، اعتقاد دارد از میان اعمالی که انسان انجام می دهد، عملی که سرانجام به پاداش گرفتن ختم شود، احتمال تکرارش زیاد است. موفقیت و پیروزی طعم شیرینی دارد، طعمی که آنقدر به دهان مزه می کند و به مزاج خوش می آید که در پی چشیدن دوباره آن هیچ تلاشی را دریغ نمی کنیم. وقتی میان هم سن و سالانمان احساس برتری می کنیم، یا از طرف اطرافیانمان مورد تشویق قرار می گیریم، این حس خوب، یعنی پیروز شدن را بدست می آوریم. پس ما شاهد یک موفقیتی هستیم که در راستای مدگرایی شکل گرفته است، در نتیجه عمل ” مدگرایی” به تکرار می افتد.
برای اینکه بفهمیم چرا لباس هایمان را روی مد می خریم، راهی یکی از پاساژ های معروف شرق تهران شدیم.
نگار دختری 19 ساله همراه با نامزدش در حال خرید یک مانتوی صورتی هستند، وقتی از او می پرسم که چرا این رنگ را انتخاب می کنید در جواب می گوید: من همیشه لباس هایم را روی مد می خرم. اجناسی که خریداری می کنم را بدون در نظر گرفتن مبلغ آن از نظر رنگ و شکل، مطابق مد هرسال تهیه می کنم. او در خصوص ریشه پیدایش “رنگ سال” اظهار بی اطلاعی میکند.
کمی آن طرف تر خانمی تقریبا 30، 31 ساله بر روی یک ست کیف و کفش آبی-صورتی دست می گذارد و در رابطه با انتخابش می گوید: اینکه شما لباس و اجناس منزلتان را مطابق مد هر سال خریداری کنید نشان دهنده با کلاس بودن شماست. برای داشتن اعتبار و شخصیت در نزد افراد باید لوازم خود را مطابق مد انجام دهیم، به این شکل احترام بیشتری برایتان فائل می شوند. فکر کنید بین فامیل همسرم که همه تیپ سال را زده اند، لباس های من و خانواده ام روی مد نباشد!!! آن وقت آبرو و احترام از دست رفته چه می شود؟!
زن و شوهری جوان که قصد دارند برای دلبندشان لباس خریداری کنند، می گویند: امسال برای پسرمان ست آبی می زنیم تا خوش پوش بودن را از کودکی یاد بگیرد. شخصیت افراد به انتخاب هایش گره می‌خورد. اینکه روی مد خرید کنیم یعنی فرد با شخصیتی هستیم و قطعا اهمیت و ارزش بیشتری برایمان قائل می شوند.
*وسواس در مدگرایی
با وجود اینکه مد شدن یک “رنگ” یا “مدل خاص” از زیر ساخت های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی جامعه تبعیت میکند اما با بررسی انگیزه و اهداف فرد وابسته به مد می‌توان به شناخت اصول و پایه‌های روان شناختی مدگرایی رسید. اینکه افراد مدگرا برای پیروزی در یک رقابت، وابسته مد می‌شوند، تا اینکه از روی پسند و علاقه شان پیرو آن مد باشند خود نشان دهنده غیر طبیعی بودن مدگرایی یا همان افراط و غرق در “مد” شدن است.
از دکتر مژگان نیک نام، روانشناس، در رابطه با انگیزه افرادی پرسیدیم که در پیروی کردن از مد افراط می‌کنند، وی ضمن اینکه به روز بودن را خوب می‌داند، تاکید میکند: به روز بودن و در انظار خوب جلوه شدن از جمله خواسته هایی است که افراد برای دست یابی به آن تلاش می کنند. اما اگر این حجم از به روز بودن یا اصطلاحا روی مد بودن به حدی برسد که فرد در پیروی از مد دچار وسواس شود و بخواهد بدون هیچ قید و بندی از آن پیروی کند، باید خطر وسواسی شدن را جدی گرفت.
در اینجا باید بررسی شود که انگیزه فرد از پیروی “مد” چیست؟ ممکن است ریشه “نمایشی” داشته باشد، یعنی فرد دارای تیپ شخصیتی نمایشی است و علاقه زیادی به دیده شدن دارد آن هم تحت هر شرایطی. گاهی ممکن است فرد زیاده از حد تنوع طلب باشد که مطمئنا عواقب جبران ناپذیری هم در پی خواهد داشت. بعضی مواقع پیروی یک مد از “همانند سازی” آب می خورد، این یعنی یک فرد محبوب و یا مشهور را بدون اینکه بشناسیم صرفا به جهت ارادتی که نسبت به وی داریم الگوی خود قرار دهیم که همین اتفاق نیز تبعات خودش را دارد.
*مدگرایی یا نونواری؟
تصور یک زندگی یکنواخت و به دور از تنوع برای هر فردی غیر قابل تحمل است، در واقع انسان، زندگی اش را برای جلوگیری از روند یکسان و کسل کننده ای که دارد نیازمند متنوع شدن می داند. پس این یعنی ” تنوع” و “تنوع طلبی” چیز بدی نیست. اما عقل سلیم می داند و آگاه است هر عاملی قبل از به وقوع پیوستن و شکل گرفتن باید از طرف محیط پیرامون و شرایط اجتماعی جامعه قابل پذیرش باشد. به عنوان مثال وقتی قرار است از یک رنگ خاص یا مدل و سبک پوشش جدید استقبال کنیم، باید اقتضای فرهنگی-اجتماعی جامعه و حتی شان و منزلت خود را هم در نظر بگیریم. اگر می خواهیم تابع مد و پوششی باشیم که نه تنها مورد پسندمان نیست و به رنگ و پوستمان نمی آید بلکه از طرف جامعه رد شده است، پس شخصیت و قوانین کشورمان چه می شود؟ به نظر شما برای اینکه لباس و نوع پوششمان از طرف دیگران مورد تشویق قرار بگیرد و به نوعی باکلاس باشیم و خوش پوش، بایستی حتما هزینه های گزافی را برای طرح و رنگ مد سال پرداخت کنیم یا اینکه باکلاس بودن از پس یک لباس نو، پاکیزه و خوش رنگ که البته مورد پسندمان است هم بر می آید؟
گفتنی است،هر ساله شرکت‌های سودجو با شبیه سازی مدل‌های غربی رنگی را در بین جوانان القا می‌کنند و با این ترفند بر قیمت محصولات می‌افزایند، چه بسا دختران و پسرانی که اغلب به دنبال مدگرایی هستند و فریب اینگونه تبلیفات را می‌خورند.