داعش پس از اشغال مرکز استان “نینوا” بر سد مهم “موصل” تسلط یافتند که البته پس از مدتی ارتش و نیروهای مردمی عراق و نیروهای بومی شمال این کشور این سد را از داعش پس گرفتند.
پس از بازپس‌گیری “سد موصل”، چند بار اطراف شهر و از جمله “سد و پالایشگاه موصل” دست به دست شد و نهایتا این سازه که با فرسودگی مواجه بوده، در آستانه فروپاشی است و امکان دارد جان صدها هزار نفر به خطر بیافتد.
**مشخصات “سد موصل”
سد راهبردی “موصل”، در 50 کیلومتری شمال مرکز استان “نینوا” در شمال عراق و بر رود دجله بنا شده و این سد در سال 1983 به طول بیش از 3 کیلومتر و ارتفاع 131 متر بنا شده و بزرگترین سد عراق و چهارمین سد بزرگ در غرب آسیا به شمار می‌رود.
این سد در بالادست “شهر موصل”، دومین شهر بزرگ عراق که در اختیار گروه تکفیری صهیونیستی داعش قرار دارد، واقع شده ؛ اما افزایش آب این سد شکسته شدن تأسیسات را در پی خواهد داشت و همچنین بغداد پایتخت عراق را که در 400 متری جنوب آن قرار دارد به زیر آب خواهد برد. “سد موصل” روی رودخانه دجله (بزرگترین رودخانه عراق) با خطر بالای شکسته شدن روبه‌رو بوده؛ زیرا به‌روی خاک سست ساخته شده است.
برآوردهای اولیه کارشناسان نشان داده که در صورت فروپاشی “سد موصل” 500 هزار نفر جان خود را از دست خواهند داد و بیش از یک میلیون نفر در خطر خواهند بود. سفارت آمریکا در “بغداد” اعلام کرد تخلیه ساکنان بهترین راه‌حل در صورت شکسته‌شدن “سد موصل” است که امکان نجات جان یک‌میلیون و ۵۰۰هزار نفر را فراهم می‌کند.
در صورتی که “سد سامرا”، شهری واقع در پایین‌دست تکریت و در بالادست بغداد به‌سبب افزایش ناگهانی آب سرریز شود، ساکنان این شهر باید تا 16 کیلومتر از کناره‌های رودخانه دجله فاصله بگیرند.
بنا بر اعلام سفارت آمریکا، شکستن سد موصل می‌تواند به‌شدت بر شبکه برق کشور آسیب وارد کند و پایتخت از جمله فرودگاه بین المللی بغداد را به‌مدت چندین هفته زیر آب ببرد. وضع این سد پس از جمله داعش در سال 2014 که برای مدتی به عملیات تعمیر و نگهداری این سد پایان داد، بدتر شده است.
مشاور دفتر نخست وزیری عراق که خواست نامش فاش نشود به خبرنگاران گفت: آمریکایی ها همواره نام گردباد کاترینا را تکرار می‌کنند. اما تخریب سد موصل هزار برابر فاجعه بارتر از این طوفان خواهد بود.
وی افزود: در صورتی که سد موصل تخریب شود آب پشت سد به ارتفاع 12 تا 15 متر با قدرت عظیمی مرکز شهر موصل را درخواهد نوردید و سپس این شهر نابود خواهد شد. یعنی در طول چند ساعت حدود 500 هزار نفر جانشان را از دست خواهند داد.
این مقام عراقی خاطر نشان کرد: “سد سامرا” در فاصله صدها کیلومتر در پایین دست سد موصل نیز تخریب خواهد شد و پیش بینی می شود ارتفاع آب در هنگام رسیدن به بغداد به چندین متر برسد.
“سد موصل” در گذشته نیز توسط گروه تروریستی داعش مورد هجمه قرار گرفته و احتمال شکسته شدن این سد بسیار بالاست و البته تهدید به بمب گذاری سد نمونه‌ای از شانتاژهای داعش بوده است.
** “سد موصل” در صورت فروپاشی به کدام استان‌ها آسیب می‌زند؟
“سد موصل” همانطور که گفته شد در اطراف مرکز استان “نینوا” قرار دارد و به نحوی که می‌تواند به استان‌های “صلاح‌الدین” و پس از آن “بغداد” اشراف داشته باشد. همانطور که گفته شد سد مذکور بر رودخانه “دجله” احداث شده و شکسته شدن این سد می‌تواند شهرهای “سامرا”،”تکریت مرکز استان صلاح‌الدین”، “بغداد” و … را تحت تأثیر قرار دهد و به آنها خسارت جدی وارد کند.
سفارت آمریکا در پایگاه اینترنتی خود اعلام کرد: “ما اخبار دقیقی که مشخص کند چه‌زمانی این سد می‌شکند دراختیار نداریم اما از باب احتیاط می‌خواهیم تأکید کنیم تخلیه گسترده ساکنان مؤثرترین راه حل برای نجات جهان صدها هزار عراقی است که در معرض خطر رودخانه دجله قرار دارند”.
پیشروی‌های ارتش و نیروهای مردمی عراق باعث شده تا بخش‌های وسیعی که تا جولای سال 2014 میلادی در تصرف تروریست‌های داعش بوده، در فوریه سال 2016 کنترل آنها از دست این گروه تروریستی خارج شده و لذا احتمال انجام برخی اقدامات از سوی داعش وجود دارد.
فروپاشی “سد موصل” بسیار خطرناک بوده و احتمال دارد ظرف کمتر از 24 ساعت بیش از 70 هزار کیلومتر مربع از خاک عراق زیر آب برود و بیش از یک میلیون نفر یا کشته شوند یا خانه و کاشانه خود را از دست بدهند.
ظهور تروریسم تکفیری داعش در عراق و سوریه زیرساخت‌های مهم این کشور را یا نابوده کرده یا در معرض خطر جدی قرار داده که البته درباره “سد موصل” برخی نگرانی‌های جدی توسط مقامات آمریکایی و عراقی مطرح شده است.
گزارش از محمد زرچینی