دیابت شایع ترین بیماری مزمن غیر واگیر است که به عنوان یک معضل عمده بهداشتی در سراسر جهان به شمار می رود.با توجه به آمار و روند رو به رشد دیابت در سراسر جهان، آن را به عنوان یک “همه گیری خاموش” لقب داده اند که مسئول 9 درصد کل مرگ ها در جهان است.
این بیماری علاوه بر ایجاد هزینه های تخمین ناپذیر با عوارض حاد، کوتاه مدت و طولانی مدت همانند: بیماری های قلبی، افزایش فشارخون، انواع نارسایی قلبی، مشکلات قرنیه چشم، مشکلات عصبی، اختلالات کلیوی، پای دیابتی و … تمامی اعضاء و دستگاه های بدن را درگیر می کند. میزان شیوع دیابت با افزایش سن، افزایش می یابد. علت عمده افزایش سریع این بیماری، سبک زندگی کم تحرک و افزایش چاقی در کودکان و بزرگسالان است.
فرناز نوری زاده، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی هیات پزشکی ورزشی استان لرستان در خصوص بیماری دیابت گفت: دیابت یا بیماری قند، هنگامی به وجود می آید که بدن نتواند هورمون انسولین ترشح کند یا سلول های بدن پاسخ خود را نسبت به هورمون انسولین از دست بدهند. در نتیجه سوخت و ساز در بدن فرد مختل شده و علائم دیابت خود را نشان می دهد. در شروع ابتلا به این بیماری، علائمی از قبیل کاهش بی دلیل وزن، پرادراری، پرنوشی، پرخوری وجود دارد. این بیماری بر تمام اندام ها از جمله قلب، چشم و اعصاب و کلیه نیز تاثیرمی گذارد.
وی در خصوص دلایل خطر ابتلا به دیابت (به جز سابقه ژنتیکی) اعلام کرد: کم تحرکی و چاقی و اضافه وزن از علائم اصلی ابتلا به دیابت است. بیش از نیمی از افرادی که در طول زندگی خود به بیماری دیابت مبتلا می شوند افرادی هستند که علاوه بر اینکه کم تحرک هستند و فعالیت بدنی کمی دارند، از اضافه وزن و چاقی نیز رنج می برند. چاقی و اضافه وزن در بدن باعث مقاومت سلولی نسبت به انسولین شده و باعث ابتلا به دیابت می شود.
در واقع قند خون بالا در بین افراد کم سن و سال، چاقی و اضافه وزن غیر طبیعی نیز همگی در نتیجه کم تحرکی در بدن به وجود می آید و باعث می شود که سوخت و ساز سیستم بدن دچار اختلال شده و توانایی تولید انسولین در بدن را از بین می برد و قند خون بالاتر رفته و منجر به قطع عضو، و گاهی به جا گذاشتن اثرات منفی بر روی چشم و کوری آن، کلیه و اعصاب می شود. جالب است بدانید که مصرف بیش از اندازه از شیرینی جات و قندهای ساده نیز در به وجود آمدن دیابت نیز بسیارمهم هستند.
زنان کم تحرک درخطر بیشتر ابتلا به دیابت
به عقیده متخصصان بی‌تحركی در زنان موجب بروز اختلالات متابولیكی زودرس شده و زمینه را برای ابتلا به دیابت نوع دو فراهم می سازد. در یك مطالعه جدید در انگلیس مشخص شد زنان بیش از مردان مستعد ابتلا به دیابت نوع دو هستند.
این تحقیق نشان داد زنانی كه زیاد می‌نشینند بیشتر مستعد ابتلا به دیابت هستند در حالی كه این ارتباط در مردان تا این حد مشاهده نشده است. برای انجام دادن این تحقیق 500 زن و مرد 40 سال به بالا مورد مطالعه قرار گرفتند و مدت زمان نشستن در دو جنس مقایسه گردید. نتایج نشان داد ارتباط بین نشستن و افزایش خطر دیابت در زنان بسیار قوی‌تر از مردان است.
ورزش بهترین شیوه برای پیشگیری از دیابت
دیابت ، بیماری بسیار آزاردهنده ای است. علاوه بر مشکلات جسمی و بار مالی زیادی که بر خانواده ها وارد می کند، مشکلات روحی خود را نیز به دنبال دارد زیرا با ابتلا به این بیماری، افراد را از یکی از لذت بش ترین کارها یعنی خوردن باز می داریم و برای آن ها محدودیت هایی در نظر می گیریم. اما نکته ی کلیدی در این بیماری این است که ما می توانیم با فعالیت بدنی مناسب، حفظ وزن در محدوده نرمال و اصول صحیح تغذیه ای از این بیماری پیشگیری کنیم.
تغییر در شیوه ی زندگی مربوط به چاقی، رفتارهای تغذیه ای و تحرک فیزیکی نقش اصلی را در پیشگیری و درمان دیابت نوع دو بازی می کنند، بخش عمده ای ازفعالیت های مربوط به پیشگیری و کنترل دیابت می باشند که به عنوان رفتار خودمراقبتی در بیماری دیابت مطرح هستند.
رفتارهای خودمراقبتی پیشگیری از دیابت شامل: رعایت رژیم غذایی، انجام فعالیت بدنی، عدم استعمال دخانیات، پایش قندخون و برخی دیگر از تغییرات در سبک زندگی است.
دقت کنید که در این میان ورزش و فعالیت بدنی منظم نقش اساسی دارد، زیرا ورزش افزون بر اینکه در رسیدن افراد به وزن مطلوب آن ها کمک می کند، میزان استرس های وارده بر بدن را کم کرده و از طرفی دیگر مقاومت سلولی نسبت به انسولین را کاهش داده و از این را ه می تواند در پیشگیری از دیابت کمک شایانی به افراد کند.
همچنین محققان بنياد بين المللي پيشگيري و کنترل ديابت معتقدند تمرينات ورزشي براي افراد ديابتي و حتي افرادي که در معرض خطر ابتلا به ديابت هستند بسيار مفيد است ، به طوريکه افراد در معرض خطر با تمرينات منظم ورزشي ميتوانند از بروزديابت تا حد زيادي جلوگيري کنند و در افراد مبتلا به ديابت انجام تمرينات ورزشي کمک زيادي به کنترل وزن ،تعادل بهتر قند خون، کاهش نياز به داروها و انسولين، متعادل نگه داشتن چربي خون و کاهش ابتلا به بيماري هاي قلبي و عروقي مي کند.
سخن آخر
بنا به توصيه پزشکان ورزش باید در برنامه روزانه يا هفتگي همه افراد گنجانده شود تا علاوه بر سلامت جسم و روح مانع از ابتلا افراد به بيماري های مختلف به ويژه ديابت شود.همچنین با ورزش می توان دیابت را کنترل کرد.