با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، بسیاری از کارمندان، کارگران، بازنشستگان و مستمری‌بگیران دغدغه دریافت عیدی و پاداش پایان سال را دارند و خبرهای مربوط به افزایش میزان عیدی، نحوه و زمان دریافت آن را با وسواس خاصی دنبال می کنند.
مبلغ عیدی مستمری‌بگیران و بازنشستگان تامین اجتماعی همه ساله توسط هیات وزیران مشخص و معمولا بهمن ماه اعلام می‌شود که به محض ابلاغ، سازمان تامین اجتماعی آن را به حساب مستمری بگیران واریز می‌کند.
سال گذشته سازمان تامین اجتماعی موفق شد با تامین منابع مورد نیاز، عیدی بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی را بهمن ماه پرداخت کند که میزان عیدی آنها همچون کارکنان دولت و بازنشستگان کشوری، 603 هزار و 500 تومان تعیین شده بود.
در مورد عیدی کارکنان دولت نیز هرچند هنوز رقمی اعلام نشده ولی پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که میزان عیدی کارمندان در سال جاری 688 هزار تومان باشد که البته مبلغ قطعی آن پس از تصویب هیات وزیران مشخص می شود و به احتمال زیاد در روزهای آینده مصوبه هیأت وزیران در مورد نحوه پرداخت عیدی کارکنان دولت به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ابلاغ خواهد شد.
این در حالی است که دولت برای کارکنان خود در سال 1391 حدود 402 هزار تومان، در سال 1392، 503 هزار تومان و برای سال 1393 نیز 603 هزار تومان عیدی واریز کرد که از افزایش 100 هزار تومانی رقم عیدی طی این سالها حکایت دارد.
آنچه مسلم است تصمیم‌گیری در خصوص رقم عیدی کارکنان دولت، در مورد بازنشستگان کشوری نیز اعمال خواهد شد.سال گذشته رقم عیدی کارکنان و بازنشستگان کشوری 603 هزار و 500 تومان اعلام شد.
اما کارگران چقدر عیدی می‌گیرند؟
مبنای تعیین عیدی پایان سال مشمولان قانون کار در طول 15 سال اخیر فرمولی است که از سوی مجلس تصویب و تا به امروز اجرایی شده و نیاز نیست که همه ساله در شورای عالی کار بررسی شود.
به موجب ماده واحده قانون تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار مصوب 6/12/70 مجلس شورای اسلامی، کلیه کارفرمایان مکلفند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار، معادل شصت روز آخرین مزد به عنوان عیدی و پاداش بپردازند.
مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارگران نباید از معادل 90 روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند. ضمناً به موجب تبصره یک ماده واحده مذکور، مبلغ پرداختی به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کردند باید به ماخذ 60 روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه شود.
بر این اساس حداقل عیدی کارگران دو برابر حداقل حقوق پایه و حداکثر عیدی به شرطی که از مصوبه قانون کار بیشتر نشود، سه برابر پایه حقوق خواهد بود که کارفرمایان موظفند بپردازند.
شورای عالی کار در اسفند سال گذشته با افزایش 17 درصدی، حداقل دستمزد کارگران را ۷۱۲ هزار و ۴۲۵ تومان تصویب کرد. بر این اساس حداقل عیدی کارگران مشمول قانون کار با احتساب دو ماه1,424,850 تومان و حداکثر عیدی 2,137,275 تومان خواهد بود.
با وجود تاکید فعالان کارگری مبنی بر کاهش قدرت خرید کارگران و عدم تامین نیازهای معیشتی آنها متاسفانه برخی کارفرمایان بدون در نظر گرفتن شرایط سخت و دشوار زندگی خانوارهای کارگری، عیدی و پاداش کارگران را به سال آینده موکول و در خوشبینانه‌ترین حالت نیمی از آن را در انتهای سال و مابقی را سال بعد پرداخت می‌کنند.
هرچند که کارفرمایان تعمّدی در این زمینه ندارند و تنها به دلیل نبود نقدینگی، بضاعت کم و برخی هزینه‌های تحمیلی جانبی ناچار به در پیش گرفتن چنین رویه‌ای می‌شوند اما برخی دیگر نیز به تناسب تمکن مالی خود تمام عیدی و پاداش پایان سال را به حساب کارگران خود واریز می‌کنند.
هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران کشور در این باره می‌گوید: عیدی و پاداش کارگران مصوبه مجلس را دارد و بر اساس همان هم باید همه ساله پرداخت شود ولی متاسفانه به بهانه شرایط اقتصادی، رکود و تورم هر سال شاهد هستیم که عیدی کارگران با تاخیر پرداخت می‌شود در صورتی که کارفرمایان باید بدانند که اگر تورم، گرانی و افزایش قیمت برای آنها هست برای کارگران هم هست و از آن مستثنا نیستند بنابر این انتظار جامعه کارگری این است که نسبت به پرداخت به موقع عیدی و پاداش آخر سال بر اساس قانون اقدام کنند.
وی درباره آن دسته کارفرمایانی که به جای دو ماه، تنها یک‌ماه حقوق را مبنا و ملاک پرداخت عیدی و پاداش قرار می دهند، گفت: چنین کاری خلاف قانون و ظالمانه است و کارگران می‌توانند در صورت مشاهده چنین رفتاری به مراجع رسیدگی کننده یا هیات‌های حل اختلاف مراجعه کنند. کارفرمایان به خوبی می‌دانند که اگر این رویه در پیش گرفته شود به ضرر خود آنها خواهد بود چون جریمه شده و جریمه این مبلغ را باید بپردازند.
مقامات کارگری می‌گویند با توجه به هزینه‌های سنگین اجاره‌بهای مسکن و خوراک، بسیاری از کارگران به عیدی و پاداش پایان سال خود امید بسته‌اند لذا شایسته است کارفرمایان تا قبل از پایان سال آن را پرداخت و ترتیبی اتخاذ کنند که دستکم بهمن ماه به دست آنها برسد تا هم قدرت خرید آنها در روزهای پایانی سال کاهش نیابد و هم سال نو و ایام عید را با دلگرمی و روحیه‌ای شاد در کنار خانواده سپری کنند.
به گفته آنها رقم عیدی کارگران زیاد نیست و تفاوت بین عیدی کارمند و کارگر محسوب نمی‌شود؛ شاید عیدی کارمندان یک عیدی رسمی باشد ولی کارمندان به طور جانبی از مزایایی برخوردارند درحالی که عیدی کارگران در مقابل سختی‌هایی که در طول یک‌سال به جان می‌خرند زیاد نیست.
به گزارش ایسنا، بر اساس اعلام مقامات کارفرمایی در خصوص نحوه پرداخت عیدی آخر سال، آن دسته کارگرانی که به طور کامل یک‌سال کاری را پشت سر گذاشته و مرخصی بدون حقوق دریافت نکرده باشند عیدی پایان سال را کامل دریافت می‌کنند. کارگرانی هم که از مرخصی بدون حقوق استفاده کرده‌اند به نسبت ماه‌های اشتغال به کار در یک‌سال عیدی می‌گیرند؛ اما کارگرانی که از نیمه دوم سال به کار گرفته شده‌اند، به تناسب تعداد ماه‌های اشتغال به کار عیدی دریافت می‌کنند.