رامین حاجیان فرد: اگر قرار باشد برای تهران، رنگی انتخاب کنید، آن رنگ چیست؟ اصلا به نظرتان تهران چه رنگی است؟ پایتخت رنگ و لعاب خاصی دارد که آن را به عنوان مشخصه بارز آن بیان کنید؟ به نظر شما شهرهای دیگر جهان چه رنگی هستند؟ اصلا رنگی دارند؟ بعضی از این رنگ‌ها طبیعی اند.

به این معنی که ساختار طبیعت آن مناطق باعث شده تا شهر رنگ خاصی به خود بگیرد اما در بعضی موارد نیز با کمک تکنولوژی‌های پیشرفته چهره شهر را رنگارنگ کرده و سعی می‌کنند زیبایی بصری آن را چند برابر کنند. درباره فیلم چطور؟ چند فیلم ایرانی را می‌شناسید که اسم رنگی روی آنها گذاشته شده؟ چند باغ گل معروف را در تهران می‌شناسید که رنگ‌ گل‌هایش خیره کننده و به یاد ماندنی باشند؟ تا به این موارد فکر می‌کنید،با هم سفری به شهرهای رنگی، مکان‌ها و هنرهای رنگی خواهیم داشت.

تیرانای رنگارنگ

تیرانا پایتخت کشور آلبانی در جنوب‌شرقی اروپاست که جمعیت آن حدود 600 هزار نفر است. ادی راما نخست وزیر کشور آلبانی، نقاش است. به همین دلیل برای ایجاد تحول در ظاهر ساختمان‌ها برنامه‌ریزی کرده و آن را اجرا کرد.

بسیاری از ساختمان‌های قدیمی که در دوران حکومت کمونیستی ساخته شده و نماهای‌شان فرسوده و خسته‌کننده شده بود با تمهیدات انجام شده در سال‌های اخیر، زنده و شاداب شدند. به‌این ترتیب با گشت‌وگذاری در مناطق مختلف شهر با حال و هوای ویژه و منحصر به‌فردی روبرو خواهید شد. ساختمان‌های رنگارنگ در طول رودخانه لانا که از میان شهر می‌گذرد به شکلی شاخص، توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند.

شیشه‌های رنگی، روح می‌بخشند

شیشه‌های رنگی در ساختمان کلیساها و مسجدها از دیرباز در معماری سازه‌های شاخص شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند. بسیاری از این شیشه‌های رنگی در کلیساهای قدیمی شهرهای اروپایی، از آثار هنری برجسته معماری‌های مذکور به‌شمار می‌آید. کلیسای شارتر در شهری به همین نام در 80 کیلومتری جنوب‌غربی شهر پاریس در فرانسه قرار گرفته است.

تاریخ ساخت این کلیسا به اوایل قرن سیزدهم میلادی برمی‌گردد. شیشه‌های رنگی این کلیسا در قاب‌های بزرگ از قطعات کوچک و بزرگ فراوانی ساخته شده است. این قطعات رنگی مناظر طبیعی شامل گل و گیاه و گوشه‌هایی از زندگی عیسی مسیح(ع) و قدیسان را به تصویر کشیده است. این نوع استفاه از طرح و رنگ به زیباسازی محیط کلیسا‌ها و مسجدها و پاکی و تقدس آنها می‌افزاید.

جشنواره عشق

جشنواره هولی كه هر سال در فصل بهار گوشه و کنار کشور بزرگ هند برگزار می‌شود به جشنواره رنگ‌ها یا عشق شناخته می‌شود در اصل وابسته به آیین و مناسک هندوهاست ولی در سال‌های اخیر بسیاری از غیرهندوها هم در آن شرکت می‌کنند.

در روز جشن مردم در گروه‌های بسیار بزرگ گردهم آمده و به یکدیگر پودرها و مایع‌های رنگی می‌پاشند. این جشنواره نزد هندوان نمادی از پایان یافتن زمستان و پیروزی خوبی بوده و در جریان آن بسیاری از روابط گسسته خانوادگی و دوستی از نو برقرار شده و دوستی و محبت جایگزین دشمنی و کینه‌ورزی می‌شود.

سفید،یک رنگ نیست

در نظریه رنگ‌شناسی و علم نور، سفید یک رنگ نیست بلکه تجمع سایر رنگ‌ها یا نورهای رنگی دیگر به‌حساب می‌آید، همان‌گونه که سیاه نیز رنگ نبوده و عدم وجود رنگ‌ها یا نورهای دیگر محسوب می‌شود. اما ارتباط و قرارگیری آن در کنار رنگ‌ها باعث شده که آن را به‌عنوان یک رنگ با رنگ مستقل بشناسند. بنابراین اگر سفید را رنگ درنظر بگیریم، در طول تاریخ و در فرهنگ‌های مختلف و در جایگاه‌های گوناگون سفید دارای مفهوم‌ها و ارزش‌های گوناگون و گاه متضادی بوده است. در بسیاری از فرهنگ‌های جهان، سفید رنگ لباس عروس است.

به همین دلیل رنگ شادی است. اما دربعضی از فرهنگ‌ها مانند فرهنگ مردم هند، سفید رنگ عزاست. بسیاری از سازه‌های عظیم معماری در روم و یونان باستان وقتی در چند قرن اخیر مورد توجه دوباره اروپاییان قرار گرفت با ظاهری سفید خودنمایی می‌کرد. البته شاید این سازه‌ها یا عناصر به کار رفته در آنها رنگی بودند اما گذر زمان و فرسایش، رنگ آنها را تغییر داده و سفید کرده است.به همین دلیل در غرب، بعضی از حکومت‌ها در دوران اوج اقتدار خود، رنگ سفید را برای رنگ‌آمیزی نماها استفاده می‌کنند.

هلند رنگارنگ

کشور هلند به‌خاطر گلزارهای پهناور و پرورش گل‌های رنگارنگ از شهرتی جهانی برخوردار است. فصل بهار گلزارها که بخش بزرگی از آنها به پرورش گل‌های لاله با رنگ‌های گوناگون اختصاص یافته چهره‌ای نادر و خیال‌انگیز پدید می‌آورد. بسیاری از این گلزارها طوری طراحی شده‌ که در هر بخش آنها گل‌هایی با یک رنگ ویژه پرورش داده شده و بدین ترتیب در نگاهی از بالا یا فاصله‌ای دور با لایه‌هایی منظم از رنگ‌های متفاوت روبرو خواهید شد.

باغ بزرگ «کوکنهوف» در روستای«لیس» در غرب هلند به باغ اروپا نیز شهرت دارد. این مکان  با حدود هفت میلیون پیاز گل در مساحتی بالغ بر 32 هکتار یکی از بزرگ‌ترین باغ‌های گل در جهان است.دیدار از این باغ منحصر به‌فرد در فصل بهار در میان گل‌های بی‌شمار و رنگارنگ آن در فصل بهار تجربه‌ای فراموش نشدنی برای هر بازدیدکننده به‌شمار می‌آید. لاله‌های هلند با رنگ‌های منحصربه فردشان از معروف‌ترین نمادهای زیبایی این کشور به شمار می‌آیند.

جیپور صورتی

جیپور مرکز ایالت راجستان در غرب شبه قاره هند و یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای این کشور است. شهر جیپور یکی از جاذبه‌های جهانگردی هند به‌شمار می‌آید. بخش عمده‌ای از توجه جهانگردان به این شهر به دلیل نمای صورتی رنگ ساختمان‌های این شهر است؛ خاصیتی که باعث شده لقب شهر صورتی به آن بدهند.

مهاراجه راجستان در سال 1876 میلادی به مناسبت بازدید مهمانان بلندمرتبه خارجی از این شهر،دستور داد تا نمای ساختمان‌های آنجا را به رنگ صورتی که نشانی از مهمان‌دوستی است، درآورند. پس از آن، رنگ‌آمیزی دیوارهای شهر به رنگ صورتی به‌ یک قانون تبدیل شد.

چترهای رنگارنگ، سقف رنگی کاذب

یکی از تمهیدات جالبی که در چند سال اخیر در بعضی از مراکز خرید استفاده می‌شود، نصب چترهای رنگارنگ است از سقف یا فضای بالای گذرهاست. دو نمونه جالب آن یکی در کشور پرتغال و دیگری در استرالیاست. در مرکز خریدی در شهر ملبورن استرالیا، چترهای رنگین در فضای میانی مرکز تجاری یکی روی دیگری قرار گرفته و باعث شده تا ارتفاعی بلند متشکل ازچندین طبقه از چترهای رنگارنگ فضای میانی این مرکز تجاری را پرکنند.

نمونه بعدی در کشور پرتغال و شهرآگوئنداست. در خیابان منتهی به یکی از مراکز خرید مهم شهر، ردیفی از چترهای رنگارنگ فضای بالایی خیابان را می‌پوشاند. این چترها از طناب‌هایی که در دو سوی ساختمان‌های اطراف خیابان کشیده شده‌ آویزان شده‌اند.

صخره های عجیب

پارک ملی ژانگی دانکسیا در شمال چین در ایالت گانسو مساحتی بالغ بر 510 کیلومتر مربع دارد. برجسته‌ترین ویژگی این پارک که باعث جذابیت و شهرت آن شده، وجود صخره‌های رنگارنگ در این مکان است. این صخره‌های ماسه‌ای که ارتفاع بعضی از آنها به چندصد متر می‌رسد محصول بیش از 24 میلیون سال فرسایش سنگ ماسه و سایر مواد معدنی دیگر است. محصول این فرسایش علاوه بر ایجاد لایه‌های رنگی، ایجاد شکل‌هایی عجیب در بعضی از این صخره‌هاست.

اشکالی مانند برج و ستون، دره‌های تنگ و عمیق از جمله آن است. دولت چین امکان اقامت و بازدید در این مکان را فراهم کرده و کیفیت و تعداد جاده‌های منتهی به این پارک را نیز افزایش داده است.

پارک ملی ژانگی دانکسیا را شاید بتوان یکی از نادرترین مکان‌هایی دانست که رنگدانه‌های معدنی گوناگون در آنجا گردهم آمده و صحنه‌ای رویایی و مافوق تصور ایجاد کرده است. یکی از زمان‌های بسیار مناسب برای عکاسی از این صخره‌ها، زمان پس از بارش باران است که درخشندگی ویژه‌ای را برای عکاسان فراهم می‌آورد.

هانری ماتیس و رنگ‌هایش

هانری ماتیس (1954-1869 میلادی) نقاشی فرانسوی بود که به دلیل کاربرد ویژه‌ای که از رنگ در آثارش داشته از شهرت بالایی در هنر نقاشی برخوردار است. ماتیس از جمله هنرمندان تاثیرگذاری بود که در اوایل قرن بیستم میلادی همراه با هنرمندانی همچون پابلو پیکاسو طلایه‌دار نگاهی نو و انقلابی در عرصه هنرهای تجسمی بود. کاربرد ویژه و خاص رنگ در آثار ماتیس مهم‌ترین عاملی بود که کارهای او را از بسیاری از هنرمندان نقاشی پیشین و هم‌دوره‌ای‌هایش متمایز کرده است.

ماتیس در نقاشی‌هایش رنگ را به شکلی خاص و غیرواقعی مورد استفاده قرارمی‌داده‌. به‌این ترتیب که شیء یا پرتره را با رنگ‌هایی خاص مثل سبز و آبی رنگ‌آمیزی می‌کرده است. دهه نخست قرن بیستم میلادی مصادف با دوره‌ای بود که ماتیس به همراه تنی چند از نقاشان دیگر مانند ‌اندره‌درن نهضتی در نقاشی به راه‌انداختند که بعداتحت عنوان «فوویسم» از آن یاد شد.

منتقدان هنری این واژه را برای تمسخر آثار این نقاشان و شیوه‌های غیرطبیعی و از نگاه آنان وحشی در به‌کارگیری رنگ توسط هنرمندان یادشده مورد استفاده قرار دادند. ضربه‌های قلم‌مو در بسیاری از آثار نقاشان نهضت فوویسم حاکی از خشونت و عدم رعایت موازین کلاسیک بود.‌ اندره درن دوست و همکار ماتیس، چهره‌ای از او را  درحالی‌که پیپی بر لب دارد در سال 1905 میلادی به تصویر کشید.

این هنرمند فوویست در نقاشی خود اصول رایج در نقاشی‌های فوویستی را به خوبی به نمایش گذاشته به‌طوری که از رنگ‌هایی غیرعادی در نمایش صورت، ریش و پیپ استفاده کرده است.

شفق قطبی در ایسلند

در عرض‌های جغرافیایی بالایی کره زمین نزدیک به دو قطب شمال و جنوب برخورد بادهای خورشیدی با بخش بالایی جو زمین نورهای رنگین بسیار زیبا و مسحورکننده‌ای را پدید می‌آورد. به‌دلیل این‌که مکانهای مسکونی قطبی تقریبا در نیمکره شمالی قرارگرفته، این پدیده بیشتر در این بخش مورد بررسی و توجه قرارگرفته است. به‌همین دلیل است که به این پدیده در نیمکره شمالی، گاهی شفق‌های شمالی یا نورهای شمالی نیز گفته می‌شود. در کشور ایسلند، شفق قطبی بین ماه‌های شهریور تا فروردین در بعضی از شب‌ها در آسمان دیده می‌شود و رنگ‌های سبز و سرخ در آسمان فضایی خیال‌انگیز، وهم‌آور و حتی گاهی خوفناک ایجاد می‌کند.

گاهی شفق قطبی مانند آن است که گدازه‌ای رنگین از آسمان برافق سرازیر شده و گاهی نیز مانند رقص موج‌هایی رنگین در آسمان ظاهر می‌شود. مرکز شفق قطبی ریکجاویک در پایتخت کشور ایسلند، مرکزی علمی- آموزشی و تفریحی است که به مسائل مختلف مرتبط با این پدیده منحصر به‌فرد طبیعی می‌پردازد.

در این مرکز مسائل گوناگون علمی مرتبط با پدیده شفق قطبی، داستا‌ن‌ها و اسطوره‌های رایج در میان ملل گوناگون و فیلم‌ها و عکس‌های بی‌نظیر از این پدیده به معرض نمایش درمی‌آید. بعضی از این اطلاعات در تارنمای مرکز مورد نظر قرار گرفته و زمان ظهور شفق قطبی در نقاط مختلف همراه با نقشه هوایی آن نیز پیش‌بینی و به آگاهی می‌رسد.

سه‌گانه آبی، سفید و قرمز

کریستف کیشلوفسکی (1996- 1941میلادی) کارگردان مشهور لهستانی سه فیلم مشهور آبی، سفید و قرمز را در دهه 1990 میلادی خلق کرد. گزینش این سه رنگ براساس سه رنگ موجود روی پرچم کشور فرانسه صورت گرفته است. موضوع‌های این سه فیلم در واقع رابطه نزدیکی با کشور فرانسه داشته و حتی با سه رویکرد بنیادین انقلاب فرانسه یعنی آزادی، عدالت و برادری مرتبط است. روند داستان‌های این سه فیلم بسیار پیچیده و مبهم به نظر می‌رسد و همین امر باعث می‌شود بیننده برای مدتی طولانی به تفکر و تعمق فرورود.

نخستین فیلم این مجموعه، آبی است که در سال 1993 ساخته شد و فیلمساز در آن مفهوم آزادی را در مفهوم آزادی ابراز احساسات و عواطف درونی آدمی به تصویر می‌کشد. داستان این فیلم پیرامون زندگی زنی است که همسر و فرزندش را در جریان یک تصادف رانندگی از دست داده است. دومین فیلم از مجموعه سه‌گانه، سفید است که در سال 1994 ساخته شد.

در این فیلم مردی به تصویر کشیده شده که از سوی خانواده‌اش در پاریس طرد شده و ناچار به ورشو بازگشته و با فقر دست و پنجه نرم می‌کند. سومین و آخرین فیلم از این مجموعه سه‌گانه قرمز است که آن نیز در سال 1994 ساخته شده است. کیشلوفسکی هنگام ساخت این فیلم گفته بود که این آخرین فیلم زندگی‌اش خواهد بود؛ او در سال 1996 درگذشت. در فیلم قرمز روایتی از برادری و ارتباط تنگاتنگ انسانی توسط کارگردان به نمایش درآمده است.

شب‌های مسقط

شهر مسقط پایتخت کشور عمان در چند سال اخیر شاهد جشنواره‌ای از نورپردازی‌های رنگین بوده است که چهره‌ای خیره کننده و منحصر به‌فرد از این شهر زیبا را ارائه کرده است.

این نورپردازی‌ها که با تکنولوژی بالا در جاده ساحلی و بعضی از ساختمان‌ها و مساجد اصلی و مهم شهر در فصل پاییز صورت می‌گیرد، از جاذبه‌های گردشگری این شهر در سال‌های اخیر به‌شمار می‌آید.

نورپردازی‌‌ها متغیر و متحرک بوده و زیبایی دروازه معروف «موترا» از جمله نمونه‌های بدیع و خیرکننده تاثیر مثبت این نورپردازی است. نورپردازی‌ها روی سازه‌های مختلف در کنار ساحل انجام شده و انعکاس این نورهای رنگی در آب بسیار زیباست.

میدان‌های رنگین

بعضی از میدان‌ها و فضاهای شهری در گوشه و کنار جهان به نام رنگ‌های گوناگون شناخته می‌شود. مشهورترین نمونه میدان «سرخ مسکو» است که در کنار آن کاخ کرملین و کلیسای سن باسیل با گنبدهای پیازی شکل و رنگارنگش خودنمایی می‌کند.

میدان سبز در شهر سیدنی و در مکانی قدیمی و صنعتی بنا شده و در این مکان جدیدترین شیوه‌های معماری طبیعت و آبنماها و فضاهای سبز و سازه‌های مسکونی-  تجاری و تفریحی قرار گرفته است. این پروژه در حال ساخت، در آینده به یکی از مکان‌های مشهور این شهر و یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری تبدیل خواهد شد.

میدان نارنجی، میدانی کوچک در یکی از محله‌های قدیمی و اعیان‌نشین شهر لندن است. کافه‌ای قدیمی در این منطقه با نام شاهزاده نارنجی وجود داشت که وابستگی‌هایی به تبار هلندی‌ها داشت و نام این میدان از آنجا گرفته شده است. در وسط این میدان کوچک مجسمه‌ای از آهنگساز مشهور اتریشی، آمادئوس موتسارت نصب شده است، زیرا این آهنگساز در یک دوره کوتاه از زندگی‌اش در این مکان ساکن بوده است.