گروه سیاسی – مرضیه جلیلی: اولین بار انتخابات ریاست جمهوری سال 2009 آمریکا که به حضور باراک اوباما در کاخ سفید منجر شد از سوی کارشناسان ارتباطات و علوم سیاسی به نام انتخابات شبکه‌های اجتماعی خوانده شد. در سال‌های گذشته نقش شبکه‌های اجتماعی در اثرگذاری بر انتخابات سال به سال افزایش یافته است. این موضوع در ایران نیز به چشم می‌خورد. به ویژه با توسعه شبکه‌های اجتماعی موبایلی، می‌توان نمونه‌های فراوانی را از اثرگذاری این شبکه‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری 92 مشاهده کرد. در چند ماهه اخیر نیز مشاهده می‌شود که بسیاری از کاندیداهای احتمالی انتخابات مجلس شورای اسلامی و حتی مجلس خبرگان رهبری، توجه ویژه‌ای به پیش‌زمینه‌سازی برای خود در شبکه‌های اجتماعی داشته‌اند. مسلما همان طور که فعالیت انتخاباتی در فضای واقعی ممکن است با تخلفاتی همراه باشد، فعالیت انتخاباتی در فضای جدید مجازی و شبکه‌های انتخاباتی نیز امکان تخلف و بداخلاقی انتخاباتی وجود دارد. شاید همین موضوع باعث شده است جای خالی قوانینی برای مقابله با بداخلاقی‌های انتخاباتی در فضای مجازی حس شود.
گسترش روابط افراد در فضای سایبری همراه با پیشرفت تکنولوژی یکی از مواردی است که در دوره‌های قبل انتخابات کمتر شاهد آن بودیم اما با تسهیل استفاده از این امکانات و قابل دسترسی بودن شبکه‌های مجازی برای تمام افراد کشور ورق جدیدی را در احتمال وجود تخلفات انتخاباتی در این فضا گشود کما اینکه اخیراً بسیاری از افراد نا آگاه بدون اطلاع از قوانین انتخاباتی اقدام به تبلیغات زودتر از موعد تعیین شده از سوی وزارت کشور کرده‌اند که خود جای بسی تامل دارد. آنچه مسلم است فضای مجازی شرایطی را برای کاربران ایجاد کرده است که تنها با استفاده از چند کلید هر گونه اظهارنظری را در سراسر دنیا منتشر می‌کنند و به طور قطع در زمان انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری این اقدامات شدت گرفته و می‌تواند سرنوشت بسیاری از کاندیداها را به گونه‌ای دیگر رقم بزند. اینکه قانونگذار تا چه اندازه برای رفع این معضل جدید که می‌تواند در عالم سیاست هم با تخلفاتی از جمله تهمت و انتشار اخبار دروغ که با تلاش مغرضان برای تحریک احساسات عموم در بسیاری از عرصه‌ها از جمله هنر و ورزش توانست حیثیت برخی را تحت‌الشعاع قرار دهد، همراه شود چه تدابیری اندیشیده است و این سوالی بود که ما را بر آن داشت که با قانونگذاران و حقوقدانان به گفت و گو بنشینیم.
برخورد قانونی با انتشاردهندگان گناه در فضای مجازی نیاز به اطلاع‌رسانی ندارد
دخیل‌عباس زارع‌زاده مهریزی سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس در مورد نوع تخلفات کاندیداهای انتخاباتی در فضای مجازی که قرار است در دادسراهای ویژه به آن رسیدگی شود به «ابتکار» گفت: اگر کاندیداها از طریق فضای سایبری اقدام به شایعه‌پراکنی در جهت انتشار اخبار دروغ علیه رقبای خود کرده و یا سعی در بزرگنمایی معایبی که در مورد کاندیداهای رقیب وجود خارجی ندارد، کنند با آنها به طور جدی برخورد خواهد شد. نماینده مردم ابرکوه، بافق، بهاباد، خاتم و مهریز در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد:هم‌اکنون افراد از روی ناآگاهی اقدام به اشاعه مطالب در شبکه‌های اجتماعی از جمله واتساپ، تلگرام و … می‌کنند که برخی از آنها می‌تواند تهمت یا دروغی علیه کاندیداها و چهره‌های سیاسی باشد بنابراین باید در این زمینه اطلاع‌رسانی شود تا افراد از روی عدم اطلاع از جرایم رایانه‌ای ناخواسته مرتکب تخلف نشوند. عضو فراکسیون روحانیون مجلس در خصوص مجازات افرادی که اطلاع کافی از قوانین مربوط به شبکه‌های اجتماعی ندارند، تصریح کرد: خودداری کردن از تخریب و تهمت نیاز به آگاهی از قوانین ندارد چراکه ترویج گناه اقدامی اشتباه بوده و چه فرد در فضای مجازی و چه فضای واقعی مرتکب آن شود باید مورد پیگرد قانونی قرار گرفته و مجازات شود.
عدم آگاهی نمی‌تواند مانع مجازات افراد در زمینه تخلفات انتخاباتی در فضای سایبری شود
عبدالله سمامی بازرس هیات مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز نیز در این مورد به «ابتکار» گفت: هم‌اکنون شاهد هستیم که زودتر از زمان قانونی برخی افراد تبلیغات برای کاندیداهای مورد نظر خود را به ویژه در شبکه‌های اجتماعی و فیس‌بوک آغاز کرده‌اند البته فعالیت در این فضاها بلامانع است ولی توجه به این نکته ضروری است که ترویج اطلاعات از طریق شبکه‌های اجتماعی در فضای گسترده‌ای صورت می‌گیرد که پیش از این شاهد آن نبودیم بنابراین آنها نباید در اظهارنظر خود نسبت به کاندیداهای انتخاباتی از خط قرمزهای نظام مقدس جمهوری اسلامی فراتر روند و یا به هتاکی و تخریب علیه سایر کاندیداها اقدام کنند، همچنین فراموش نکنند هر چند که فعالیت در فضای مجازی جرم محسوب نمی‌شود اما اقدام به نشر اکاذیب تخلف بوده و این قبیل اعمال مجرمانه می‌تواند مطابق مواد 16، 17 و 18 مجازات قانونی به همراه داشته باشد. این وکیل پایه یک دادگستری با یادآوری اینکه کاندیداهای انتخاباتی در مدت زمان تعیین شده برای تبلیغات کمتر فرصت کرده که وارد فضای مجازی شوند و بیشتر از طریق فضای حقیقی فعالیت می‌کنند، تصریح کرد: کاندیداهای انتخاباتی نیز باید به این نکته دقت کنند که مطابق آیین‌نامه انتخاباتی از فعالیت طرفداران خود در جهت هتاکی، تخریب و تهمت نسبت به سایر کاندیداها ممانعت به عمل آورند چراکه مطابق با ماده 19 قانون که به مسئولیت مدیران و طرفدارانشان اشاره می‌کند آنها نیز می‌توانند مشمول مجازات قانونی قرار بگیرند بنابراین باید به طرفداران خود گوشزد کنند که در راستای اهداف سیاسی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران ترغیب سایر افراد به رای دادن به کاندیدای مورد نظر خود را دنبال کنند. عضو هیات رئیسه کانون وکلای دادگستری مرکز تاکید کرد: کاندیداهای انتخاباتی باید به این نکته توجه کنند که تبلیغات زودهنگام طرفداران آنها که با اعمال غیرقانونی از جمله تخریب و هتاکی و نشر اکاذیب علیه سایر کاندیداها همراه باشد به طور قطع در اظهارنظر شورای نگهبان و تعیین صلاحیت کاندیداها نیز موثر خواهد بود و بدون شک این اقدام طرفداران می‌تواند تخلف انتخاباتی را برای آنها رقم بزند. سمامی در پاسخ به این سوال که آیا افراد ناآگاه هم مشمول این نوع مجازات قرار می‌گیرند، یادآورشد: در این مورد قانونگذار هیچ تخفیفی را برای افرادی که اطلاع کافی در مورد قوانین ندارند در نظر نگرفته است و در داخل متن قانون برای جرایم رایانه‌ای مجازات‌هایی از جمله حبس و یا جزای نقدی درنظر گرفته شده است البته در این مورد به نگاه و تصمیم قاضی نیز بستگی دارد که با شنیدن اظهارات متهم می‌تواند اقدام به تعیین مجازات کند اما آنچه مسلم است صرف عدم‌آگاهی نمی‌تواند مانع مجازات افراد در زمینه تخلفات فضای سایبری شود.
