نمایندگان مجلس، مدیران ارشاد، حوزه هنری و کارگردان آخرین فیلمی که قرار است توسط حوزه هنری قربانی شود اظهارنظرهای متفاوت و درخور توجهی درباره اختلاف‌های میان حوزه هنری و وزارت ارشاد دارند. برخی اقدامات حوزه را قانونی توصیف کرده‌اند و برخی خبر از برخورد با حوزه هنری و تشکیل یک کمیته با حضور نمایندگان مجلس را داده‌اند، برخی هم وزارت ارشاد را بسیار منفعل دانسته‌اند و … |
زمان پیدایش سینمای نئورئالیسم در ایتالیا، پارلمان این کشور واکنش‌های تندی را نسبت به آثار ویتوریو دسیکا ابراز کرد و حتی بیانیه‌ای خطاب به این کارگردان نوشت که او را از نمایش سیاهی و تلخی‌های جامعه بر حذر می‌داشت، اما سینمای مورد نظر دسیکا راه خود را پیدا کرد و 70 سال پیش اختلافات میان دولتمردان و سینماگران ایتالیا حل شد، سینمای ایتالیا و پس از آن اروپا اصلاح شدند و به جایگاه امروزشان رسیدند، اما سینمای ایران با در اختیار داشتن چنین تجربه‌ای تاکنون فرصت‌سوزی‌های بسیاری داشته است و خبری از استفاده تجارب کشورهای دیگر نیست و هنوز اهمیت جایگاه سینما برای ما درک نشده است.
دعواها و بلواهای اعتقادی، عقیدتی و سلیقه‌ای چند سالی است در سینمای ایران افزایش پیدا کرده است که در این میان گروهی، گروه دیگری را متهم به رواج بی‌اخلاقی و مواردی از این دست می‌کنند.
مشکلات عقیدتی، سلیقه‌ای و جناحی در سینما در طول سال‌هایی که از انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد بارها و بارها پیش آمده و سینمای ایران همیشه با این افراط و تفریط‌ها دست به گریبان بوده است، اما دعواهای میان حوزه هنری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نوروز سال 91 بر می‌گردد. ماجرا از آنجا شروع شد که حوزه هنری دو فیلم را از پرده پایان آورد و تصمیم گرفت از نمایش برخی فیلم‌ها در سینماهای تحت مالکیت خود جلوگیری کند و به این ترتیب فیلم‌های «گشت ارشاد» و«زندگی خصوصی» و در ادامه فیلم‌هایی مانند «من مادر هستم» و «بی‌خود و بی‌جهت» که از نظر این سازمان بی‌ارزش بودند، راهی به پرده سینمایی تحت مالکیت نداشتند.
اما هنگامی درگیری میان سازمان سینمایی و حوزه هنری بالا گرفت که سازمان سینمایی به فیلم «بوسیدن روی ماه» اجازه اکران نداد، فیلمی که با حمایت حوزه هنری تولید شده بود و همین سبب شد، تا این فیلم با 6 ماه دیرکرد و در سینماهای حوزه اکران شود و پس از اکران هم جواد شمقدری؛ رئیس سازمان سینمایی، حسابی از خجالت آن درآمد و آخرین ساخته حامد محمدی را به ترویج مفاهیمی علیه شهادت و خانواده شهدا متهم کرد.
بنابراین گزارش به گفته کارشناسان و صاحب‌نظران متاسفانه حوزه هنری به جایی وارد شده که به آن مربوط نیست و در جایگاهی نشسته که ربطی به حوزه ندارد، صدور پروانه ساخت و نمایش انحصارا در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و رفتار حوزه هنری در ممیزی مجدد فیلم‌ها، دور از انصاف است.
اما امسال با حرف و حدیث‌هایی که مبنی بر عدم نمایش فیلم سینمایی «خانه دختر» به کارگردانی شهرام شاه حسینی به گوش می‌رسد این تابو-ی دردناک برای سینمای ایران دوباره زنده شده است. وزارت ارشاد تاکنون در حمایت از فیلمی که تمامی مجاری قانونی را به درستی پشت سر گذاشته ایستاده است اما گویا خبر از پاک کردن صورت مسئله می‌آید! این درحالی است که کارگردان «خانه دختر» قسم خورده که برای دفاع از حقوق فیلم‌اش تا شخص اول مملکت پیش خواهد رفت و ریاست حوزه هنری با قطع کردن گوشی تلفن برروی خبرنگار خانه ملت همه چیز را شایئه خواند!
سینماداری حوزه هنری اشتباه است
در این زمینه یکی از اعضاء شوراء شورای صدور مجوز اکران، در گفت و گو با خانه ملت، با تاکید بر اینکه باید از هر نوع اقدام اجرایی از سوی دستگاه‌های دولتی و شبه‌دولتی در سینما جلوگیری شود، می‌گوید: سینماداری توسط حوزه هنری تصدی‌گری در حوزه دولتی است، معتقدم چنین موضوعاتی باید به صورت بنیادی حل شود، حتی تولید فیلم‌ها هم نباید به طور صفر تا صد در اختیار نهادهایی باشد که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند.
احمدرضا دستغیب می‌افزاید: دلیلی ندارد برخی از مراکز به صورت شبه‌دولتی اداره شوند؛ این‌ها باید در اختیار حوزه غیردولتی قرار بگیرند و دولت هم صرفا زمینه‌ها و حمایت‌های لازم را در این عرصه داشته باشد.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مساله مهم، فراتر از اجازه اکران چند فیلم است، تصریح می‌کند: موضوع فوق‌العاده مهم این است که نباید دولت یا شبه دولت، یعنی ارکان دولتی، تصدی‌گری را در حوزه سینما بر عهده گیرند؛ حتی تولید فیلم‌ها هم نباید به طور صفر تا صد در اختیار نهادهایی باشد که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند.
دستغیب درباره عملکرد حوزه هنری در عرصه سینما توضیح داد: مسیر حوزه هنری غلط و سینماداری او اشتباه است؛ فیلمسازی او هم به شکلی که اکنون انجام می‌شود، اشتباه است، باید تصدی‌گری حوزه هنری کاهش پیدا کند زیرا وظیفه اصلی او سیاست‌گذاری، حمایت و نظارت است.
بنابراین گزارش همچنین سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلسدر گفت و گو با خبرگزاری خانه ملت با اشاره به نارضایتی سینماگران از تصمیم مدیران حوزه هنری برای عدم نمایش برخی فیلم‌ها در سینماهای این سازمان، از آمادگی کمیسیون فرهنگی برای تشکیل جلسه‌ای با حضور طرفین، جهت رسیدگی به این موضوع خبر داد.
سیدعلی طاهری درباره ممانعت حوزه هنری از نمایش برخی از فیلم‌ها در سینماهای تحت مالکیت خود، گفت: گاهی فیلمنامه‌ها در طول ساخت با تغییرات چشمگیری نسبت به متن اولیه رو به رو می‌شوند و شورای صدور پروانه نمایش نیز به دلیل هزینه‌هایی که فیلمساز متقبل شده، با تسامح و اعمال حذفیات جزئی، اجازه نمایش به آن اثر می‌دهد، اما اشکالات اساسی در آن فیلم باقی می‌ماند، به همین دلیل حوزه هنری مانع از نمایش آنها می‌شود.
نماینده مردم گرگان در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که مگر نباید حوزه هنری در کنار ارشاد باشد؟، بیان‌کرد: حوزه هنری بستری برای تقویت ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی است. این سازمان باید اشکالاتی را که در فرهنگ می‌بیند، شناسایی کند. طاهری که کار حوزه هنری قانونی و ضروری می‌داند تاکید دار: حوزه هنری با این اقدام مانع از نمایش عمومی فیلم‌های مشکل‌دار می‌شود.
فلسفه تشکیل حوزه هنری، حمایت از آثارارزشی است
وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه آیا درست است اختلاف سلیقه دو سازمان باعث نابودی فیلمساز بخش خصوصی شود، به مساله عدم نمایش فیلم «خانه دختر» در سینماهای حوزه هنری اشاره کرد و توضیح داد: باید از دوستان حوزه هنری پرسید اکنون که فیلم «خانه دختر» را در سینماهای زیرمجموعه خود نمایش نمی‌دهند، آیا قبلا درباره خط قرمزهای‌شان برای نمایش فیلم‌ها تذکرات و توضیحات لازم را به وزارت ارشاد داده‌اند؟
سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس درباره آسیبی که تعدد دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده می‌توانند به فرهنگ بزنند، گفت: اگر فلسفه شکل‌گیری حوزه هنری را مرور کنیم پاسخ این سوال را خواهیم یافت زیرا مادامی که اشکالاتی در صدور پروانه ساخت و نمایش توسط ارشاد وجود دارد، حضور نهادی مانند حوزه هنری الزامی است تا فیلم‌های ارزشی مورد حمایت قرار گیرند.
برخورد با حوزه هنری
طاهری درباره این موضوع که حوزه هنری قوانین مشخصی برای حمایت و عدم حمایت از فیلم‌ها ندارد و سلیقه‌ای رفتارمی‌کند، گفت: باید این موضوع را با مدیران حوزه هنری مطرح کرد و اگر جواب قانع کننده و برنامه مکتوب و مشخصی در این زمینه نداشتند، کمیسیون فرهنگی مجلس به‌عنوان ناظر با آنها برخورد خواهد کرد.
سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس در ادامه پیشنهاد داد: اگر فیلمسازها معتقدند حوزه هنری سلیقه‌ای، احساسی و حتی جناحی از نمایش فیلم‌های‌شان در سینماهای تحت پوشش خود ممانعت می‌کنند به کمیسیون فرهنگی مجلس نامه بزنند و اسناد خود را نیز ضمیمه این نامه کنند تا کمیسیون، جلسه‌ای را با حضور طرفین برای رسیدگی به این موضوع تشکیل دهد.
تشکیل کمیته‌ای با حضور ارشاد، حوزه و نمایندگان مجلس
اما سید رمضان شجاعی کیاسری نظری مخالف با طاهری دارد او با انتقاد از دوگانگی تصمیم گیری‌ها در حوزه سینمای کشور تصریح کرد: وظیفه‌ای در قبال محتوای فیلم‌ها متوجه حوزه هنری نیست که بخواهد درباره اکران آنها تصمیم گیری کند.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درباره عدم اکران برخی فیلم‌ها از سوی سینماهای وابسته به حوزه هنری، گفت: امروزه برخی از سینماها در اختیار حوزه هنری است که این نهاد نیز به دلیل سرپرستی از سوی سازمان فرهنگ و تبلیغات اسلامی، فاکتورهای مشخص خود را برای اکران فیلم ها لحاظ می‌کند.
نماینده مردم ساری و میاندرود در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: مقرر شده کمیته‌ای متشکل از مسئولان وزارت ارشاد، سازمان فرهنگ و تبلیغات اسلامی، نهادهای دخیل و همچنین نماینده‌ای از کمیسیون فرهنگی تشکیل شود تا در راستای آن، اختلافات این دو نهاد برطرف شود.
شجاعی کیاسری ادامه داد: متأسفانه در حال حاضر مردمی که منتظر اکران فیلم مورد علاقه شان، در دقیقه 90 با آن قلت‌های حوزه هنری مواجه می شوند؛ لذا بر آن شدیم ضمن تشکیل کمیته مستقلی مرکب از اعضای فوق الذکر، آیین نامه‌ای درخصوص نحوه اکران فیلم‌ها تدوین شود.
حوزه هنری خود را در عرض وزارت ارشاد نبیند
همچنین معاون پارلمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه مجوز وزارت ارشاد برای تمام نهادهای فرهنگی مشروعیت دارد، نپذیرفتن مجوزهای این وزارتخانه را مقاومت در برابر تصمیمات حاکمیتی دانست.
حسین نوش‌آبادی در گفت‌وگو با ما با انتقاد از تصمیمات مدیران حوزه هنری برای عدم اکران برخی فیلم‌ها در سینماهای متعلق به آن، گفت: در شرایط کنونی که محدودیتی در عرضه فیلم‌ها و اکران آن در سطح جامعه وجود دارد، تا جایی که حتی برخی نهادهای فرهنگی به وزارت ارشاد برای اکران فیلم‌ها کمک می‌کنند، اگر سایر نهادها همچون حوزه هنری با وزارت ارشاد همراه و همسو نباشند، اکران بسیاری از فیلم‌ها به مشکل برمی‌خورد و با این کار، مردم از امکان دسترسی به تماشای فیلم محروم خواهند شد.
معاون پارلمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی نباید خودش را در عرض و معارض وزارت ارشاد ببیند، اگر وزارت ارشاد مجوز اکران فیلمی را صادر می‌کند، مشروعیت آن فقط برای خودش نیست؛ برای تمام نهادهای فرهنگی است و این تصمیم در هر نهاد و موسسه و بخش هنری کشور قابلیت عرضه دارد.
عضویت رییس سازمان تبلیغات در شورای بازبینی!
وی با اشاره به عضویت رییس سازمان تبلیغات اسلامی در شورای بازبینی فیلم به حکم وزیر ارشاد، توضیح داد: با توجه به این عضویت، پسندیده است که تمام نقدها در همان شورا صورت بگیرد و حوزه هنری از اظهارنظر برای اکران پرهیز و مطالب خود را در جلسات مشترک مطرح کند.
تنها متولی رسمی فرهنگ کشور وزارت ارشاد است
نوش آبادی افزود: واکنش‌های سلبی حوزه هنری، بازتاب و بازخوردهای بدی در سطح جامعه ایجاد و مردم را نگران کرده لذا وزارت ارشاد انتظار دارد این قبیل نهادها از رفتارهایی که باعث دور شدن مردم از امکانات فرهنگی و هنری کشور می‌شود، پرهیز کنند چراکه به مصلحت کشور نیست هر بخش، بر اساس نظر و صلاحدید خود قضاوت کند زیرا این وظیفه برعهده وزارت ارشاد به عنوان متولی رسمی فرهنگ کشور است.
تصمیم حوزه هنری عدم پذیرش نظر حاکمیتی است
معاون پارلمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توضیح داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستگاه حاکمیتی است و تصمیماتش حاکمیتی تلقی می‌شود لذا همه نهادهای فرهنگی و هنری باید نظر حاکمیتی او را بپذیرند؛ وقتی در شورای بازبینی یا نظارت، فیلمی مجوز اکران عمومی گرفت، نباید با موانع و محدودیت‌هایی از سوی دیگر نهادها روبرو شود.
آیا همه اشتباه فکر می‌کنند به غیر از مسئولان حوزه هنری؟
در ادامه شهرام شاه‌حسینی کارگردان فیلم «خانه دختر» که این روزها نگرانی‌های بسیاری برای نمایش آخرین اثراش دارد به خبرنگار خانه ملت گفت: در این چند سال واقعا خط و مش حوزه هنری را متوجه نشده‌ام و چه سیاسیتی را در پیش گرفته که گمان می‌کند با تحریم کردن یک فیلم می‌تواند به مخاطب و فیلمساز کمک کند؟!
وی ادامه داد: آیا این چند دسته شدن و رفتارهای جناحی تاکنون به سیستم فرهنگی ما کمک کرده است؟ اگر ما با یک جریانی همسو و هم فکر نیستیم باید به آن جریان آسیب وارد کنیم؟، فقط به این دلیل که دیگران مثل ما فکر نمی‌کنند و سلیقه‌شان شبیه ما نیست؟ آیا باید به یک فیلم سلیقه‌ای نگاه کرد؟ آیا همه اعضاء شورای صدور پروانه ساخت و نمایش آن اشتباه فکر می‌کنند؟ وزیر، معاونت سینمایی و… همگی اشتباه می‌کنند؟ و تنها در این میان متولیان حوزه درست فکر می‌کنند و دلسوز فرهنگ هستند؟
کارگردان فیلم سینمایی «خانه دختر» تاکید کرد: من نمی‌خواهم بگویم مدیران حوزه هنری نا به جا و غلط در جایگاه‌شان نشسته‌اند بلکه می‌گویم معضلی تامل‌برانگیز چند سالی است گریبان سینما را گرفته که بسیار نابهنجار است و مدام هم تکرار می‌شود، من به این موضوع فکر می‌کنم چرا گروهی می‌خواهند فراقانونی رفتار کنند؟ و چرا این لجبازی‌ها را پایان نمی‌دهند؟ و همیشه یک قدرت بالاتر باید وارد کار شد تا قائله ختم شود و چرا خودمان توان گفت و گو با هم را نداریم؟
وی با بیان اینکه یک سری تفکرات فرامتنی وجود دارد که خود را دلواپس و نگران نشان می‌دهند، افزود: آنها گمان می‌کنند اینگونه می‌تواند جلوی یک جریان فکری را گرفت در حالی که اصلا جریانی در پیش نیست و سینماگران سال‌هاست که در مسیر درست و سالم حرکت می‌کنند.
شاه حسینی ادامه داد: تا کی یک سری افراد دولتی می‌خواهند با سرمایه بخش خصوصی بازی کنند؟ با سرمایه‌ی افرادی که بدون وام و حمایت در سینما فعالیت می‌کنند؟ افرادی که هرچند سال یک بار به سختی فیلم می‌سازند و اهل زد و بند نیستند؟ افرادی که دعواهای جناحی را در پیش گرفته‌اند درکی از سختی‌ها و مشکلات ما ندارد و یک این اتفاق بسیار نامبارک است.
قسم می‌خورم برای دفاع از فیلمم تا شخص اول مملکت پیش بروم
وی تصریح کرد: قسم می‌خورم اگر تا هفته آینده، مشکل فیلم من حل نشود تا شخص اول مملکت پیش می‌روم و اجازه نمی‌دهم که یک سری افراد بی‌قانونی کنند و سرنوشت این فیلم را که لازمه جامعه امروز و آگاهی دهنده به خانواده‌ها است به مخاطره بی‌اندازند.
منفعل بودن ارشاد برای ما جای تعجب بسیاری دارد!
این فیلمساز با تاکید براینکه ارشاد برای جلوگیری از بحث‌های جدی، جدل و درگیری با حوزه به اصطلاح دست دست می‌کند، افزود: در غیر این صورت نباید فیلمی که پروانه نمایش دارد بلاتکلیف نگاه دارند این میزان از منفعل بودن ارشاد برای ما جای تعجب بسیاری دارد! امیدوارم وزارت ارشاد پشت ما را خالی نکند و تریدهای خود را کنار بگذارد و پای کاغذی که به دست فیلمساز می‌دهد بی‌ایستد.
وی از نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس درخواستی کرد و گفت: این موضوع را با برگزاری نشست و جلسه مشترک به چالش بکشند و گامی در جهت حل آن بردارند، به‌نظرم برگزاری یک نشست علنی توسط نمایندگان محترم مجلس و با حضور نمایندگان ارشاد، حوزه هنری و فیلمسارانی که از این ماجرا متضرر شده‌اند می‌تواند راه حل مشکل را به دست ما دهد.
«خانه دختر» نه تنها فیلم غیراخلاقی نیست بلکه کرامت و شان انسانیت را که امروز در جامعه ایران به راحتی زیرسوال رفته، به مورد توجه قرار داده است. این اتفاق در بطن جامعه رسوخ کرده و باید نرگان شان دختران ایران زمین بود.
شاه حسینی در ادامه به نمونه‌های مشابه با ماجرای فیلم «خانه دختر» در سطح جامعه اشاره کرد و گفت: این روزها گواهی بکارت پزشکی قانونی برای دخترها یک سنت و رسم و فرهنگ شده است و میزان آمار آن را میتوان از پزشگ قانونی گرفت و به مجلس ارائه داد، اما ما دخترانی داریم که سرانجام‌های بدتر از شخصیت اصلی «خانه دختر» داشته‌اند! این فیلم قصد زیرسوال بردن خانواده‌های مذهبی و سنتی را ندارد بلکه تنها رعایت کرامت انسانی و قضاوت نکردن یکدیگر را یاداوری می‌کند، اینکه اجازه ندهیم زندگی‌هایی که در حال پاگرفتن هستند را با تفکرات مختص به خودمان به نابودی کشانیم.
وی ادامه داد: برای تشخیص یک دختر پاک دامن و پذیرفتن آن به‌عنوان همسر و یا عروس خانواده راه‌های بسیاری وجود دارد که کرامت انسانی دختر را هم زیرسوال نمی‌برد.
همه این حرف‌ها شایعه است!
بنابراین گزارش اما محسن مومنی شریف که در راس حوزه هنری قرار دارد با قطع کردن گوشی تلفن برروی خبرنگار خانه ملت خود را بی‌اطلاع از تمامی این ماجراها خواند و گفت: ما هیچ فیلمی را توقیف نکردیم و همه این حرف‌ها شایعه است!
آنچه مشخص است سینمای ایران از مشکلات متعددی رنج می‌برد مشکلاتی که میتوان مسبب اصلی آنها مسئولان دانست، البته در این میان هر کسی از نگاه و منظر و تفکر خود سعی در حل ماجرا دارد اما تا مادامی که قدرت انعطاف‌پذیری و شنیدن صحبت‌های دیگران ایجاد نشود این مشکلات وجود خواهند داشت و تن رنجور سینما و به ویژه بخش خصوصی آسیب‌پذیرتر خواهد شد.
اما پیشنهاد تشکیل جلسه‌ای با حضور فیلمسازان و نمایندگان وزارت ارشاد و حوزه هنری در حضور نمایندگان مجلس و صحبت درباره تمامی زوایای ریز و درشت ماجرا و همچنین تصویب قانونی برای جلوگیری از تکرار این وقایع پیشنهاد قابل توجه‌ای است که انتظار می‌رود نمایندگان مردم در خانه ملت با تامل بیشتری آن را پیگیری کنند و بار عظیمی را از دوش سینما و مردم که بیش از همه از این جریانات آسیب دیده‌اند، بردارند.
خانه ملت: مریم احمدی;