کرسی آزاداندیشی با عنوان “سرانجام بر جام؟!” (برنامه جامع اقدام مشترک) به همت انجمن علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان و با حضور علی امیدی و سعید وثوقی از اساتید علوم سیاسی دانشگاه اصفهان در این دانشگاه برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، در ابتدای این کرسی آزاداندیشی علی امیدی با بیان این که مدتی بود در کشور محدودیت‌هایی در خصوص برگزاری جلسات هسته‌ای در دانشگاه‌ها وجود داشت که خوشبختانه امروز این محدودیت رفع شده و ما آن را به فال نیک می‌گیریم، افزود: دیپلماسی مانند تجارت است و نباید ما از مباحث دیپلماسی تقدس سازی کنیم. دیپلمات‌ها در عرصه جهانی با قدرت‌های خارجی چانه زنی می‌کنند و دیپلمات‌های کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند. یکی از اهداف برنامه هسته‌ای این بود که به دانش بومی هسته‌ای برسیم.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان در همین خصوص افزود: بعد از انقلاب پروژه‌های هسته‌ای نیمه‌تمام باقی مانده بود که بعد از یک فرایند طولانی جمهوری اسلامی ایران موفق شد این برنامه‌ها را از سر بگیرد و درنتیجه با محدودیت‌های بین‌المللی نیز مواجه شدیم.
امیدی گفت: هم‌اکنون نیز بعد از فراز و نشیب‌های فراوان تفاهم‌نامه برجام به سرانجام رسید و بر همگان ثابت شد که با فشار و زور و تحریم نمی‌شود بر اراده یک ملت غلبه کرد و دنیا پذیرفت که ایران باید حق غنی‌سازی داشته باشد، بنابراین همین‌قدر که این امتیاز را از قدرت‌های بزرگ دریافت کردیم خود یک پیروزی محسوب می‌شود.
وی افزود: مسئله بعدی که در تفاهم‌نامه لوزان سوئیس بر آن تأکید شده است، رفع تحریمهای بین‌المللی است. به‌هرحال هزینه‌های مختلفی برای برنامه هسته‌ای صرف شده است و کارشناسان ارقام متفاوتی را برای هزینه‌های برنامه هسته‌ای عنوان می‌کنند، اما همان‌طور که خود جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که جنگ تحمیلی یک هزار میلیارد دلار هزینه برای ایران داشت، همین تحریمهای بین‌المللی به دلیل برنامه هسته‌ای ایران در یک سال گذشته اجازه نداد که 100 میلیارد دلار نفت را به فروش برسانیم.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان با بیان این که رشد اقتصادی کشور در چند سال اخیر منفی بوده است و برآورد شده است که برای برنامه هسته‌ای تاکنون 200 میلیارد دلار هزینه کرده‌ایم، گفت: اگر تفاهم‌نامه لوزان سرانجام در 11 تیرماه به یک توافق‌نامه تبدیل شود، گشایش زیادی در اقتصاد کشور حاصل می‌شود و ایران هزینه کمتری برای مسائل بین‌المللی خواهد پرداخت.
امیدی گفت: همان‌طور که ایران با تفاهم‌نامه لوزان امتیازهایی به دست آورده، محدودیت‌هایی را نیز پذیرفته است. بر اساس این تفاهم‌نامه برنامه هسته‌ای ایران بین 10 تا 15 سال در وضعیت ویژه قرار می‌گیرد و یک سری اسناد بین‌المللی مانند پروتکل الحاقی از سوی ایران باید امضا شود.
وی در همین خصوص افزود: پروتکل الحاقی به این معناست که ایران تحت نظارت شدید آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای قرار می‌گیرد. البته پذیرش کد 3.1 از سوی ایران به مکانیزم حقوقی پادمان آژانس تعبیر می‌شود.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: یکی دیگر از محدودیت‌هایی که برای برنامه هسته‌ای ایران در این تفاهم‌نامه لحاظ شده است، محدودیت طولانی مدت برای غنی‌سازی است که بر این اساس ایران نمی‌تواند برای مهر و موم‌های طولانی بیش از آن حد مجاز به غنی‌سازی بپردازد.
امیدی افزود: اعتقاددارم با توجه به این محدودیت‌ها، همه تلاش‌ها بر این نکته متمرکزشده است که باید برنامه هسته‌ای ایران به سرانجامی خوش برسد، به همین دلیل مذاکره‌کنندگان هسته‌ای روندی را در پیش‌گرفته‌اند که مذاکرات با گروه 1+5 سرانجام به یک توافق‌نامه جامع سیاسی بدل شود.
وی ادامه داد: اگر تا 10 تیرماه توافق‌نامه کلی میان ایران و1+5 انجام شود، کشورهای حاضر در این مذاکرات نیازی ندارند که این توافق‌نامه را به تصویب پارلمان کشورهای خود برسانند. همچنین بر اساس مصوبات شورای امنیت سازمان ملل اجرای هر توافق‌نامه بین‌المللی برای کشورهای امضاکننده لازم الاجراست، بنابراین اگر این توافق‌نامه به تصویب شورای امنیت نیز برسد، یک پیروزی حقوقی برای ایران و تمام کشورهای حاضر در این مذاکرات است.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان اظهار کرد: حدود 50 درصد از توافقات بین‌المللی به تصویب پارلمان کشورها نمی‌رسد و قوه مجریه صلاحیت اجرای آن توافق‌نامه را خواهد داشت. نکته جالب توجه آن است که کشورها نمی‌توانند بر اساس قوانین داخلی خود مصوبات شورای امنیت سازمان ملل یا توافقات بین‌المللی را نقض کنند.
همچنین در ادامه این کرسی آزاداندیشی سعید وثوقی، استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان اظهار کرد: در چارچوب سیاست بین‌الملل تمام کشورها باید با یکدیگر و با دنیای خارج از خود رابطه اصولی داشته باشند. تعامل با دنیای خارج می‌تواند بسیاری از مشکلات و معضلات داخلی و خارجی هر کشوری را رفع سازد.
وی افزود: ایران هم اکنون درگیر مسائل و منازعات خاورمیانه است. بحث عراق، سوریه، یمن و لبنان از موضوعاتی است که ایران در آن‌ها به‌نوعی درگیر است. درست است که ایران هم اکنون در یمن حضور فیزیکی ندارد، اما در کل گفتمان انقلاب اسلامی منطقه را تکان داده است.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: البته درگیر شدن در این مسائل دلیل نمی‌شود که به‌صورت یک جانبه به جنگ دنیا برویم. ایران باید تنش خود با دنیای پیرامون خود را به حداقل برساند که تنها راه آن نیز مذاکره اصولی است.
وثوقی با طرح این سؤال که آیا هزینه‌های سنگین می‌تواند برای کشور منطقی باشد، گفت: رهبر معظم انقلاب بر رفع تمام تحریم‌ها تأکید می‌کند چون به‌خوبی روشن است که این تحریم‌ها کار را بر اقتصاد ایران سخت کرده است، بنابراین مسئله هسته‌ای می‌تواند نقطه عطفی باشد که با دنیا تعامل سازنده داشته باشیم و باید این مذاکرات را به فال نیک بگیریم.
وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری فرمودند ایران در تفاهم‌نامه لوزان نه چیزی به دست آورده است و نه چیزی از دست‌داده است. منظور ایشان آن بود که هنوز هیچ‌چیزی الزام‌آور نشده است، البته ایشان صراحتاً بازهم اعلام کردند که از تیم مذاکره کننده هسته‌ای و ادامه این مذاکرات حمایت خواهند کرد بنابراین این درست نیست که برخی با انتقادهای تند مذاکرات لوزان را زیر سؤال برده‌اند.
در ادامه این کرسی آزاداندیشی، برخی از دانشجویان با طرح سؤالاتی در خصوص تفاهم‌نامه لوزان، خواستار پاسخگویی شفاف اساتید حاضر در این جلسه شدند.
دانشجویی سوال خود را اینگونه مطرح کرد که اگر در چند ماه آینده مشکل هسته‌ای ایران به طور کامل حل شود به این معناست که تمام مشکلات اقتصادی حل خواهد شد؟
امیدی در پاسخ به این سؤال اظهار کرد: در علوم سیاسی باید مراکز ثقل جهانی را بشناسیم پس باید بدانیم که این گروه 1+5 مراکز ثقل جهان هستند پس باید با آن‌ها مذاکرات سازنده داشته باشیم. اگر بخواهیم بگوییم مشکلات اقتصادی حل خواهد شد یا خیر همین نکته را می‌توانم بگویم که اگر با رفع تحریم‌ها ما بتوانیم 200 میلیارد دلار و یا حتی بیشتر درآمد نفتی داشته باشیم، بدون شک اقتصاد کشور نفسی خواهد کشید.
وی در همین خصوص افزود: بنابراین باید جاه طلبی پراگماتیسم را کنار بگذاریم تا اقتصاد کشور رشد قابل توجهی داشته باشد. باید با جهان دیالوگ و گفت‌وگوی صحیح داشته باشیم تا حرفی برای گفتن در سطح جهان داشته باشیم. البته این نکته را باید تأکید کنم که درخصوص موشک‌های دوربرد باید روی مواضع خود پافشاری کنیم و اگر طرف مقابل نیز به تعهدات خود عمل نکرد، ما هم مکانیزم‌هایی برای پاسخ خواهیم داشت و با توجه به نیازهای داخلی فرایند بازسازی هسته‌ای خود را از نو آغاز خواهیم کرد.
در ادامه دانشجویی پرسید در تفاهم‌نامه لوزان ظاهراً عقب نشینی‌های ایران قطعیت دارد و عقب نشینی طرف مقابل چندان قطعیت ندارد، البته دلیل آن شاید در این باشد که در زمان ریاست جمهوری سابق حرف‌هایی زده شد که ما اکنون مجبور به این عقب نشینی‌ها هستیم. سؤال من در این است که تبدیل شدن این بیانیه به توافق نامه نهایی خیلی زمان می‌برد و آیا ما می‌توانیم بعد از 15 سال بازهم به جایی که هم اکنون در آن هستیم بازگردیم؟
وثوقی در پاسخ به این پرسش گفت: بله من هم قبول دارم که این فرایند طولانی خواهد بود البته مشکلاتی در جزییات وجود دارد. ما نشان داده ایم به دنیا که جنگ طلب نیستیم و به دنبال رابطه برابر و عزتمند با تمام جهان هستیم.منتها با تمام توان از حقوق هسته‌ای خود دفاع خواهیم کرد و در قضیه هسته‌ای نیز چیز زیادی را از دست نخواهیم داد. مهم این است که آیا آن میزان حقی که برای ایران در تفاهم‌نامه لوزان برای غنی‌سازی لحاظ شده است، می‌تواند احتیاجات ما را برآورده کند یا خیر؟ بنابراین امتیازاتی هم که به طرف مقابل داده شده است، برپایه اصول دیپلماسی بوده است.
وی در همین خصوص افزود: مطمئن هستم که تمام مقامات کشور تمام تلاش خود را خواهند کرد که در جزئیات نیز امتیازات زیادی به طرف مقابل ندهند و از روی عزت و قدرت با گروه 1+5 مذاکره خواهند کرد. مخالفان و موافقان تفاهم‌نامه لوزان در مواضع خود نباید افراط کنند چون کار صحیحی نیست.
یکی دیگر از دانشجویان این سؤال را مطرح کرد که مشکلات اقتصادی ایران ربطی به مسئله هسته‌ای ندارد و یک مشکل داخلی است و آیا به نظر شما پروتکل الحاقی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد یا خیر؟
امیدی در پاسخ به این دانشجو گفت: من هم قبول دارم که بخشی از مشکلات اقتصادی ایران ناشی از سوء مدیریت است. اگر با رفع تحریم‌ها بتوانیم نفت بیشتری صادر کنیم، مسلماً گشایشی در اقتصاد ایران به وجود خواهد آمد. در پاسخ به سؤال بعدی شما باید بگویم که پروتکل های الحاقی که مربوط به NPT می‌شود، باید به تصویب پارلمان کشورها برسد. البته ما می‌توانیم با توجه به مشکلات سیاسی داخلی ایران و آمریکا مفاد این پروتکل را اجرا کنیم چرا که پروتکل‌های الحاقی سریعاً به مجلس یک کشور برده نمی‌شود.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان افزود: فرایند تصمیم گیری در شورای امنیت سازمان ملل فوق‌العاده پیچیده است. اینکه برخی ها می‌گویند ایران کوتاه آمده است معنا ندارد چرا که ما فقط محدودیت‌هایی را پذیرفته ایم و چیزی را نابود نمی‌کنیم.
در ادامه این کرسی آزاداندیشی دانشجویی دو سؤال مطرح کرد که یکی از این سؤال‌ها مربوط به بیانیه‌ای بود که در پایان مذاکرات لوزان از سوی محمدجواد ظریف و فدریکا موگرینی (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) قرائت شد. این دانشجو معتقد بود که تفاوت‌هایی در قرائت این بیانیه ها وجود دارد. سؤال دوم این دانشجو در مورد موضع‌گیری یک روزنامه اصولگرا درباره تفاهم‌نامه لوزان بود.
امیدی در پاسخ به این دو سؤال، گفت: آن‌گونه که من این دو بیانیه را با هم مقایسه کردم، تفاوت فاحشی در آن ندیدم. حال ممکن است برخی‌ها قرائت‌های متفاوتی از آن بکنند. همچنین در مورد موضع‌گیری یک روزنامه نیز باید بگویم که در ایران برخی‌ها مسائل بین‌المللی را با عینک ایدئولوژیک می‌بینند چرا که آمریکا را اهریمن می دانند. نگاه این روزنامه در دیدن جهان سیاه و سفید است و به این دلیل اینگونه موضع‌گیری‌ها را می‌کنند که عرصه بر آن‌ها تنگ‌تر شده است.
وثوقی نیز در پاسخی کوتاه به پرسش این دانشجو، گفت: به اعتقاد من حتی لحن این روزنامه نیز از گذشته ملایم‌تر شده است، بنابراین نه روزنامه‌های راست حرف درست را به اعتقاد من می زنند نه چپ، چرا که ما باید نگاه عقلانی به مسایل داشته باشیم.
همچنین یک دانشجو این سؤال را مطرح کرد که مذاکرات هسته‌ای و تفاهم‌نامه لوزان به نظر شما چه تأثیری بر انتخابات آینده مجلس دارد؟
امیدی در پاسخ به این پرسش گفت: به‌هرحال این مذاکرات باعث تبادل نظرهای بیشتری در کشور می‌شود و چون این مذاکرات به وسیله دولت تدبیر و امید انجام می‌شود، بنابراین یک برگ برنده‌ای برای اصلاح طلبان و دولت خواهد بود که می توانند در انتخابات آینده به نفع خود استفاده کنند.
امیدی خاطرنشان کرد: امیدواریم با توافق نهایی که در ژنو حاصل می‌شود، تمام تحریمهای اتحادیه اروپا، تحریمهای یک جانبه آمریکا و سازمان ملل صریحاً لغو شود. اگر این تحریم‌ها لغو شود می توانیم روزی 60 میلیون دلار درآمد نفتی داشته باشیم که این امر بر اقتصاد ایران تأثیری شگرف خواهد گذاشت.