| دکتر یعقوب توکلی در نشست بررسی زندگینامههای مستند از درج نشدن نام امام خمینی(ره) در بسیاری از فرهنگنامه‌های بعد از انقلاب انتقاد کرد و گفت: این موضوع حتی در آثار منتشر شده از سوی قشر مذهبی نیز دیده می‌شود و موجب تاسف است. | |
دومین نشست نقد «رمان معاصر ایران، گذشته حال و آینده» با موضوع بررسی زندگینامههای داستانی با حضور یعقوب توکلی در ساختمان شماره 2 سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد. در این نشست توکلی با اشاره به اینکه در تاریخ چند بحث عمده در حوزه آشنایی با این علم وجود دارد، گفت: علم تاریخ را از منظر فلسفه آن که ناظر بر قوانین عمومی حاکم بر رفتارهای اجتماعی است و نیز علمی که مستدل بر شیوه‌های نگارش تاریخ و بررسی علل و دلایل پرداخت به یک موضوع است، می‌توان مورد بررسی قرار داد اما نکته اصلی این است که در شیوه تاریخ نگاری به صورت مستند باید تمامی اشخاص مرتبط با تاریخ را به طور کامل بشناسیم تا بتوانیم به بازسازی حقیقی تاریخ دست پیدا کنیم. وی ادامه داد: تاریخ‌نگاری به شیوه زندگینامه در حال حاضر به سه شکل تک‌نگاری، تجمیعی‌نویسی و تلفیقی‌نویسی استوار است. در تک‌نگاری برای یک شخصیت تاریخی از زبان یک فرد مطالبی نوشته می‌شود که گاه در قالب مقاله و گاه در قالب کتاب است و گاهی نیز این مساله را به صورت پاورقی دیده‌ایم. توکلی در ادامه به موضوع زندگینامه‌نویسی تجمیعی اشاره کرد و افزود: در این شیوه گروهی از افراد را به صورت تجمیع شده در کنار همدیگر قرار می‌دهیم تا مطلبی تاریخی درباره آنها بنویسیم که این مساله گاهی نیز منجر به خلق زندگینامههای فرهنگنامه‌ای می‌شود؛ زندگینامه‌هایی که در آنها افراد هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند و تنها به سبب موضوع اثر در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. این تاریخ‌نگار و پژوهشگر همچنین به گونه نوشتاری زندگینامههای تلفیقی و موضوعی اشاره کرد و گفت: این نوع از زندگینامه‌ها همانند یک دایره المعارف تالیف می‌شوند و من در همین جا می‌خواهم به نکته‌ای اشاره کنم که مایه تاسف است. در بسیاری از فرهنگنامه‌های منتشر شده در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب، دیده شده که نام حضرت امام خمینی (ره) به دلیل اینکه رجل مذهبی تلقی شده و نه رجل سیاسی و یا عمومی، حذف شده است و اطلاعاتی درباره زندگی ایشان به چشم نمی‌خورد. این مساله حتی در آثار قشر مذهبی ما نیز دیده می‌شود و مایه تاسف است. توکلی در ادامه به شکل نقلی و تحلیل در نگارش زندگینامههای تک‌نگاری شده اشاره کرد و گفت: در زندگینامههای تک‌نگاری‌شده گاه آثاری دیده می‌شود که نویسنده در آنها تنها به نقل از یک فرد می‌پردازد و هیچ تحلیلی را با آنها همراه نمی‌کند ولی در سوی دیگر زندگینامه‌هایی تحلیلی را هم داریم که در آن نویسنده جدای از نقل تاریخ، تحلیل شخصی خود را نیز درباره این واقعه به کار می‌گیرد. وی در ادامه با نقل قولی از مقام معظم رهبری افزود: ایشان بارها تاکید داشته‌اند که حیات شخصیتی تاریخی مانند امام موسی کاظم(ع) که بیش از 30 سال به صور مخفیانه بوده، در تاریخ‌نویسی تحلیلی مورد فراموشی قرار گرفته و هیچ زندگینامه مبسوطی از این امام در دست نیست و متاسفانه تاکنون نیز کاری در این زمینه انجام نپذیرفته است. توکلی در ادامه به موضوع زندگینامههای داستانی دیگرنوشت و خودنوشت اشاره کرد و گفت: در تک‌‌نگاری‌های دیگرنوشت می‌توان به آثاری مثل نوشته‌های عباس میلانی اشاره کنیم اما در مود زندگینامههای خودنوشت علی‌رغم نمونه‌های فراوانی که وجود دارد باید عنوان کرد به دلیل اینکه فرد در این نوع از گزارش به احتمال فراوان نقاط تاریک شخصیت و زندگی خود را زیر سوال می‌برد نمی‌توان از این متون انتظار استناد تاریخی بالایی را داشت با این حال آثاری چون گنجینه خواف و سیاحت غرب و یا حدیث نفس حسن کامشاد را می‌توان در این زمینه یاد کرد. به گفته وی زندگینامه‌نویسی بر مبنای دین و مذهب، جاوادنه بودن عمل و یا شخصیت در تاریخ، مشاغل و سبک زندگی نیز دیگر شیوه‌های تازه زندگینامه نویسی به شمار می‌رود.منبع مهر |
