خداوند متعال با توجه به اوضاع و شرايط جامعه و مناسب بودن زمينه ها و بسترها و براساس نياز جامعه جهانى، هر وقت اراده كند، اذن قيام را صادر خواهد كرد. اما آنچه در اين جا اهميت دارد، اراده و اختيار انسان ها است.
قرآن درباره اين سنت مى فرمايد: «وَ أَنْ لَيْسَ لِلاْءِنْسانِ إِلاّ ما سَعى وَ أَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرى».
بنابراين اعطاى نعمت هاى الهى – اعم از مادى يا معنوى – بسته به چگونگى تلاش و كوشش انسان است.
البته بايد در نظر داشت كه در كنار اين سنت، قانون امدادرسانى و تأييدات غيبى خداوند – كه در مواقع لزوم براى يارى انسان هاى پاك و مصلح به اجرا در مى آيد – تحت الشعاع واقع نمى شود ؛ بلكه هر گاه انسان تا حدودى به وظايف خويش در قبال تكاليف الهى عمل كنند، آن سنت نيز به اجرا درخواهد آمد.
خداوند مى فرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللّهَ يَنْصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ».براساس اين آيه، مرحله فعليت رسيدن به سنت حضرت و يارى مؤمنان مشروط به انجام دادن وظيفه از سوى آنان است.
با توجه به اين مقدمه، روشن مى شود كه حضرت مهدى هم آمدنى است و هم آوردنى، يعنى بايد مردم – يا حداقل يكتاپرستان و مؤمنان – به وظايف خود عمل كنند و آماده ظهور آن حضرت بوده و زمينه را براى قيام فراهم سازند. هم چنين بسترى فراهم سازند كه مردم جهان، نوعى آمادگى ذهنى و درخواست قلبى براى ظهور منجى آسمانى داشته باشند.
از طرفى خداوند متعال با توجه به اوضاع و شرايط جامعه و مناسب بودن زمينه ها و بسترها و براساس نياز جامعه جهانى، هر وقت اراده كند، اذن قيام را صادر خواهد كرد. از اين لحاظ امام مهدى آمدنى است و ممكن است براساس اراده الهى، و با توجه به نياز شديد بشر، منتظر بعضى از زمينه ها و شرايط نباشد. اما آنچه در اين جا اهميت دارد، اراده و اختيار انسان ها است. زيرا بخشى از مقدمات در اختيار انسان ها نهاده و از آنان خواسته شده است در اين جهت گام بردارند و هرگز سستى و كاهلى از خود نشان ندهند. در واقع براساس فلسفه متعالى تاريخ (نگرش دينى به آينده جهان) آينده بشر، جبرى و الزامى نيست ؛ بلكه منوط به اراده و خواست انسان ها است و تا اين خواست همگانى صورت نگيرد، احتمال ظهور كم رنگ تر مى شود.
اما در نظر فيلسوفان تاريخ و نحله هاى مختلف فكرى (مانند هگل، ماركس، كانت و…) آينده تاريخ جبرى است و اختيار انسان ها در شكل گيرى مقصد و مسير تاريخ تأثير چندانى ندارد.
براساس سنت هاى الهى نيز سرنوشت هر جامعه اى بسته به رويكرد و اراده آن جامعه دارد، بدين معنا كه اراده جمعى مردم سبب پديد آمدن زمينه ها و بسترهايى مى شود و بر اين اساس است كه در بعضى از روايات اشاره به زمينه سازان شده است كه باعث آمدن امام مهدى(عج) مى شوند: «يخرج ناس من المشرق فيوطئون للمهدى يعنى سلطانه» ؛ «از مشرق زمين مردمانى خروج مى كنند و زمينه ساز حاكميت مهدى موعود مى گردند»