به گزارش خبرنگار مهر، جهاد سازندگی یک نهاد انقلابی است که به فرمان امام خمینی (ره) برای رسیدگی به مناطق محروم و دورافتاده ایران تاسیس شد. اولین گروه های دانشجویی نیز در قالب نهضت جهاد سازندگی 15 اسفند 1357 به مناطق محروم کشور اعزام شدند.
این سال ها اما بیشتر نام اردوهای جهادی به گوش می خورد. اردوهایی که مستندهای زیادی از آنها در تلویزیون دیده شده است که چگونه به ساخت مسجد و پل و خانه و … در روستاهای محروم کوشش کرده اند. این بار اما یک فیلمساز روایت متفاوتی از این اردوها دارد که در زیر می خوانید.
داود جلیلی درباره فیلم «به رنگ زندگی» که آن را با رویکرد به کار تیم‌های جهادی در مناطق محروم ساخته است، گفت: اگر من بخواهم جریان فیلمسازی را در زندگی خود به دوقسمت تقسیم کنم به قبل و بعد از فیلم «به رنگ زندگی» تقسیم می‌شود.
وی با اشاره به چگونگی ورود به ساخت این فیلم و مستندهایی که در این حوزه ساخته شده است، بیان کرد: من به طور اتفاقی برای ساخت مستندی با این اردوهای جهادی همراه شدم. من هم ابتدا مثل بسیاری دیگر فکر می‌کردم این افراد عده‌ای جوان هستند که به این اردوها می‌روند و حالا کارهایی را هم انجام می دهند و مستندهایی را از اقدامات آنها ساختم.
در باطن اردوهای جهادی کارهایی انجام می شود که در مستندها نیست
جلیلی ادامه داد: فضای فیلمسازی در این حوزه یک مشکل دارد و آن این است که هر مستندسازی که با این افراد به اردوهای جهادی می رود به دلیل شرایط کاری این تیم ها با آنها همراه و به نوعی تسلیم آنها می شود. به طور مثال اگر گروه پلی احداث می کند و یا برای ساخت سازه ای اقدام می کند مستندساز هم به فیلمبرداری همان تصاویر مشغول می شود اما من بعد از یکی دو سفر با این افراد دیدم که چه مفاهیم عمیق و ژرفی در این مسیر وجود دارد. در ظاهر کارهایی انجام می شود که ما در قالب مباحث و کارهای جهادی می بینیم و در باطن کارهای عمیق تری شکل می گیرد.
کارگردان فیلم «به رنگ زندگی» با اشاره به نگاه کلیشه ای مستندسازان عنوان کرد: آنچه که ما از اردوهای جهادی در مستندها می‌بینیم در بخش عملیاتی ساخت مسجد و پل و خانه و … است و در بخش فرهنگی کلاس های عقیدتی و احکام، اما ورای همه اینها اتفاقات حیرت انگیزتری رخ می دهد که پایه اصلی اردوهای جهادی بر همان اساس بنا می شود و فیلمسازان باید روی این سوژه ها کار کنند. به همین دلیل من اصلا اعتقاد دارم که نباید با نگاه مستندسازی به سراغ این سوژه ها رفت بلکه باید درام و قصه داشته باشید.
جلیلی با بیان اینکه در طول سفرش با تیم های جهادی متوجه درخواست های مردم محروم شده است که در هیچ کدام از قالب های سازندگی و فرهنگی جایی نداشته اند، گفت: به طور مثال مردم یک روستا می آمدند و می گفتند که با روستایی دیگر در قهر هستند و از این تیم ها می خواستند که بین آنها دوستی برقرار کنند.
وی ادامه داد: با رفتن به این مناطق محروم می فهمید که مسئولان برای این مناطق چقدر کم کار کرده اند. حتی در یکی از روستاهای محروم نماینده مجلس آن شهر بازخواست شد که چرا به خواسته و مطالبات منطقه اش توجه نکرده است.
کارگردان مستند «هالیوود اسب تروا» یادآور شد: اینها مسایلی است که در قاب یک مستند نمی آید و مستندهای ما در این سال ها همواره از این ضعف برخوردار بوده است. در این باره شما باید جهانی را خلق کنید که درام داشته باشد تا بتوانید آن مفهوم مورد نظر را برسانید.
عمل های رایگان عنبیه و دندانپزشکی در اردوهای جهادی
وی با اشاره به دیگر تیم هایی که به این اردوهای جهادی می روند، عنوان کرد: هر ساله تیم چشم پزشکی از بیمارستان نور تهران به روستاهای محروم می رود. اینها کانتینرهایی دارند که بدان وسیله به نوعی اتاق عمل را در همان روستاها برپا کرده اند و حتی به رایگان عمل پیوند عنبیه انجام داده اند. امکاناتی که این پزشکان با خود می برند گاهی با خصوصی ترین بیمارستان های تهران برابری می کند. علاوه بر اینها گروه های دندانپزشکی هستند که به میان عشایر می روند و در همانجا عصب کشی و ترمیم های پزشکی انجام می دهند.
کارگردان فیلم «جاده» با اظهار تاسف از اینکه این وقایع انعکاس داده نمی شود، گفت: شاید ضعف هایی هم در کار بوده است اما نباید توقع داشت که این تیم ها هر جا که می روند به گلستان تبدیل شود.
این مستندساز با اشاره به روستای محروم ماسال در گیلان عنوان کرد: یک از تصورات ما این است که مناطق محروم مناطق کویری و خشک و جنوبی هستند اما در شمال روستاهای بسیاری هستند که محرومند روستای ماسال هم یکی از آنهاست که در آن گازکشی نشده و حتی به دلیل سختی راه و مسیر صعب العبور آنجا ما مجبور شدیم به نیروی انتظامی نامه بزنیم و با ماشین آنها به روستا برویم. یکی از سوژه های جالب این روستا مادر یک شهید بود که به علت طغیان رودخانه و خراب شدن پل بین روستا و گورستان روستا که تنها شهید آن روستا در آنجا دفن شده بود این مادر سه ماه بود که نمی توانست به مزار فرزند خود برود.
یک سبک زندگی جدید با اردوهای جهادی
وی با اشاره به کمک تیم های جهادی عنوان کرد: بعضی از مسئولان ساخته شدن دوباره این پل را به خاطر تنها یک نفر به صرفه نمی دانستند و بعد این بچه های جهادی چند روز بیشتر از موعد در این روستا ماندند و پول خود را صرف هزینه ساخت یک پل برای عبور از رودخانه کردند.
کارگردان فیلم «شاید جایی دیگر» با بیان اینکه کار جهادی یک نوع سبک زندگی و نوعی موج آفرینی است، اظهار کرد: گفته شده که در ژاپن تا سال 2000 هر کارمندی 8 ساعت کار می کرده است و یک ساعت هم بدون دستمزد برای کشور وقت کاری گذاشته است تا به پیشرفت برسد. در ایران اما همه فقط غر می زنند و به دولت ها ایراد وارد می کنند پس سهم خود مردم چه می شود؟ حالا این تیم های جهادی حرکتی را در پیش گرفته اند و پرچم دار آن هستند و برای آن دستمزدی هم نمی گیرند این یک سبک زندگی جدید است که همراه با کار و تلاش و شور و شادی است.
برگزاری مسابقه خرسواری و تست بازیگری از مردم روستا در اردوها
کارگردان «به رنگ زندگی» با اشاره به نشاط و شادی که تیم های جهادی در مناطق محروم برپا می کنند، گفت: این افراد در تیم خود از هر نوع قشری دارند و به همه ابعاد زندگی مردم در مناطق محروم توجه می کنند. اقدام دیگری در این اردوها دو سال است که شروع شده و آن این است که تیمی از بازیگران را با خود می برند و از مردم روستا تست بازیگری می گیرند. عشق بازیگری و بازیکنی در سینما و فوتبال در میان همه مردم دنیا وجود دارد و در این مناطق فضای مفرحی فراهم می شود که همه می آمدند و تست می دادند.
جلیلی ادامه داد: حتی در یکی از همین اردوهای جهادی مسابقه خرسواری برای دو روستا برگزار شد. یک استاد دانشگاه می خواست بین دو روستا که سال ها با هم اختلاف و کینه داشتند دوستی و آشتی برقرار کند و بین این دو روستای پایین و بالا این مسابقه خرسواری برگزار شد و بعد جوانان این دو روستا که در طی این سال ها برای هم خط و نشان می کشیدند رابطه دوستی بین شان برقرار شد. یا زمانی شخصی از یک طایفه قصد ازدواج با شخصی از طایفه دیگر را داشت اما چون بین آنها اختلاف وجود داشت این وصلت شکل نمی گرفت و این گروه های جهادی این بستر را به نوعی فراهم می کردند که ابتدا امین دو طایفه می شدند و بعد مشکلات را حل می کردند. در نهایت شور و هیجانی که با رفتن تیم های جهادی به روستاها برقرار می شد گاهی با بازگشت شان از یک روستا مردم را به گریه می انداخت.
انقلاب ما با شعار محرومیت زدایی شکل گرفت
این فیلمساز و مستندساز با بیان اینکه هر کدام از اینها خود سوژه یک فیلم است، خاطرنشان کرد: فیلمسازان ما امروزه بیشتر به دنبال معضلات و مشکلات شهری و اجتماعی هستند. هر جا که مشکلی هست همه دوربین ها حضور دارند اما برای امید و انتقال مفاهیم ارزشمند دوربینی وجود ندارد.
وی اضافه کرد: خود من به جای اینکه بخواهم نشان دهم که این تیم های جهادی مسجدسازی می کنند سکانس هایی از همان مسابقه خرسواری را در کارم وارد کردم.
این مستندساز با اشاره به آنچه که باید از این روستاهای محروم به تصویر کشده شود بیان کرد: انقلاب ما با شعار محرومیت زدایی شکل گرفت ما جهاد سازندگی را داریم و اینها بخش مهمی از ضرورت هایی هستند که باید بهشان پرداخت. خود من تا قبل از اینکه به مناطق محروم بروم فکر نمی کردم این مناطق اینقدر با بحران بروبرو باشند از بحران درمانگاه گرفته تا اولین ضروریت های زندگی.
150 هزارتومان وام برای خرید دندان مصنوعی
جلیلی تصریح کرد: یکی از این روستاییان از طریق نامه ای که به یکی از مسئولان سیاسی نوشته بود 150 هزارتومان وام گرفته بود و با آن تنها توانسته بود دندان مصنوعی قسمت پایینی فک خود را خریداری کند. بسیاری از اینها آنقدر محروم هستند که حتی برای نان خوردن هم دندان ندارند.
کارگردان همچنین به ظرفیت های موجود در این روستاها و روابط آنها اشاره و بیان کرد: با نگاهی دیگر می توان به روابط بین خانواده ها و سنت هایی که هنوز در روستاها وجود دارد پی برد. ما در کلان شهر ها بحران های زیادی داریم. میانگین صحبت یک زن شوهر با یکدیگر 17 دقیقه در روز عنوان شده است اما این مساله در روستاها وجود ندارد. می توانیم هنوز دلخوش باشیم که در روستا ها پشتی می چینند و بزرگ خانواده جایگاه مشخصی در هنگام نشستن دارد و پایتخت از حیث این روابط اجتماعی و سنت ها بسیار محروم تر از یک روستا است.
وی در پایان سخنان خود بیان کرد: امروزه اکثر آدم ها در میان آشنایان خود به راحتی یک نفر را پیدا می کنند که طلاق گرفته باشد اما ما روستاهایی داریم که حتی یک طلاق در میانشان وجود ندارد. دوربین های ما باید به این مناطق بروند و این تصاویر را به قاب‌های خود بیاورند. اینجا حوزه ای بکر است که داستان های فراوانی دارد.
تیزر فیلم داستانی «به رنگ زندگی» را از اینجا ببینید.