چرایی تبدیل تعدادی از معابر بخش مرکزی شهر آمل به پیاده راه

طی بودجه تدوین شده توسط شورای شهر برای سال 93 شهرداری آمل، که در واقع ، نخستین بودجه تدوین شده توسط شورای شهر دوره چهارم می باشد، مقرر گردید سه معبر از معابر بخش مرکزی شهر آمل شامل کوچه های شرقی و غربی شهرداری و کوچه مخابرات (ایران) به صورت معبر پیاده طراحی و به اجرا برسد. طراحی این معابر توسط کمیته ارتقاء کیفیت سیما و منظر شهری که از کمیته های زیر مجموعه مرکز پژوهش های شورای شهر می باشد به انجام رسیده و اجرای آن توسط سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری آمل در حال انجام می باشد. در این ارتباط لازم دانسته شد در رابطه با چرایی انجام پروژه های پیاده راه سازی و ابعاد مختلف ضرورت و اهمیت آن مطالبی را به استحضار شهروندان عزیزکه از محل عوارض پرداختی توسط آنها چنین پروژه هایی به انجام می رسد، برسانم.

منظور از پیاده راه ، معابر یا خیابان هایی است که منحصراً برای عبور پیاده مورد استفاده قرار می گیرد. توجه به ایجاد پیاده راهها به ظهور نگرش های جدید ( برمبنای دیدگاههای متأثر از الگوهای شهرسازی قبل از انقلاب صنعتی ) در شهر های اروپایی برمی گردد که به ” شهرسازی انسان گرا ” معروف است. این نگرش که در مقابل ” شهرسازی اتومبیل گرا ” – که هم اکنون نگرش حاکم در شهرسازی ایران است – مطرح گردید الگوی اصلی سفرهای درون شهری به ویژه در بخش مرکزی شهرها و در سطح محلات را بر پیاده روی استوار می داند.

در شهرهای اروپایی، این تفکر با هدف خارج ساختن محدوده های مرکزی و تاریخی شهرها از تسلط اتومبیل برای حفاظت از بافت های کهن و احیای اجتماعی مراکز شهری مطرح و اجرایی شد.تاريخچه ايجاد پياده‌راه‌ها به مفهوم امروزين آن به حدود 70 سال قبل بازمي­گردد و شهرهاي اروپايي به ويژه دو کشور آلمان و هلند در اين زمينه در جهان پيشگام بوده ­اند. شهرهاي آمريکايي با تاخيري نزديک به دو دهه به توسعه محدوده­ هاي پياده،­روي آوردند و کشورهاي در حال توسعه نيز از حدود سه دهه قبل به طور جدي اين موضوع را مورد توجه قرار دادند.در شهرهاي آمريکايي، در اوايل دهه 1960 گرايش بازگشت به مراکز شهري قدیمی و سنتی قوت گرفت و خيابانهاي پياده­ اي با نام مال (Mall) شکل گرفتند که بيشتر، همسو با مقاصد تجاري در مرکز شهرها بودند و در عين حال، هدفشان ايجاد محيط­هاي مطلوب براي خريد و گردش شهروندان در شهرها بود.

در خصوص تجارب جهاني موجود در ارتباط با پیاده مداری، مهمترين راهبردي که به خوبی تجربه شده، تفکيک و جداسازي محوطه مرکزي شهرها توسط يک خيابان حلقوي و تبديل بخش مرکزي شهر به منطقه پياده است. این راهبرد ، راهبردیست که می تواند در رابطه با بخش مرکزی شهر آمل یا حداقل بخش اعظمی از بخش مرکزی شهر مورد استفاده قرار گیرد و بر مبنای چنین راهبردی، سه معبر فوق الذکر که متناسب با شرایط موجود از پتانسیل بالایی برای پیاده راه سازیبرخوردار بودند مد نظر قرار گرفته و طراحی متناسب با الگوی معماری سنتی و بومی برای آنها به انجام رسید.

از تجارب مهم جهاني در ارتباط با پياده‌راه، نمونه­ هاي زير قابل معرفي است:

–         کپنهاگ در سال 1962 خيابان اصلي خود استروگت را به يک معبر پياده تبديل کرد.

–         در دهه 1970 «طرح ناحيه مرکزي» با تاکيد بر توسعه کاربري‌هاي  مختلط، تسهيلات حرکت پياده و گسترش حمل و نقل عمومي در شهر تورنتوي کانادا اجرايي شد.

–         در کشور فرانسه، توسعه خيابانهاي مختص عابران پياده از سال 1975 به بعد شروع شد.

–         سال 1981، طرح بهسازي ناحيه مرکزي شهر آتن بر اساس گسترش پياده‌راه‌ها و بهبود سيماي کالبدي و اجتماعي شهر اجرايي شد.

–         در آمريکا، پياده راه آزادي در قلب شهر بوستون شانزده نقطه ارزشمند تاريخي شهر را به هم مي­ پيوندد.

پياده‌راه‌ها به عنوان بخشي از فضاهاي شهري، عرصه ­اي را براي وقوع رويدادهاي اجتماعي، سياسي، ايجاد خاطره و بيان احساسات جمعي بوجود مي­ آورند. حضور و حرکت پياده در فضاهاي شهري، امروزه با وارد شدن اتومبيل کمرنگ شده و احياي آن از اين نظر حائز اهميت مي­باشد که باعث افزايش ارتباطات و برخوردهاي اجتماعي از يک سو و موجب احياي شهر و فضاي شهري از سوي ديگر مي­باشد. شهروندان نيز پياده‌راه‌ها را به­خاطر امنيت و آرامش فضایی موجود در آن و برقراري تعاملات اجتماعي و گذران اوقات فراغت و عدم وجود خودرو و آلودگي دوست دارند. به علاوه، محدوده­هاي پياده بر خلاف بسياري ديگر از فضاهاي گذران اوقات فراغت داراي کارکردهاي تفريحي متنوع و گوناگوني هستند که مي­تواند مردم را با هر سن و جنسي به خود جذب نمايد.

امید است که بتوانیم با همراهی شما شهروندان عزیز، شهر آمل را به شهری در خور نام و آوازه مردمان آن تبدیل کنیم.

دکتر فرزین محمودی پاتی – استادیار گروه شهرسازی دانشگاه مازندران