اين ماه براى سالك الى اللّه ، بسيار با ارزش است . يكى از شب هاى قدر، در اين ماه مى باشد. همچنين ولادت حضرت حجة بن الحسن العسگرى (عليه السلام ) نيز در اين ماه واقع شده است . همچنين اين ماه ، ماه پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) مى باشد.
شب اوّل
دوازده ركعت که در هر رکعت حمد یک مرتبه و یازده مرتبه توحید خوانده شود.
روز اوّل
1- روزه این روز فضیلت بسیار دارد و از حضرت صادق علیه السلام روایت شده كه هر كه روز اوّل شعبان را روزه بگیرد براى او بهشت واجب می‌شود.
2- سید بن طاوس از حضرت رسول صَلَّى اللهِ علیه و آله براى كسى كه سه روز اوّل این ماه را روزه بگیرد ثواب بسیارى نقل كرده است.
3- در شبهاى سه روز اول دو ركعت نماز وارد شده که در هر ركعت حمد یك مرتبه و توحید یازده مرتبه خوانده شود.
روز سوّم
روز سوم، روز مباركى است كه امام حسین بن على علیهماالسلام در این روز متولد گشت.
از قاسم بن عَلاء همدانى وكیل امام حسن عسكرى علیه السلام نامه‌ای رسیده که:
«مولاى ما امام حسین علیه‌السلام در روز پنجشنبه سوم شعبان متولد گشت.»
پس این در این روز، روزه بگیرید و دعای ذیل را بخوانید:
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فى هذَا الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اْستِهْلالِهِ وَ وِلادَتِهِ بَكَتْهُ السَّماَّء ُوَ مَنْ فیها وَالاْرْضُ وَ مَنْ عَلَیْها وَ لَمّا یَُطَاْ لابَتَیْها قَتیلِ الْعَبْرَةِ وَ سَیِّدِ الاُْسْرَةِ الْمَمْدُودِ بِالنُّصْرَةِ یَوْمَ الْكَرَّةِ الْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ اَنَّ الاْئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ وَالشِّفاَّءَ فى تُرْبَتِهِ والْفَوْزَ مَعَهُ فى اَوْبَتِهِ والاْوصِیاَّءَ مِنْ عِتْرَتِهِ بَعْدَ قاَّئِمِهِمْ وَ غَیْبَتِهِ حَتّى یُدْرِكُوا الاْوْتارَ وَ یَثْاَروُا الثّارَ وَ یُرْضُوا الْجَبّارَ وَ یَكُونُوا خَیْرَ اَنْصارٍ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِمْ مَعَ اْختِلافِ اللَّیلِ وَالنَّهارِ. اَللّهُمَّ فَبِحَقِّهِمْ اِلَیْكَ اَتَوَسَّلُ وَ اَسْئَلُ سُؤالَ مُقْتَرِفٍ مُعْتَرِفٍ مُسیَّئٍ اِلى نَفْسِهِ مِمَّا فَرَّطَ فى یَوْمِهِ وَ اَمْسِهِ یَسْئَلُكَ الْعِصْمَةَ اِلى مَحَلِّ رَمْسِهِ.
اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ وَاحْشُرْنا فى زُمْرَتِهِ وَ بَوِّئْنا مَعَهُ دارَ الْكَرامَةِ وَ مَحَلَّ الاِقامَةِ. اَللّهُمَّ وَ كَما اَكْرَمْتَنا بِمَعْرِفَتِهِ فَاَكْرِمْنا بِزُلْفَتِهِ وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُ وَ سابِقَتَهُ وَاجْعَلْنا مِمَّنْ یُسَلِّمُ لاِمْرِهِ وَ یُكْثِرُ الصَّلوةَ عَلَیْهِ عِنْدَ ذِكْرِهِ وَ عَلى جَمیعِ اَوْصِیاَّئِهِ وَ اَهْلِ اَصْفِیاَّئِهِ الْمَمْدُودین مِنْكَ بِالْعَدَدِ الاِْثْنَىْ عَشَرَ النُّجُومِ الزُّهَرِ وَالْحُجَجِ عَلى جَمیعِ الْبَشَرِ. اَللّهُمَّ وَهَبْ لَنا فى هذَا الْیَوْمِ خَیْرَ مَوْهِبَةٍ وَ اَنْجِحْ لَنا فیهِ كُلَّ طَلِبَةٍ كَما وَ هَبْتَ الْحُسَیْنَ لِمُحَمَّدٍ جَدِّهِ وَ عاذَ فُطْرُسُ بِمَهْدِهِ فَنَحْنُ عائِذُونَ بِقَبْرِهِ مِنْ بَعْدِهِ نَشْهَدُ تُرْبَتَهُ وَننْتَظِرُ اَوْبَتَهُ آمینَ رَبَّ الْعالَمینَ .
از امام صادق علیه السلام برای این روز دعایی روایت شده که امام حسین علیه السلام در روز عاشورا خوانده‌اند:
اَللّهُمَّ اَنْتَ مُتَعالِى الْمَكانِ عَظیمُ الْجَبَرُوتِ شَدیدُ الِمحالِ غَنِى َُّعنِ الْخَلایِقِ عَریضُ الْكِبْرِیاَّءِ قادِرٌ عَلى ما تَشاَّءُ قَریبُ الرَّحْمَةِ صادِقُ الْوَعْدِ سابِغُ النِّعْمَةِ حَسَنُ الْبَلاَّءِ قَریبٌ إذا دُعیتَ مُحیطٌ بِما خَلَقْتَ قابِلُ التَّوبَةِ لِمَنْ تابَ اِلَیْكَ قادِرٌ عَلى ما اَرَدْتَ وَ مُدْرِكٌ ما طَلَبْتَ وَ شَكُورٌ اِذا شُكِرْتَ وَ ذَكُورٌ اِذا ذُكِرْتَ اَدْعُوكَ مُحْتاجاً وَ اَرْغَبُ اِلَیْكَ فَقیراً وَ اَفْزَعُ اِلَیْكَ خاَّئِفاً وَ اَبْكى اِلَیْكَ مَكْرُوباً وَ اَسْتَعینُ بِكَ ضَعیفاً وَ اَتوَكَّلُ عَلَیْكَ كافِیاً اُحْكُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ قَوْمِنا (بِالْحَقِّ) فَاِنَّهُمْ غَرُّونا وَ خَدَعُونا وَ خَذَلُونا وَ غَدَرُوابِنا وَ قَتَلُونا و نَحْنُعِتْرَةُ نَبِیِّكَ وَ وَُلَْدُ حَبیبِكَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِاللهِ الَّذِى اصطَفَیْتَهُ بِالرِّسالَةِ وَائْتَمَنْتَهُ عَلى وَحْیِكَ فَاجْعَلْ لَنا مِنْ اَمْرِنا فَرَجاً وَ مَخْرَجاً بِرَحْمَتِكَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ .
اعمال نیمه شعبان
7 – روز و شب نيمه شعبان ، زمان بسيار شريفى است ؛ به اين جهت كه از شبهاى قدر و شب تقسيم رزق ها و عمرها مى باشد. اين شب ، از اوقات زيارتى امام حسين (عليه السلام ) مى باشد كه غير از فرشتگان ، صد هزار پيامبر (عليه السلام ) آن حضرت (عليه السلام ) را زيارت مى كنند و اين مطلب نشانه عظمت اين شب است . همچنين از شب هايى است كه تاءكيد به زنده نگهداشتن آن شده و اعمال و عبادات بسيار ارزشمندى در آن وارد شده كه مى توان گفت :
در هيچ شبى مانند يا بيشتر از آن نيامده است و بالاخره اين شب علاوه بر اينها، شب ميلاد امامى است كه گيتى را از عدالت پر كرده و زمين را پاك مى نمايد. از اعمال اين شب اين است كه شيعه ، از لذت و آسايش دنيا در اين شب چشم پوشى نمايد و فرض كند كه شب خداحافظى او با اين دنيا و تمام اعمال بوده و فرداى آن روز قيامت است . از اعمال ديگر اين شب نمازهايى است كه وارد شده است . (كه در بخش نمازهاى مستحبى ذكر شده است ).
8 – از اعمال مهم اين شب ، عمل كردن به حديث پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) است . كه فرمودند:
«شب نيمه شعبان در خواب بودم كه جبرئيل آمد و گفت : محمد! چرا در اين شب خوابيده اى ؟
گفتم : جبرئيل مگر چه شبى است ؟
گفت : شب نيمه شعبان است . محمد! برخيز. آنگاه مرا بلند كرده و به بقيع برد، سپس گفت : سرت را بلند كن ؛ اين شبى است كه درهاى آسمان در آن باز مى شود: درهاى رحمت ، در رضوان ، در مغفرت ، در فضل ، در توبه ، در نعمت ، در جود و در احسان و خداوند به عدد موها و پشمهاى گاو و گوسفند، مردم را از آتش جهنم آزاد مى كند؛ زمان مرگ را در آن ثبت كرده و به مدت يك سال ، روزى ها را تقسيم مى كند و هر چه را كه در تمام سال اتفاق مى افتد، فرو مى فرستد.
محمد! كسى كه اين شب را با گفتن اللّه اكبر، سبحان اللّه ، لااله الا اللّه و خواندن دعا، نماز و قرآن و انجام دادن اعمال مستحب و استغفار كردن ، زنده نگهدارد بهشت منزل و استراحتگاه او خواهد بود و گناهان گذشته و آينده اش بخشيده مى شود…
پس اين شب را زنده بدار و شب زنده دارى كن و نزديكى به خدا، با عمل در اين شب را به امتت دستور بده ، زيرا شب شريفى است !
در حالى نزدت آمدم كه تمام فرشته ها در آسمان ، پاهايشان را جفت كرده اند: عده اى تسبيح مى كنند، عده اى در ركوع ، عده اى در سجود و گروهى ذكر مى گويند. شبى است كه كسى دعا نمى كند؛ مگر اين كه مستجاب مى شود، كسى چيزى نمى خواهد مگر اين كه به او داده مى شود…
كسى كه از خير اين شب محروم شود، از خير بزرگى محروم شده است .»
9 – در اين شب ، نزديكى جستن به امام زمان (عج )، كسى كه حجت عصر و ولى امر مى باشد، مستحب است .
10 – از اعمال اين شب ، خواندن دعايى است كه با اين عبارت شروع مى شود: اللهم بحق ليلتنا و مولودها….
11 – زيارت امام حسين (عليه السلام ) و حضور در آرامگاه شريف آن حضرت (عليه السلام )، در اين شب استحباب زيادى دارد.
12 – در اين شب خواندن دعاى كميل در سجده به خاطر پيروى از اميرالمؤ منين (عليه السلام ) مستحب است .
13 – محاسبه اعمال در اين شب ، استحباب زيادى دارد.
آخرین جمعه ماه شعبان
14 – از اوقات مهم ماه شعبان ، آخرين جمعه ماه شعبان است . از عبدالسلام بن صالح هروى نقل شده است كه مى گويد: آخرين جمعه شعبان ، به ديدن ابى الحسن على بن موسى الرضا (عليه السلام ) رفتم ، حضرت فرمودند:
«اباصلت ! بيشتر شعبان گذشت و اين آخرين جمعه آن است ؛ سهل انگاريهاى گذشته خود را در اين ماه جبران كن . بسيار دعا و استغفار كن و قرآن بخوان ؛ از گناهانت توبه كن تا وقتى ماه رمضان مى آيد، مخلص براى خدا باشى و هيچ امانتى به گردنت نباشد؛ مگر اين كه آن را رد كنى و هيچ كينه اى از مؤ منى در دلت نباشد مگر اين كه آن را از بين ببرى و از هر گناهى كه انجام مى دهى ، دست بردار. تقوى خدا پيشه كن و در نهان و آشكارت به او توكل كن.»
(که خداوند در قرآن می فرماید):«و كسى كه به خدا توكل كند، خدا براى او كافى خواهد بود».
و در باقيمانده اين ماه ، اين دعا را زياد تكرار كن :
اللهم اءن لم تكن غفرت لنا فى ما مضى من شعبان ، فاغفرلنا فى ما بقى منه .
(خدايا! اگر در اين مدت كه از شعبان گذشته ، ما را نبخشيده اى در مدتى كه از آن مانده ما را بيامرز)؛
زيرا خداوند متعال به احترام ماه رمضان ، در اين ماه افراد زيادى را از آتش رها مى كند. – سه روز آخر شعبان ، فرصت مناسبى است براى كسى كه تمام اين ماه را روزه نگرفته ، تا روزه بگيرد. امام صادق (عليه السلام ) فرمودند: كسى كه سه روز آخر شعبان را روزه بگيرد و آن را به ماه رمضان وصل كند، خداوند روزه دو ماه پى درپى ، براى او مى نويسد.