آيا مؤمنان را وقت آن نرسيده است که دلهايشان در برابر ياد خدا و آن ، سخن حق که نازل شده است ، خاشع شود ? همانند آن مردمی نباشند که پيش ازاين کتابشان داديم و چون مدتی بر آمد دلهايشان سخت شد و بسياری نافرمان شدند /حدید16

1- آيه مزبور يك سال بعد از هجرت در باره منافقان نازل شده است. به خاطر اينكه روزى از سلمان فارسى پرسيدند: از آنچه در تورات است براى ما سخن بگو! چرا كه در تورات مسائل شگفت‏انگيزى است. (و به اين وسيله مى‏خواستند نسبت به قرآن بى اعتنايى كنند) در اين هنگام آيات آغاز سوره يوسف نازل شد، سلمان به آنها گفت اين قرآن “احسن القصص” و بهترين سرگذشتها است، و براى شما از غير آن نافعتر است. مدتى از تكرار سؤال خوددارى كردند، باز به سراغ سلمان آمدند و همان خواهش را تكرار كردند: در اين هنگام آيه 23 زمر “اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِيَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ …” بر آنها تلاوت شد. باز مدتى از تكرار اين سؤال خوددارى كردند و بار سوم به سراغ سلمان آمدند و همان درخواست را تكرار كردند: در اين هنگام اين آيه 16 نازل شد و آنها را مؤاخذه كرد كه آيا موقع آن نرسيده است كه در برابر نام خدا خشوع كنيد و از اين سخنان دست برداريد. 2- ياران پيامبر (صلي الله عليه و آله) در مكه در خشكسالى و زندگى سختى به سر مى‏بردند هنگامى كه مهاجرت كردند به فراوانى و نعمت رسيدند وضع آنها دگرگون شد و قساوت بر قلوب عده‏اى چيره گشت، در حالى‏ كه لازم بود بر ايمان و يقين و اخلاص آنها به خاطر مصاحبت با قرآن افزوده شود. آيه 16 نازل شد و به آنها هشدار داد. پاره‏اى از شان نزولهاى ديگر نيز در زمينه اين آيه به چشم مى‏خورد كه چون حكايت از مكى بودن آيه مى‏كند قابل اعتماد نيست، زيرا مشهور اين است كه تمام اين سوره در مدينه نازل شده است.