جشن اسفندگان يا روز زن در فرهنگ ايراني

جشن اسفندگان جشني است در ستايش و گراميداشت «اسفند» كه در زبان پهلوي «سپندارمَذ» و در اوستايي « سِپَنتَه آرمئيتي» خوانده مي شود و به معناي فروتني ، پاك و مقدس است كه جزء يكي از شش امشاسپند در گاه اهورا مزدا نيز به شمار  مي رود كه و از آنجا كه داراي جنسيت مونث است ، نگهبان و ايزدبانوي زمين سرسبز مي باشد.

جشن « سپندارمذگان» يا همان اسفندگان روز گراميداشت زنان در ايران باستان بوده و از اين روز به نام  « مردگيران» يعني روز هديه گرفتن از مردان در ادبيات فارسي ياد شده است.

از آنجا كه در باورهاي كهن، زمين را نيز مانند زنان، مظهر باروري ، زايش و پرورش دهنده مي دانسته اند و همه موجودات بر پهنه ي او و در پناه آغوش او پروريده مي شده اند، جنسيت او را نيز مانند زنان ، مادينه فرض مي كرده اند و از همين روست كه عبارت هايي زيبا و دل انگيز مانند« مام ميهن» و « سرزمين مادري» در زبان و ادبيات فارسي به وجود آمده و فراگير شده است.

جشن اسفندگان ، يادماني بسيار كهن از اسطوره هاي زايش و باروري است و با توجه به منابع موجود دانسته مي شود كه اسفندگان در ايران باستان، تنها روز زن به معناي مطلق امروزي آن نبوده است بلكه روز گراميداشت زمين بارور و همچنين همتاي انساني آن يعني بانوان بوده است .

ابوريحان بيروني در نقل آيين هاي جشن از زن به عنوان همسر ياد مي كند و جنسيت زن را در نظر ندارد به عبارتي ديگر در اين جشن جنسيت آن مطرح نبوده و آيين هايي نيز كه امروزه در بسياري از نقاط دور و نزديك ميهن برگزار مي شود همگي در پيوند با روابط عاطفي و مهر آميز همسران بوده و ارتباط خاص و منحصر به فردي با جنسيت زنانه ندارد.

از اين رو بهتر است كه به جاي گراميداشت جشن ها و مراسم هاي غربي و وارداتي به فرهنگ غني ايراني رجوع كرده و به جاي بزرگداشت روز «ولنتاين» در 25 بهمن ماه روز اسفندگان را كه در پنجم اسفند ماه برگزار مي شود گرامي بداريم . تنها موضوعي كه جهت راهنمايي در اين خصوص لازم به يادآوري است اين است كه در تقويم يكتايي زرتشتيان تمام ماه هاي سال داراي سي روز مي باشند و اين بر خلاف تقويم شمسي است كه شش ماه اول آن سي و يك روزه مي باشد ، به همين دليل در روزشماري اسفندگان با شش روز كسري در تقويم شمسي به روز بيست و نهم بهمن  مي رسيم كه برابر است با پنجم اسفند در تقويم يكتايي.