آمل

اختصاصی:هراز نیوز- مرتضی هندویی –

شهر آمل از شهرهای باستانی و زیبا ایران است که به بام ایران و شهر علم و ادب و فلسفه و شهر افسانه ای و شهر هزار سنگر و آریایی ها و اولین شهر شیعه دوازده امامی معروف است.آمل بارها در طول تاریخ بر اثر زمین‌لرزه آسیب جدی دیده و بارها در اثر حمله‌های سلجوقیان، مغولان، عثمانی، اشغال آمل توسط سلسله ها دچار خرابی‌های شدیدی شده‌است.آمل از شهرهای باستانی ایران با طبیعت بکر شمال است که بیشترین جاذبه های مازندران را به خود اختصاص داده است که هر ساله میلیون ها گردشگر خارجی و ایرانی از این جاذبه ها دیدن می کنند،در قسمت زیر به معرفی مهمترین جاذبه های تاریخی،طبیعی،علمی تحقیقاتی و ورزشی آمل می پردازیم.

جاذبه‌های طبیعی

قله و کوه دماوند: کوه دَماوَند نماد سرزمین ایران کوهی در شمال ایران است که به عنوان بلندترین کوه این کشور و بلندترین آتشفشان خاورمیانه و بلندترین قلهٔ آتشفشانی خاموش در آسیا شناخته می‌شود. این کوه در قسمت مرکزی رشته‌کوه البرز در جنوب دریای خزر و در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد. کوه دماوند که از نظر تقسیمات کشوری در استان مازندران قرار دارد، به هنگام صاف و آفتابی‌بودن هوا، از شهرهای تهران، ورامین و قم و همچنین کرانه‌های دریای خزر قابل رؤیت است.کوه دماوند در سی‌ام تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شد.همچنین کوه دماوند از سال ۱۳۸۱ به عنوان «اثر طبیعی ملّی» در شمار مناطق چهارگانهٔ ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست قرار گرفته‌است.از دماوند در اساطیر ایران هم یاد شده‌است و شهرتش بیش از هرچیز به این سبب است که ضحاک (پادشاهی ستمگر و اژدهافش) در آن به بند کشیده شده‌است. در آثار ادبی فارسی نیز فراوان به این اسطوره و به طور کلّی‌تر کوه دماوند اشاره شده‌است. دماوند دارای چشمه‌های آب گرم زیادی است.

دریاچه ساهون: این دریاچه در دامنه های جنوب غربی قلعه دماوند، نزدیک روستای نوا قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا بیش از ۳۰۰۰ متر است. در گذشته بیش از ۱۰۰۰ هکتار وسعت داشته و تا نیم قرن پیش پر از آب بوده که به مرور زمان بر اثر دخالتهای انسان حجم آب آن کم شده است. در حال حاضر به صورت مردابی در آمده است.

دشت و آبشار دریوک: یکی از بکرترین مناطق طبیعی در ایران است که در مازندران، آمل قرار دارد یک دشت وسیع و زیبا وبا آبشاری بلند و کشیده با سنگ لاخهایی سخت که طبیعتی زیبا برای گردشگران و کوه نوردان است.آبادی زیبای نمار، هم که در بالا دست این منطقه قرار دارد دارای مناطق دیدنی زیادی همچون آبشار و دشت سرسبز دریوک، چشمه های آب معدنی و چهل چشمه و چشمه لهرا می باشد.از دیگر منابع طبیعی این منطقه دشت بالایی و پایه کوهای آن است.

رود کرسنگ: رودی خروشان در منطقه کرسنگ واقع شده است و از روستاهای اطراف عبور می کند.

آب گرم لاریجان: به علت شرایط خاص زمین‌شناختی در دامنه‌های البرز به ویژه اطراف قله دماوند، آب‌های معدنی با خواص مختلف درمانی وجود دارد که مهم‌ترین آنها در روستای آبگرم مجموعه‌ای جذاب را پدید آورده‌است. روستای ییلاقی و خوش آب‌وهوای آب‌گرم در دامنهٔ قله دماوند قرار دارد. جاده دسترسی به آن پس از طی ۷۰ کیلومتر در مسیر توریستی هراز که شهر آمل را به تهران متصل می‌کند در محل گزنک توریستی هراز که شهر آمل را به تهران متصل می‌کند در محل گزنک بخش لاریجان از راه اصلی جدا شده و به سمت غرب در مسیر کوهستانی و آسفالته ادامه یافته و پس از عبور از روستای ییلاقی گزانه به آبگرم می‌رسد. آبهای گرم معدنی این روستا با حرارتی در حدود ۶۲ درجه سرشار از مواد گوگردی بوده و به همین دلیل برای درمان انواع بیماریهای پوستی، دردهای استخوان، مفاصل و روماتیسم مفید می‌باشد.

دریاچه تار و هویر: در پایین دست دوبرار لاسم در آمل قرار دارند.این دو دریاچه در فاصله حدود ۵۰۰ متری از یکدیگر قرار دارند. بیشترین درازای دریاچه تار ۳/۱ کیلومتر و میانگین پهنای آن ۴۰۰ متر و درازی دریاچه هویر حدود ۹۰۰ متر و میانگین پهنای آن ۱۵۰ متر است.دو دریاچه روی هم نزدیک به ۷/۰ کیلومترمربع وسعت دارند. سرشاخه آب‎هایی که به این دریاچه‎ها می‎ریزند، چشمه‎ساران کوه‎های قره‎داغ، سیاه‎چال و شاه‎نشین در شمال و آبراهه‌های فصلی از جنوب است که قسمتی ازآب آنها وارد دریاچه‎ها می‎شود و قسمتی دیگر، آب رود‎های تار و هویر را تأمین می‎کنند.

پارک ملی لار: پارک ملی لار که دارای اکوسیستم‌های کوهستانی مرتفع و آبی می‌باشد، در دامنهٔ جنوب غربی دماوند. منطقه حفاظت‌شده لار بین استان‌های تهران و مازندران و در موقعیت ۳۵٬۵۴ عرض شمالی و ۵۱٬۳۳ طول شرقی قرار دارد. دریاچه ۲۰ کیلومتری لار یکی از مراکز تفریحی این منطقه‌است. وسعت این پارک در حدود ۳۰،۰۰۰ هکتار است. قدمت تاریخی دره لار به قرون اولیه اسلام می‌رسد و در چند سده اخیر به سبب داشتن آب و سبزه خوب مورد توجه خاص بوده‌است که از ۲۷ سال پیش این منطقه با وسعت ۷۳۵۰۰ هکتار به پارک ملی تبدیل شد، در سال ۱۳۵۷ پاره‌ای تغییرات در حد و حدود منطقه داده شده و از سال ۱۳۶۱ برابر مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست به منطقه حفاظت شده تبدیل و در سال گذشته نیز منطقه مذکور مجدداً طبق مصوبه شماره ۱۹۷ مورخ ۲۵/۷/۱۳۸۰ شورای عالی حفاظت محیط زیست به پارک ملی ارتقا یافت و قسمت‌های گسترده‌ای از حوزه آبخیز لار نیز با مصوبه قانونی به عنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع اعلام شده‌است.

غار کمربن: غاری که اابته حفرهای ورودی آن دست کند شده است و در منطقه لاسم کنار هفت ابشار قرار دارد که به صورت زیر زمینی می باشد که نسبت آن را به دوره اساطیری داده اند.

آب آهن آب فرنگی لاریجان: آب آهن فرنگی در منطقه کوهستانی لاریجان در آمل قرار دارد و برای رماتیسم و بیماری پوستی مفید می باشد.

آب معدنی گرو کلرد: آب معدنی گرو کلرد از دل شنگ ها به بیرون می ریزد و از آبهای معدنی و طبیعی شفا بخش بوده است.

آبشار یخی: آبشار یخی از عجیب ترین آبشارهای جهان، آبشاری است در ارتفاع ۵۱۰۰ متریاز جبههٔ جنوبی کوه دماوند. ارتفاع این آبشار بین ۷ تا ۱۲ متر گفته شده و به جز در زمان‌های کوتاهی از تابستان که برای مدت کوتاهی باریکهٔ آبی از کنار آن جاری می‌شود، در سایر زمان‌ها یخ‌زده است.دسترسی به این آبشار، نیازمند منحرف‌شدن از مسیر اصلی جبههٔ جنوبی است.این آبشار با قرار داشتن در ارتفاع ۵۱۰۰ متری، از نظر ارتفاع از سطح دریا مرتفع‌ترین آبشار خاورمیانه است.

آب معدنی استراباکو: این آب گرم بین راه لاریجان به روشاق، نزدیک روستای بایجان در محلی به نام قلابن قرار دارد، از کوهی می جوشد و پس از چند متر به رودخانه هراز می ریزد. آب این چشمه ماده ای به نام زبیق دارد که درمان امراض جلدی ، به ویژه بیمارهای عفونی مؤثر و عالی است.

گرمارود: رودخانه گرمارود دارای طولی حدود ۵۰ کیلومتر می‌باشد که از ارتفاعات شمالی رشته کوههای البرز بنام هلی‌بار سرچشمه می‌گیرد و در مسیر خود تراس‌های آبرفتی زیبایی را بر جای گذاشته است. در حول و حوش این رودخانه دو چشمه آب‌معدنی اصلی به نام‌های «گرو» و «لاله‌زار» و دهها چشمه آب معدنی فرعی وجود دارند که به سبب دارا بودن املاح معدنی گوناگون دارای خاصیت درمانی شفابخش برای امراض پوستی و دردهای مفصلی می‌باشند بستر رودخانه از بالا به پایین از تخته سنگ، قلوه سنگ و شن تشکیل شده است جریان آب رودخانه طوری است که با حفر بستر خود در جاهای مختلف حوضچه‌های مناسب برای شنا ایجاد نموده است که در تمام مدت تابستان بالاخص روزها بیشتر مردم ناحیه آمل به طول تقریبی ۱۵ کیلومتر در فاصله‌های مجزا به شنا در داخل آن می‌پردازند. روستای جنگلی بلیران نیز بر روی تراس آبرفتی رودخانه گرمارود واقع شده و به سبب همجواری با رودخانه پرآب گرمارود از جاذبه و چشم‌انداز ویژه‌ای برخوردار است، مصالح خانه‌های این روستای جنگلی عمدتاً از چوب و گل است. فرم خانه‌ها با معماری ویژه‌خانه‌های جنگلی منطقه تطبیق یافته است. جاده دسترسی به این منطقه زیبا از روستای معروف کمدره واقع در کیلومتر ۱۵ جاده قدیم آمل به بابل می‌باشد. به دلیل اینکه جاده خاکی و جنگلی است همه کسانی که تاکنون به نیت طبیعت درمانی و طبیعت گردی به گرو و لاله‌زار در گرمارود سفر کرده‌اند با شوق و علاقمندی این محیط طبیعی بکر و باصفا را به عنوان مکان تفریحی دایمی خود در فصل بهار و تابستان پذیرفته‌اند.

آبشار شاهان دشت: از بکر ترین آبشارها، آبشار شاهاندشت در روستای شاهاندشت واقع در کیلومتر ۹۶ جاده هراز(در ۶۵ کیلومتری شهر آمل) بخش امیری آمل قرار دارد و از سمت جاده نسبت به آن دید وجود دارد.این آبشار پرآب، دائمی و عظیم، درجانب جنوبی جاده و رودخانه هراز باشکوهی وصف‌ناپذیر خودنمائی می‌کند. که از کنار قلعه شاهاندشت بر روی یک‌کوه هرمی شکل مشرف به روستای شاهان‌دشت به پایین میریزد.در ارتفاعات مشرف به روستای شاهاندشت آبشار شاهان‌دشت با ارتفاع تقریبی ۵۰ متر که یکی از بزرگترین آبشارهای استان مازندران به شمار می‌رود.

دهکده الیمستان: یکی از زیباترین مناظر را درفصول بهار وتابستان به گردش گران وطبیعت دوستان نوید می دهد.این جنگلها محل رویش گیاه ” الیما ” ست که دراردیبهشت ماه رشد می کند. می گویند نام جنگل الیمستان نیز برگرفته ازآن می باشد.الیمستان یکی از مناطق توریستی ایران در آمل است که تورهای زیادی از جوانان برای تفریج و سفر به دل طبیعت الیمستان می زنند این منطقه نگاه عکاسان داخلی و خارجی راه هم به خود جذب کرده و طبیعت بکر و زیبایی جنگلها و مراتع و سر سبزی آن وصف نشدنیست.آب مردم آن از چشمه تامین می شود و محصول آن غلات، لبنیات و عسل است. اما از همه این ها گذشته، قله الیمستان هم یکی دیگر از جاذبه های این روستا است که در زمستان و بهار کوهنوردان زیادی را به خود جذب می کند. قله ای که حدود ۲۵۱۰ متر ارتفاع دارد و یکی از بهترین گزینه های کوهنوردی در زمستان به شمار می رود. اگر اهل کوهنوردی باشید، این قله با تمام جاذبه های طبیعی اطرافش بهترین گزینه سفر کوهنوردی شما به شمار خواهد رفت.

کوه انر:قله دور افتاده اِنِر در جنوب منطقه نمارستاق است مازندران در شمال قله دماوند قرار دارد. بررسی توپوگرافی قله : انر که در واقع منتهی الیه جناح شمالی یال سرداغ می باشد، از سمت شمال با تشکیل قلل متعدد ۳۸۰۰ متری به قله کهون و ناظر و از سمت شرق به قلل زردسر در شمال ناندل متصل می شود.

پاک نم.نه گردشگری هلومسر: پارک نمونه سال ۹۰ ایران،پارکی طبیعی و بزرگ در آمل که فضایی بسیار تمیز با پتانسیل و خدمات دهی بالا برای مردم و مهمانان در خود اندیشیده است و در سال نورد هم مصوب به منطقه نمونه گردشگری شده است.که دارای پلاژها و پیست اسکیت و دوچرخه سواری است.

بلیران: بلیران از مناطق ویژه گردشگری است که با دارا بودن پتانسیلهای گردشگری وآب درمانی رودخانه (گرمارود) مورد توجه مسئولین استانی ومنطقه قرار گرفته بدین لحاظ وبا توجه به استقبال گروههای مختلف گردشگری این منطقه بعنوان یک منطقه بکر با چشمه و رودخانه و فضای سبز زیبا قرار گرفته و غیر از طبیعت آن به تاریخی بودن این منطقه می شود اشاره کرد که سر نیزه ها دوره عصر آهن در این منطقه زیاد پیدا می شود.اجرای تور در بلیران وحومه هر هفته در گروههای مختلف وبا برنامه های متنوع اجرا میگردد و همچنین خانواده ها برای تفریح در کنار طبیعت و رود به این روستا زیبا می روند.

آبشار آلامل: این آبشار از دامنه‌هاى شمالى دماوند سرازیر مى‌شود و بیش از ۱۰۰ متر ارتفاع دارد ، ‌ و آب فراوان آن چون پودرى نمناک در هوا پخش مى‌شود و منظره‌اى بسیار بدیع کم‌نظیر دارد.

تالاب آمل سرخرود: این تالاب در ما بین بخش سرخرود و شهرستان آمل قرار دارد که هر سال پرندگان زیادی به این تالاب کوچ می کنندفاین تالاب زیر نظر اداره نگه داری تالاب و مراتع آمل است.

آبشار پرو مد: آبشاری روان در دل کوه در منطقه یور امیری در دهستان دینان قرار دارد که هر ساله گردشگرهای زیادی برای تفریح تلبستان به این مرتع و آبشار می روند.

آبشار شیخ علی‌ خان: این آبشار نام خود را از رود زیار گرفته است و حدود ۴۰ متر ارتفاع دارد . مناظر سرسبز و کوهستانی و چمنزارهای زیبای اطراف و حواشی آن ، از این آبشار عنصر ممتاز طبیعی جهانگردی پدید آورده اند.

آبشار قلعه دختر: آبشار قلعه دختر آمل-لاریجان هنگامی که از گردنه امامزاده هاشم به سمت پلور سرازیر می شویم، درست بعد از اولین پل و در نزدیکی تاسیسات تونل امامزاده هاشم، آبشار کوچکی بر روی صخره های غرب جاده به نام آبشار قلعه دختر دیده می شود که برای کوهنوردان، ابتدای مسیر شرقی صعود به قله گل زرد به حساب می آید. چشمه زیبای قلعه دختر نیز در مجاورت آبشار واقع است. زیبایی این آبشار مسافران بسیاری را به توقف و استراحت در کنار آن مجبور می کند.

کاعون: قله کاعون در غرب دره هراز و شمالغرب قله دماوند سربرافراشته. در حوالی کاعون چند قله کوتاهتر به شرح زیر مشاهده میشوند:–قله فرعی کاعون ۳۹۵۶ متر (به روی یال غربی کاعون)–دو قله مخروطی شکل بی نام در غرب به ارتفاعهای ۳۸۹۸ و ۳۸۹۰ متر–دو قله در شمال به نام سیارو هر دو به ارتفاغ ۳۷۸۳ متر،دامنه های شمالی و شرقی این قلل به شاخه های رودخانه دریوک (پنیری) منتهی میشوند و دامنه های جنوبی آنها به دره رودخانه سه سنگ مشرف میباشند. در جنوب رودخانه سه سنگ چندین قله ۴۰۰۰ متری که بلندترین آنها دوخواهران (۴۳۳۸ متر) و چپکرو (۴۲۶۰ متر) میباشند به چشم میخورند. بر خلاف قلل جنوب رودخانه سه سنگ که شیبهای تند و بعضا صخره ای دارند اکثر دامنه های کاعون شیبهای نسبتا ملایمی دارند. به همین لحاظ کوهنوردانی که در فصل تابستان به کاعون صعود میکنند احتمالا با هیجگونه مشکل فنی روبرو نمیشوند.دامنه های کاعون پوشیده از سنگریزه هایی به رنگ سبز مایل به خاکستری میباشند. به روی بعضی از قلل اطراف کاعون سنگریزه ها صورتی رنگ مینمایند. این رنگها همراه با لکه های سفید برف غلفهای سبز و آسمان آبی زیبایی توصیف ناپذیری به منطقه میبخشند.اگر قصد صعود به کاعون و بازگشت به نقطه مبدا در یک روز را دارید بهتر است خود را برای یک راهپیمایی ۳۳ کیلومتری آماده کنید (رفت و برگشت). نزدیکترین آبادی به قله کاعون روستای نمار (نمارستاق) به ارتفاع ۲۱۵۰ متر در شرق کاعون میباشد. کاعون معمولا در یک برنامه چند روزه به همراه قلل دیگر منطقه دوخواهران صعود میشود.

آبشار سرآسیاب:آبشار روان و زمینی در منطقه رینه آمل است که دارای آبی زلال و گوارا است

آبشار نمار و گنجه طلا: سومین آبشار دشت نمارستاق بعد از دریوک و کوه اره است که ابشاری زمینی و روانی است در کنار ان سخره ای عظیم وجود دارد که رنگ ان زرد و سفید رنگ است و زیر آن آب خروشان می جوشد.

کوه کرنا: قله کرنا واقع در بخش لاریجان از استان مازندران بر روی یال جنوب جنوب شرقی دماوند در شمال آبادی آبگرم و رینه قرار گرفته است.بررسی توپوگرافی قله، علیرغم نمای عمومی و یکپارچه قله دماوند که به صورت مخروطی بزرگ است، بر روی یال های متفاوت آن قله ها و برج های صخره ای بزرگی خودنمایی می کند که فقط با بررسی بیشتر می توان به آنها دست یافت. قلل کرنا بر روی یال جنوب، جنوب شرقی دماوند قرار دارد که از طریق یال های بزرگ و طولانی اش به رینه و آبگرم و ملارد منتهی می شود.ویژگی خاص، از جمله مهمترین ویژگی کرنا یخچال بزرگی است که در قسمت شمالی آن قرار دارد.

آبشار تماره:آبشار تماره(تیمره) در منطقه کم نظیر وانا در ۷۵ کیلومتری جنوب شهرستان آمل، پنج کیلومتری شمال گزنک و در ضلع شرقی جاده هراز واقع است. این آبشار در ضلع شمال شرقی دره امیری و از آخرین صخره های غربی قله انیس به پایین می ریزد. درختانی چون گیلاس، گلابی، آلبالو، سیب، هلو، زردآلو، و گردو در اطراف این دره زیبا پراکنده هستند. باغ های این منطقه از دیرباز توسط رودخانه امیری و به طور سنتی آبیاری می شوند. قله های زیره ور، دین ریز، چمن خو و کهوتو در این منطقه میعادگاه کوهنوردان عاشق است.

دوبرار:دو برار مرتفع ترین خط الرأس رشته کوه های فیروزکوه است و در حد فاصل دو جاده هراز تا جاده فیروزکوه و در جناح جنوبی این رشته کوه ها قرار دارد.بررسی توپوگرافی قله ، خط الرأس ۷۵ کیلومتری دو برار از جنوب بخش پلور در جاده هراز آغاز و با تشکیل قلل مرتفع متعددی از جمله بزم چال یا چنگیزچال، پروانه، انگمار، دوبرار، سوزچال، قره داغ، قیاق لکه و شاه تپه به نمرود در جاده فیروزکوه می پیوندد. دریاچه تار و رودخانه های دلیچای و تار در جنوب خط الرأس و رودخانه نمرود و لاسم در شمال آن جریان دارند. این خط الرأس از طریق یال و قله کم ارتفاع ۳۲۰۸ متری سیاه ریز به کوه پاشوره و سایر جناح ها کاملاً آزاد می باشد.ویژگی خاص ، برف دائمی و برفچال در میان گرده های شمالی این خط الرأس همواره وجود دارد و دریاچه تار و هویر از ویژگی های طبیعی منطقه می باشد.

دریاچه دو خواهران: با پشت سر گذاشتن دو سوم جادۀ هزار در قلب منطقۀ البرز مرکزی، به محلی موسوم به دو راهی پنجاب می رسید. این دو راهی و جاده ای خاکی که مسیر مواصلاتی نمارستاق نام گرفته، از آبادیهای چندی چون پنجاب، سوا، شیخ محله، کلری، دیوران عبور کرده و سرانجام به آبادی بزرگ نمارستاق در کنار رودخانۀ خروشان آن که سرچشمه از کوههای ناظر و شکر لقاس دارد می رسید. اواخر خرداد ماه بهترین موقع است. و هوا رو به گرمی است. از پلی بر رودخانه عبور کنید، در مسیری پاکوب قرار می گیرید و به سوی غرب ادامۀ مسیر دهید. پس از یک ساعت به دشت وسیع و بی انتهای دریوک می رسید. تمامی دشت سرسبز را طی می کنیم و به سوی جنوب مایل شده، وارد دره کوچکی در پای قلل لهرا می شوید.وبعد از ان به دریاچه دوخواهران آمل می رسید.

آبشار سنگ درکا: این آبشار زیبا در نزدیکی روستای سنگ درکا، در ۲۵ کیلومتری جنوب غرب آمل و در دامنه کوه وردوی واقع است. این روستا در کنار جاده گاز و در میان جنگل های متراکم البرز شمالی، جلوه ای خاص از جنگل و کوه مرتع دارد. کوه وردوی سرچشمه رودهای گزناسرا، انگتارود و آلش رود است.

رباط سنگی آبشار اول: رباط سنگی آبشار اول مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان آمل، دشت لار، راست کوه نقارخانه واقع شده است.

آبشار دعیز: آبشار دعیز در منطقه لاریجان آمل قرار دارد و در کنار ان حفره های سنگی زیبا و آبشاری روان را به طبیعت گردان هدیه می دهد.

سد لار: سد لار در مازندران، یکی از سدهای خاکی تأمین‌کننده آب آشامیدنی حوالی تهران و تأمین‌کننده آب مورد نیاز آبیاری‌های کشاورزی منطقه می‌باشد. این سد در ۷۵ کیلومتری شمال شرق تهران و در ۱۰۰ کیلومتری شهر آمل قرار دارد. مطالعات احداث این سد از سال ۱۳۳۰ آغاز شد و در نهایت در سال ۱۳۶۱ گشایش یافت از جمله مناطق تفریحی و زیبا ایران است که شهرتی جهانی دارد.

آبشار آب مراد لاسم: ازمکان‌های دیدنی و زیبای منطقه بالا لاریجان – منطقه روستای لاسم شهرستان آمل مجموعه آبشار‌های دیدنی معروف به آب مراد است که در دامنه شمالی خط الاراس دوبرار قرار دارد که تعداد آنها به طور تقریبی به ۱۳ آبشار می‌رسد. از این میان فقط اولین و بلندترین آنها که در پایین‌ترین نقطه آن در شکاف دو صخره قرار دارد و منظره بسیار زیبایی را پدید آورده و به آسانی در دسترس می‌باشد. آبشار آب مراد در گذشته تفرجگاه شاهان قاجار از جمله ناصر الدین‌شاه بوده است که بر سر در ورودی غار این ابیات با تصاویر بدیع و زیبای شکار و شکارچی بر روی سنگ حک شده و قدمت تاریخی دارد.

جنگل زیارو: آمل از غنی ترین مناطق فضای سبز و طبیعت گردی است و یکی از مناطق زیبا آن منطقه و جنگل زیارو با جنگل هایی انبوه است که در بام آن آمل و دریا به خوبی مشاهده می شود.

آبشار پردمه: آبشار پردمه در منطقه بایجان، کنار روستا و رودخانه زیبای پردمه در هفتاد کیلومتری جنوب آمل واقع شده است و یکی از جلوه های طبیعی مورد توجه کوهنوردان و علاقمندان به طبیعت است. رودخانه فصلی پردمه به طول هجده کیلومتر از دامنه کوه های سرخره و بوم در شصت کیلومتری جنوب آمل سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از منطقه موزون از کنار روستای پردمه و آبشار آن گذشته و در انتها به رودخانه شیرکلا می ریزد. بایجان در بیست کیلومتری شمال گزنک در جاده هراز واقع است و روستای پردمه از دهستان بایجان حدود پانزده کیلومتر فاصله دارد.

دشت لرا: دشتی وسیع و زیبا در منطقه نمارستاق با آب ها و چشمه های فراوان و گل های شقایق است که به لرا یا دشت نمارستاق مشهور است.

جاذبه‌های تفریحی

پارک جنگلی میرزا کوچک‌خان: جنگلی پارک جنگلی میرزاکوچک‌خان در ۲۰ کیلومتری شهر آمل استان مازندران در جاده هراز قرار دارد و امکاناتی مانند آب، برق، سرویس بهداشتی، آلاچیق، سکوی چادر و وسایل بازی کودکان دارد. و این پارک جنگلی دومین پارک جنگلی شمال و در مسیر جاده هراز و فست فود مجموعه توریستی رفاهی نارنجستان آمل قرار دارد.

پارک بزرگ دهکده طلایی: بزرگترین پارک مازندران است وبه عنوان یکی از زیباترین پارک های ایران هم نام برده می شود،امکانات این پارک یک دریاچه برای قایق و یک شهربازی برای بزرگسالان و یک شهربازی برای خردسالان دارد،همچنین این پارک از پل میر بزرگ آغاز می شود و به پارک نارنجستان ختم می شود.

شکارگاههای لاسم: در انبوه مناطق بیابانی و کوهستانی قرار دارد و یک شکارگاه و یک منطقه نیمه حفاظت شده برای توریسم و شکار است.

شکارگاه امیری: شکارگاه امیری از روستا شمس آباد تا هاره کشیده میشود که در ازتفاعات کوه پایه حیوانات نادری در ان پیدا می شود که از مناطق بکر طبیعت گردی و تفریحی ایران است.

شکارگاه لار: لار یک دشت وسیع است که در آن پرندگان نادری کشف میشود،همچنین پرندگان خوراکی و غیره در آن وجود دارد و در کنار دشت شقایق یک محیطی برای دیدبانی و شکار است.

خوشواش و نوا: خشواش و نوا روستا و منطقه بلند و در جاده هراز واقع شده است و از جاذبه های آن می توان به هوای خنک،بوته های وحشی و درختان بزرگ آن اشاره کرد.

دریاچه آب اسک: این آب گرم در روستایی به همین نام از بخش لاریجان قرار گرفته و دارای ترکیبات اسید کربنیک و بیکربنات دوسود است. پیرامون این چشمه قشرهای آهکی پدید آمده که به مرور زمان به سنگ های مرمر تبدیل شده است. این آب گرم برای درمان امراض جلدی از قبیل اگزما و زخمهای کهنه توصیه شده است. علاوه بر آب گرم فوق، آب معدنی های دیگری نیز در آب اسک وجود دارد که برای رفع امراض جلدی و گوارشی توصیه شده اند.

منطقه امیری:یکی از زیباترین و حاصلخیزترین و بکرترین مناطق طبیعی و زراعی ایران است که شامل چنیدن روستا بزرگ و زیبا و با هوایی خنک و معتدل به صورت تابستان و زمستان می باشد.

دیگر:و چندین مکان طبیعی و جنگلی دیگر.

جاذبه‌های علمی تحقیقی

طرح آبریز هراز: طرح آبریز هراز یکی از بزرگترین طرح ها آبریزی اجهان است که در آن به پرورش گوناگون ماهی ها پرداخته می شود و به عنوان یک جاذبه طبیعی هم استفاده می شود.

موسسه تحقیقات برنج کشور: آمل از بزرگترین شهرهای کاشت و برداشت برنج وتجارت صنعتی برنج است که معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران با سابقه بیش از ۴ دهه فعالیت تحقیقاتی، در حال حاضر یکی از موثرترین واحدهای پژوهشی دارای فعالیتهای تحقیقاتی کاربردی و اثرگذاری شاخص در تولید برنج کشور میباشد. فعالیت های تحقیقاتی معاونت در بخش های مختلفی از جمله اصلاح و تهیه بذر، آفات، بیماریها و علف‌های هرز، خاک و آب و فنی و مهندسی بوده و در زمینه به­نژادی، به زراعی، خاک و تغذیه، شناسایی و مدیریت آفات، بیماری ها و علف های هرز، آبیاری، صنایع غذایی و همچنین تولید بذور سوپرالیت و مادری ارقام پرمحصول برنج فعالیت می نماید.

کارگاه زغال: یکی از فعالترین کارگاههای زغال است که در منطقه بلیران قرار دارد و تمامی کارهای آن به صورت دستی انجام می شود.

مرکز پرورش نهال زیتون: یکی از بزرگترین مراکز پرورش نهال زیتون است که در آن میتوان به تهیه و کاشت و برداشت نهال زیتون پی برد و تحقیقات خاکی و بهره برداری انجام داد. منطقه حفاظت شده چلاو چلاو یک منطقه زیبا با آب هوای بسیار معتدل است که دارای تپه ها و مراتع بی شمار که در آن به صورت جاذبه طبیعی و تحقیقاتی استقاده می شود.

منطقه حفاظت شده سیاه‌ بیشه: منطقه سیاه بیشه از مراکز حفاظت شده مخابراتی ایران است که در آن چندین دکل مخابراتی و آنتن های ارتعاشی نصب شده است.

منطقه حفاظت شده چلاو:منطقه ای کشیده شده در منطقه اولیه جاده هراز می باشد.

دریاچه امامزاده علی: دریاچه امامزاده علی در نزدیکی آب اسک آمل در جاده هرازو حدود هشتاد کیلومتری تهران واقع شده . برای رسیدن به آن از مسیر جاجرود ، آبعلی ، پلور و آب اسک می بایستی عبور کرد . سالها پیش محل فعلی دریاچه همانند سایر نقاط رودخانه هراز،تقریبا رودخانه ای کم عمق و کم عرض بود. لیکن در بهار سال ۱۳۷۷ یکی از بزرگترین زمینلغزشهای جاده هراز به وقوع پیوست. خوشبختانه با تخلیه بموقع کلیه اماکن مسکونی-تجاری اطراف محل، این حادثه تلفات جانی در بر نداشت. لیکن ۶۰۰ متر از جاده هراز، یک روستای ییلاقی ۱۵ خانواری خالی از سکنه بنام پشتک، زائر سرا و بقعه سه امامزاده و تخریب شدند. این دریاچه محل زندگی ماهی قزل آلای خال قرمز و رنگین کمان است. کف دریاچه پر از درختان و گیاهان باقی مانده از آثار قبل ازرانش کوه می باشد.

ذغال سنگ کرسنگ:در حال حاضر ۳ دهانه تونل در منطقه وجود دارد که از این ۲ دهانه چهار لایه k4,k3-k2-k1 یا در حال استعمال است و یا در دست اقدام می باشد.

قلعه کش: محوطه باستانی قلعه کش در حاشیه غربی و جنوب غربی روستای قلعه کش بخش دابودشت شهرستان آمل قرار دارد. در مجموع تعداد ۱۶ گمانه آزمایشی در پیرامون بلافصل محوطه قلعه کش به منظور تعیین حریم در این محوطه زده شد، که علاوه بر مشخص کردن عرصه واقعی محوطه(۱۷ هکتار)، یافته های بسیار ویژه ای مربوط به ادوار پیش از تاریخی آهن، مفرغ،کلکولتیک بدست آمد که از جمله آنها می توان به پیکره حیوانی، تدفین انسانی، مجموعه سفالین قابل گاهنگاری نسبی و… اشاره کرد.

رود کتلکش با ورود به یک پیچ از سرعت جریان آن کاسته می شود و احتمالاً کاهش سرعت جریان آب، استعمال و انشعاب گیری از آب رودخانه جهت مصارف کشاورزی را آسان می گرداند و از دوره های مختلف مکانی مناسب برای گروه های انسانی بوده است که در نتیجه استقرار این گونه ها در طول بازه زمانی طولانی، تپه ای را ایجاد کرده است که امروزه در میان دشت هموار منطقه دابودشت به خوبی خودنمایی می نماید و اثری نامتجانس با ساختار طبیعی و هموار منطقه پدید آورده است. تپه در حصار زمینهای کشاورزی است که در فصول مختلف سال به کشت گیاهانی همچون برنج و سبزیجات اختصاص می یابد. چشم انداز امروزی محوطه به گونه ای است که در سطح تپه در طول سالیان متمادی ( به قول برخی از اهالی حدود ۱۰۰ سال) افرادی بر روی آن در قسمت جنوب و شرق محوطه ساکن شدند و دست به ساخت و سازهای زیاد مسکونی زدند که این امر خود باعث تخریب محوطه طی سالهای متمادی شد. در قسمت شمال و غرب و بخشی از شرق به عنوان مزارع کشاورزی بوده که جهت کشت صیفی جات، سبزیجات و درختان میوه استفاده می شده است. از یافته های فرهنگی در بررسی های سطحی می توان به سفالهای پیش از تاریخی و تاریخی که بصورت سفالهای خاکستری تیره و روشن، قرمز ساده و بعضا منقوش و همچنین سفالهای دوره اسلامی خصوصا سفالهای نوع اسگرافیتو اشاره کرد. قابل ذکر است تعدادی جوش کوره در ابعاد مختلف و تعدادی ابزار سنگی نیز بر سطح تپه یافت شد.

سفال خاکستری تیره و روشن بیشترین نوع سفالهای کشف شده را تشکیل میدهند. تئینات بکار رفته بر روی سفالهای خاکستری ، شامل نقوش داغدار بصورت خطوط موازی و متقاطع، و همینطور نقوش کنده بصورت خطوط موازی می باشد. این گونه سفالین اکثرا دارای آمیزه ماسه ریز بوده . در بخش غربی تپه سه ظرف سفالین بدست آمده که دو نمونه آن خاکستری بوده است. یکی از ظروف بصورت خاکستری تیره بوده که دارای نقش گندمی افزوده می باشد. نمونه چنین ظرفی در تپه حصار دامغان و در دوره IIIC گزارش شده است. ظرف سفالین دیگر بصورت خاکستری روشن و از نوع ظروف لوله دار است که شامل یک دسته نیز بوده ودارای تزئین نقش سوزنی در بخش بالایی بدنه می باشد. یک ظرف سفالین نا متقارن که از لحاظ تکنیک ساخت در سطح بالایی قرار نداشته در کنار تدفین یافت شده قرار داشته است، که این ظرف فاقد هرگونه تزئینی بوده است .

سفال قرمز رنگ یافت شده در این محوطه خود به سفالهای قرمز ساده و منقوش تقسیم می شوند. سفالهای قرمز ساده بیشتر مربوط به سفالهای عصر آهنی و احتمالا تاریخی بوده، یک نمونه ظرف کامل قرمز رنگ در بخش غربی تپه و در کنار ظروف خاکستری ذکر شده یافت شد، این ظرف بصورت کاسه و فاقد هرگونه تزئین و بصورت دودزده بوده است .

. گونه های دیگر سفالین یافت شده، سفال نوع آشپزخانه می باشد. این مجموعه سفالین بصورت ضمخت و دارای آمیزه صدف بوده و بیشتر در نزدیکی سنگچینهای اجاق یافت شده در گمانه ها ، دیده شده است .تعدادی ابزار سنگی که همگی آنها از نوع سنگ چرت می باشد و اکثرا بصورت تراشه بوده در گمانه ها یافت شد. اکثر ابزار های یافت شده دارای روتوش در دو طرف آنها بوده و همچنین آثار سیلیکات برروی برخی از آنها نمایان است .

پیکره حیوانی در بخش شمالی تپه یافت شد. این پیکره که یک پا و بدنه آن سالم مانده ، به شکل گاو نر است .

در بخش جنوبی تپه نیز به بقایایی از معماری دوره اسلامی یافت شد. شکل ظاهری این معماری ، شبیه به دهانه یک ورودی با شکل طاق مانند است.

بخش شرقی تپه و در فاصله ۳۰۰ متری از آن یک تدفین انسانی بدست آمد. این تدفین در جهت شرقی-غربی قرار گرفته و سر آن احتمالا بر روی یک تخته سنگی قرار داشته است. این تدفین بصورت چمباتمه ای بوده، طوریکه پاها کاملا بسمت شکم جمع شده ، همچنین انگشتان دست راست برروی دست چپ و زیر سر قرار گرفته است. از اشیائ بدست آمده از کنار تدفین می توان به یک ظرف سفالی خاکستری ساده با گردن بلند نا متقارن، یک خنجر مفرغی که نوک آن دقیقا برروی سر اسکلت قرار داشته و انتهای آن بسمت جناغ سینه بوده، یک گلوله گلی موسوم به فلاخن در پشت سر تدفین و همچنین دستبندی(احتمالا نقره ای) بر روی یکی از دستهای این اسکلت اشاره کرد. بر اساس برآمدگی پیشانی و لگن آن می توان تشخیص داد که این تدفین متعلق به یک مرد بوده است.ملاک تاریخ گذاری این تدفین بر پایه مقایسه سفالی و نمونه مشابه آن در گوهر تپه بهشهر صورت پذیرفت که در راستای آن، می توان چنین نتیجه گیری کرد که این تدفین متعلق به عصر آهنII می باشد. لازم به ذکر است یافت یک تدفین انسانی در فاصله ۳۰۰ متری شرق تپه باعث پردازش فرضیه های بسیاری نظیر جدایی فضای استقراری از گورستانی در عصر آهن می شود

سفال دوره اسلامی: سفالهای دوره اسلامی یافت شده اکثرا از نوع سفال اسگرافیتو بوده است. اینگونه سفالین دارای نقوش عموما سبز و سیاه برروی زمینه کرم رنگ بوده و از لحاظ تعداد، سفالهای دوره اسلامی از تراکم کمتری نسبت به دوره های پیش ار تاریخی برخوردار بوده است .

دیگر:از تپه های دیگر می توان به مناطق لاریجان و منطقه روستایی آمل اشاره کرد.

یخچال دوبی سل:یابه قول محلی ها دیوسر به صورت نوار کم عرض تری نسبت به سیوله ازارتفاع تقریبی ۴۰۰متری به صورت زبانه بلند تا قله امتداد دارد. شیب آن بسیار تند است وبر روی آن ریزش های مداوم سنگ جریان دارد.

جاذبه‌های ورزشی

قله امامزاده قاسم: قله ای است با ارتفاع ۲۵۷۰ متر از سطح زمین با هوایی مطبوع که اصلی ترین راه برای سعود به این قله از الیمستان است.هرساله تعداد زیادی از کوهنوردان ایرانی و خارجی به این قله صعود میکنند.

کلکچال: نام کوه و غاری است در نزدیکی آمل. در روایت‌های اساطیری پایتخت منوچهر، پادشاه پیشدادی ایران در زمان پهلوانی سام نریمان نیای رستم بوده‌است. آثاری از زندگی انسان‌های پیش از تاریخ در آن یافت شده است.به اعتقاد مردم محلی، این غار خانه دیو سپید بوده است.

پلاس: فلالس یا پلاس مرتعی زیبا در ارتفاع ۲۷۰۰ تا ۲۹۰۰ متری محصور در میان رشته کوههای البرز, در ضلع شمال شرق منطقه امیری لاریجان است. از شمال آرمیده در سایه دیواره عظیم بُرز و از غرب زیر نگاه تماشایی دماوند. دو دیواره ۸۵ و ۱۰۰ متری, آبشار ۵۰ متری برز را چون نگینی در بر گرفته اند که با وجود کم آبی این روزها, همچنان چشم نواز و روح افزاست. ارتفاع رشته کوه صخره ای برز از ۳۰۰۰ متر در کنار آبشار تا ۳۷۷۰ متر در غرب می رسد.اسپه چشمه (چشمه سفید) پر آب ترین چشمه این منطقه است, با خنکای زبانزدی که نگه داشتن دست بیش از چند لحظه در آن میسر نیست.

غار اسک: این غار در نزدیکی آب اسک ، در دره هراز واقع شده است . حدود یک ساعت از روستای پیاده روی دارد که از کنار ارتفاعات و حواشی رود هراز می گذرد. طول غار در حدود ۳۷۰ متر است و مسیرهای متعدد کوچکی نیز دارد . دهانه آن بسیار بزرگ و بلند است.

پارک ملی لار: پارک ملی لار که دارای اکوسیستم‌های کوهستانی مرتفع و آبی می‌باشد، در دامنهٔ جنوب غربی دماوند، و در حوزه استحفاظی سازمان حفاظت محیط زیست ایران قرار گرفته‌است. منطقه حفاظت‌شده لار بین استان‌های تهران و مازندران و در موقعیت ۳۵٬۵۴ عرض شمالی و ۵۱٬۳۳ طول شرقی قرار دارد. دریاچه ۲۰ کیلومتری لار یکی از مراکز تفریحی این منطقه‌است. وسعت این پارک در حدود ۳۰،۰۰۰ هکتار است.

غار گل زرد: روبه روی انبار نمک راهدارخانه پلور، جاده خاکی به طول ۴ کیلومتر وجود دارد که بعد از گذر از روستا و چادرهای عشایر، به نزدیکی غار گل زرد می رود. بعد از پارک ماشینها در کنار کلبه های انتهای مسیر حدود نیم ساعت تا دهانه غار که در جانب غربی دره بعدی واقع است باید پیاده روی کرد.غار گل زرد از خرداد تا شهریور هر سال میزبان بسیاری از کوهنوردان و غارنوردان ایرانی و خارجی است، در غیر از این محدوده زمانی، دهانه کوچک غار به دلیل جاری شدن سیلاب ها بسته می شود، دهانه غار بسیار تنگ است و باید به حالت سینه خیز وارد آن شد، هنگام بارندگی احتمال ریزش دهانه ورودی غار بسیار زیاد است و بهتر است یکی از اعضای گروه در بیرون غار بماند.غار بسیار زیباست، سطح درون غار پوشیده از کربنات کلسیم است و ستونها و قندیلهای آهکی زیبا در کنار حوضچه های آب سرد کوچک و بزرگ که تا ۴ متر عمق دارند و جویبارهای زیرزمینی با تابش نور غارنوردان فضایی دلفریب و رویایی ایجاد کرده است.

کوه دال کمر: کوه دال کمر در ارتفاعات آمل قرار دارد.

ارتفاعات ییلاقات لاریجان: مربوط به ارتفاعات روستا های لاریجان که از کوه و طبیعت سبز تشکیل شده است می باشد.که هر یک از جاذبه های آن به بخش جداگانه ای تقسیم و توضیح می شود.

رود هراز: رودخانه هراز (harāz) که در قدیم، رودخانه هرهز نیز نامیده می‌شد از دره لار در جنوب دماوند سرچشمه می‌گیرد و رواناب‌های دره قاضی‌کلا و جنگل‌دره نیز از کوه‌های شمیم‌کوه، آب زیارو و لاسم که از کوه‌های غربی قزقان‌چای فیروزکوه و آب رودهای جاری از دهکده‌های دلارستاق، نیز به این رود وارد می‌شوند. رودخانه هراز در یک دره نسبتاً پهن به طرف شمال جریان یافته‌است و در مسیر آن چندین روستا و محله و حداقل ۸ کارخانه شن و ماسه وجود دارد.و بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر مربع است. آب زارعی کشاورزان آمل، فریدونکنار، بخشی از بابل و نور نیز از این رودخانه تامین می‌گردد. مهمترین شهرهایی که بر روی مخروط افکنه رودخانه هراز توسعه یافته‌اند عبارتند از شهرستان‌های آمل و فریدونکنار. شیب رودخانه هراز در محدوده کوهستانی بسیار متغیر است. شیب رودخانه هراز از مرز کوهستان تا شمال شهر آمل ۱۳ در هزار و در محدوده شهر آمل ۷ در هزار می‌باشد.

پیست و آکادمی گلف استار: پیست و آکادمی استار در سال ۱۳۸۸ توسط گروه سرمایه گذاری دبی طراحی و آغاز شده و یکی از مدرنترین آکادمی گلف در ایران است،این آکادمی در جاده هراز قرار داشت ولی بعدها تخریب شد.

کوه قره داغ:در منطقه لاسم آمل قرار دارد و از مناطق بکر طبیعی است که هر ساله گردشگران زیادی را پذیرا است.

جاذبه ها تاریخی و باستانی

خاستگاه فریدون:شهرت آن بیش از هر چیز در این است که فریدون از شخصیت‌های اساطیری ایران، ضحاک را در آنجا در غاری به بند کشیده‌است* و ضحاک آنجا زندانی‌است تا آخرالزمان که بند بگسلد و کشتن خلق آغاز کند و سرانجام به دست گرشاسپ کشته شود. هنوز هم بعضی از ساکنین نزدیک این کوه باور دارند که ضحاک در دماوند زندانی است و اعتقاد دارند که بعضی صداهایی که از کوه شنیده می‌شود، ناله‌های هموست.در تاریخ بلعمی محل زیست کیومرث کوه دماوند دانسته شده‌است و گور فرزند وی هم آنجا دانسته شده‌است. با این تفصیل که چون فرزندش کشته شد خداوند چاهی بر سر کوه برآورد و کیومرث فرزند را در چاه فروهشت. بلعمی سپس از مغان نقل کند که کیومرث بر سر کوه آتش افروخت و آتش به چاه اندر افتاد و از آن روز تا امروز (روزگار بلعمی) ده پانزده بار پرزند و به هوا برشود و از مغان نقل می‌کند که این آتش دیو را از فرزند او دور دارد. به گفتهٔ تاریخ بلعمی جمشید به طبرستان به دماوند بود که سپاه ضحاک به وی رسید.بنا به روایتی نبرد لشکر فریدون به سپاهسالاری کاوه با ضحاک در حوالی دماوند بود. دماوند بار دیگر در گاه پادشاهی منوچهر مطرح می‌شود؛ آرش کمانگیر از فراز آن تیری انداخت تا مرز میان ایران و توران را تعیین کند.بعدها با پا گرفتن اساطیر سامی در ایران برخی شخصیت‌های این اساطیر هم با دماوند ارتباطاتی یافتند. از جمله «عوام معتقدند که سلیمان‌بن داوود، یکی از دیوان را که «صخر المارد» (سنگ سرکش) نام داشت در آن‌جا زندانی نمود. گویند، بر قلهٔ دماوند، زمین هموار است و از چاهی که بر فراز آن قرار دارد، روشنی بیرون آیدپناهگاه تخت فریدون در سال ۱۳۵۵توست کوهنوردان و اهالی روستای گزانه ساخته شده است.

پل دوازده چشمه: یک پل زیبا بر روی رود هراز با معاری ایرانی که در عصر سلطنت شاه عباس صفوی بر روی رود هراز در مرکز شهر آمل در ابتدای خیابان سبزه میدان احداث گردیده و در دوران قاجار به طور کامل مرمت و بازسازی شده و دو بخش شرقی و غربی شهر را بهم متصل می‌کند.گرچه این پل قبل از دوره صفوی وجود داشته ولی در زمان شاه عباس صفوی به طور کامل احداث گردیده است.از خصوصیات این پل (به نیت دوازده معصوم) دارای ۱۲ طاق و دهنه می‌باشد که هر یک بر پایه‌های مستطیل شکل استوار شده‌اند به صورتی که ارتفاع آخرین نقطه طاق‌های قوسی شکل در محل تیزی تا سطح رودخانه حدود ۷ متر می‌باشد. فاصله بین هر پایه با پایه دیگر ۶ متر بوده که در ضلع جنوبی و در قسمت مخالف جریان آب دارای سیل برگردان می‌باشد.طول این پل تاریخی و دیدنی ۱۲۰ متر و عرض آن ۴۰/۶ متر است.این پل یکی از پل های تاریخی است نمادها و یاد این پل عظمت عجیبی دارد.

پل فلزی: پل فلزی یا پل معلق آمل مربوط به دوره پهلوی است و در آمل، داخل شهر، جنب پل دوازرده پله واقع شده است.پل معلق دو پل معلق یک سان کنار هم است که یکی از بناهای با شکوه و ارزشمند توریستی شهر آمل محسوب می شود.یکی از اولین نمونه های پل های بزرگ و جدید ایران است و این اثر در تاریخ این پل به نام پل معلق هم شناخته می شود.به این علت آن را پل معلق می خوانند که اگر پایه های زیرین آن بر اثر سیل تخریب شود کمانهایی بالای آن را نگه می دارند.این پل را مهندسان آلمانی ساخته اند که سازه این پل به صورت یک معماری ایرانی است.این پل در فهرست آثار ملى به ثبت رسیده است.

آرامگاه هفت تنان: این مقبره به صورت سه برج آرامگاهی کوچک اما با قرنیس و هشت ظلعی زیبا است.

ضحاک چال: در نیم فرسنگی تینه در جهت مغرب روستایی به نام کرف وجود دارد در این روستا جایی به نام ضحاک چال معروف است چرا که مردم معتقدند ضحاک را در کرف زندانی کردند ومحل زندانی او به ضحاک چال معروف است.در ضمن مرتعی که فریدون در آن جا پرورش یافت به تخت فریدون تخت فریدون شهرت دارد.

شکل شاه: شکل شاه اثری تاریخی است در منطقه لاریجان که به دستور ناصرالدین شاه از شمایل وی و تنی چند از ملازمانش بر دل صخره‌ای بر سر راه جاده تاریخی هراز (تنگه بند بریده) و در نزدیکی چشمه آب معدنی استراباکو، در تاریخ ۱۲۹۵ ه. ق. حجاری شده‌است.این اثر کتیبه و شکل کنده کاری شده در دل کوه است و اثر مشابهش در تنگه واشی که تصویر فتحعلی شاه قاجار را نمایش داده‌است. رکن الاسفار، از معاصران ناصرالدین شاه که هردو اثر و هر دو پادشاه را دیده‌است نیز نظر مشابهی دارد.

حمام شاه‌عباسی: یکی از شاهکارهای دوره قاجار و صفوی است،بنای این حمام به شکل معماری دوره قاجاریه و با گنبدی خزانه ای و دارای دو وروی جداگانه برای مردان وزنان است،خزانه های حمام به صورت دایرهو بالای ان سه طاق یا سه گنبد بلند است قرار دارد.

مسجد میرزا محمد علی: این بنا در نیاکی محله ذآمل و متصل به تکیه نیاکی واقع گردیده که در سال ۱۲۵۵ ه-.ق توسط میرزا محمد علی نیاکی بنا گردیده و در دوره های بعد، تغییرات و تعمییراتی در آن انجام شده است. بر بالای محراب، لوحه ای چوبین متضمن کتیبه ای مورخ ۱۲۵۵ ه-.ق نصب شده است.

بقعه شمس آل رسول: برج آرامگاهی شمس آل رسول در شهر قدیم آمل قرار دارد،بنا مربوط به قرن نهم هجری قمری بوده و از وسعت قابل ملاحظه نسبت به بناهای دوره خود برخورداراست بقعه بصورت چهار گوشه و گنبد مخروطی است وگنبد آن دو پوش می باشد که هر دو پوش آن در اثر زلزله و عوامل جوی منطقه خراب شده است عمده تزیینات بنا طاق و قوس و قرنیسهای آجری و کاشیکاری در قسمت فوقانی است.در طوماری که در زمان صفویان نوشته است شمس آل رسول به نام امام زاده شمس آل رسول خوانده شده است. نکته جالب در بنای این برج ، کاربرد آجرهای با ابعاد و اندازه های مختلف است که تاریخ گذاری بنا را از راه مصالح شناسی دچار مشکل می کند ، اما با توجه به شکل کلی و شباهت بسیار آن با برجهای شناخته شده در منطقه ، از آثار قرن هشتم هجری دانسته شده است.ابن اسفندیار در تاریخ خود دو بار از این گنبد ها یاد کرده است و چنین می نویسد، السید شمس آل رسول صلی الله علیه و آله فقیه و صاحب حدیث و از جمله سفاک و عباد ، هنوز ( ۶۰۶ ه.ق ) تربت او برقرار است و مشهد و مزار مشهور ، به محله عوامع کوی بر در دروازه آمل اراضی گنبدین امروزین که قسمتی از محله پایین بازار است در زمان ابن اسفندیار محله ای جداگانه به نام عوامه کوی بوده و بر در دورازه آمل قرار داشته است . در این اراضی پاره آجر و سفال فراوان دیده می شود . سابقا” با کندن این اراضی آجر های فراوان به دست می آوردند و همچنین ابن اسفندیار در جای دیگر در کتاب خود می آورد،قاضی حجیم زاهد و عالم و تربت بر در مشهد شمس آل رسول ، به محله عوامه کوی مکلنوف ذیل عنوان سه گنبد می نویسد که در خارج شهر آمل بقاعی قدیمی است در حلیکه به جای سه گنبد پنج گنبد است.رابینو در باره گنبد شمس طبرسی یاد کرده و می نویسد،این گنبد مدور و به شکل برجی است . جسد شمس آل رسول که عارف و محدثی بود و بازهد و تقوی می زیست در اینجا به خاک سپرده شده است مزار او در عوامه کوی که از کوی های شهر قدیم آمل بوده بنا شده است طاق این برج دو پوش بوده و گنبد خارجی و داخلی داشت که بر اثر زلزله خراب شد.که از این نطرات میتوان گفت اینجا مقبره محمد بن محمود آملی با نام کامل شمس الدین محمد بن محمود آملی از دانشمندان پزشکان شهیر ایرانی بوده است.

گرمابه خواجه یعقوب: پس از اینکه علاءالدوله علی ( ۵۱۲- ۵۳۳ ) در مازندران به سلطنت نشست -هیبت او زیادت شد واصحاب اطراف از فتنه جویی وتحکیم بنشستند- واو سلقام خاتون را به ساری بنشاند و خواجه یعقوب جوسی را وزیر او گردانید و آرم چمنو و تلار و اهلم ودیگر مواضع به نان او پدید کرد . بعد از مدتی خواجه یعقوب مسلمان شد و اسپهد علاءالدوله علی وزارت خویش بدو داد و هنوز ( در حدود ۶۰۶- ۶۱۱ ه ق ) به آمل و گرمابه ی او را عمارت پدید است

مسجد جامع آمل: ازمساجد جامع قدیمی ایرانی است که طبق منابع ذکر شده از سال ۱۱۰۰ به دستور شاه سلطان حسین صفوی ساخته شده و بعد از گذر از زلزله و آتشسوزی کماکان پابرجاست.یگانه کتیبه تاریخ دار بنا سنگ نبشته ای است در دهلیز مسجد، حاوی فرمانی از شاه سلطان حسین صفوی، مورخ به ۱۱۰۶.در منابع بررسی شده، از چند نفر به عنوان بانی نام برده شده است، از جمله، عثمان بن نهیک و ابراهیم بن عثمان بن نهیک، عبداله بن قحطبه، عمربن علاو ابوالخصیب و هانی بن هانی. خطاط سنگ نبشته مسجد محمد ابراهیم همدانی بوده است.مَقدِسی در کتاب خود به دو مسجد در شهر آمل اشاره کرده است، جامع عتیق، در کنار بازار، و جامع دیگر در نزدیک آن. وجود دو مسجد جامع در این شهر از دیگرمنابع نیز استنباط می شود. ابن اسفندیار در تاریخ طبرستان آورده است که ابراهیم بن عثمان بن نهیک در سال ۱۷۷، در زمان خلافت هارون الرشید، این مسجد را بنا کرده است، و در جای دیگر، عثمان بن نهیک، پدر ابراهیم را بانی مسجد خوانده است. او در توصیف ساختمان این مسجد آورده است، چون عمارت تمام شد و خواستند تا قبله پدید کنند، چهل شبانه روز باران بود. وضع و تعیین به حقیقت میسر نشد، به حدث و تخمین فرو نهادند. در کتاب از آستارا تا استارباد آمده که امروزه در مسجد جامع آمل محراب مستقیم (منطبق بر محور بنا) است، ولی نمازگزاران به سمت راست منحرف می شوند، و این انحراف ظاهراً به همان سبب است که ابن اسفندیار درباره مسجد ابراهیم بن عثمان بن نهیک یادآور شده است.چنان که گذشت، قدمت این مسجد به قرن اولیه هجری قمری می رسد، ولی بنا در طی زمان دچار تغییرات فراوانی شده است. این بنا یک بار در اثر زلزله تخریب و در سال ۱۲۲ به دست آقا علی اشرف مشایی و حاجی گرشاسب بازسازی شد. در سال ۱۳۳۵، مسجد طعمه حریق شد و بار دیگر متولیان آن را مرمت کردند. در سالهای اخیر، شبستان جنوبی بنا را تخریب و شبستان دیگری با سازه فلزی بجای آن احداث کرده اند.

قلعه ملک بهمن: قلعه ملک بهمن (ملک قلا) مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان آمل، بخش لاریجان، روستای شاهدشت واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۷۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۳۴] این قلعه از قلعه های عظیم ایران است که در جاده هراز بخش لاریجان شهر آمل و مشرف به قریه شاهاندشت در ۷۵ کیلومتری جنوب آمل قـرار دارد ایـن قلعه متعلق به حکام پادوسبان است که در سال های (۰۴۵ ۱ الی ۱۰۰۵) هجری قمری به رویان،کجور،نور.رستمدار حـکومت داشته اند. بنای قلعه بر روی صخره ای حـــدود۲۲۰متر بالاتر از سطح اراضی شاهاندشت از لاشه سنگ های بزرگ و کوچک و ملات گچ ساخته شده که به صورت طبقه طبقه و شامل اتاق ها و قسمت های مختلف ساختمانی است.

برج قدیمی امیری: برجی است در منطقه بالا امیری که در زمان پادشاهان طبرستان نمابر و مقر سربازان و دیدبانی پادشاهان بوده است.

تنگه بند بریده: آثار بجای مانده از راه باستانی ری به آمل بخشی از راه باستانی هراز در حوالی وانا است که آثار باستانی مربوط به راه قدیم ری به آمل در آن مشهود است. مهم‌ترین این آثار شامل دو دیواره مرتفع بصورت دو نیم ستون سنگ‌چین است که در ارتفاع زیاد نسبت به بستر رودخانه هراز ساخته شده اند.ناصرالدین شاه در سفرنامه خود این آثار را باقیمانده از دوران اشکانی دانسته و برخی از محققین معاصر زمان ساخت آنها را دوران ساسانی می‌دانند.

کاروانسرای کمبوج(گامبوش): کاروانسرای کمبوج (گامبوش) مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان آمل، بخش لاریجان، منطقه پلور واقع شده است.

مسجد آقا عباس: یک مسجد با سنگ فرش های زیبا و معماری ایرانی است که در بازارچه آمل در شرق کاردگر محله واقع است .و بنابه گفته خادمین مسجد، موسس آن آقا عباس دلارستاقی است که در حدود سه قرن پیش آنرا ساخته است ومربوط به سال ۱۴۴۰قمری است.

حمام میر صفی: مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان آمل، بخش دابوشت، روستای امین آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۳۵۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این حمام دارای پلان های بسته و گنبد های کوچک گرد است که هر کدام را با زاویه به هم متصل کرده است.

موزه تاریخ آمل (ساختمان دارائی): که به موزه تاریخ آمل تبدیل شده است،یکی از موزه های زیبا و فعال است که روبرو بیمارستان امام رضا فرار دارد و بنیاد این ساختمان به دوره پهلوی بر می گردد.

کاخ شهرداری: کاخ شهرداری از جمله بناهای زیبا دوره پهلوی در کنار رودخانه هراز است این کاخ از پلان و معماری قابل توجهی برخوردار است که همچنان هم استوار است.

گلدسته مسجد امام حسن عسگری: یک مناره یا گلدسته بلند که مربوط به دوره قاجار است و در آمل، محله پایین بازار واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۳۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آرامگاه خضر (قدمگاه خضر): بقعه خضر (قدمگاه خضر) مربوط به سدهٔ ۹ ه. ق. است و در آمل، خیابان رضوانیه، جنب کتابخانه عمومی شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۳۵ با شمارهٔ ثبت ۱۲۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.در هویت این «بقعه» معروف به «قدمگاه خضر» در آمل ، منوچهر ستوده ، در جلد چهارم کتاب از آستار نا استار آباد ،چنین می نگارد؛ در تاریخ طبرستان و رویان و تاریخ رویان ، مولف می گوید ؛ ” حسن بن علی بن عبدالرحمن شجری معروف به داعی صغیر ، دستور داد خانه ای برای سادات علوی و حسنی این شهر در مصلای آمل بنا کنند و فرمود ؛ مجموع سادات آنجا خانه ها ساختند.گمان می رود این محله ، که سادات در آن خانه بنا نهادند، احتمالا می تواند همان رضوانیه امروزی باشد. در این محله ، امروزه هم مصلی است که نماز جمعه منعقد می شود و هم دارای یک بیمارستان مجهز به نام هفده شهریور و کتابخانه عمومی قرار دارد ، که این کتابخانه از موقوفات بقعه خضر است . ستوده در صفحه ۲۹ کتاب از آستارا تا استارآباد، در بخش معرفی آثار تاریخی آمل می نویسد، در محل هلال احمر ایران ، سرپل مصلی ، پشت کتابخانه عمومی شهر ، گنبدی است به نام « خضر » ، که ممکن است مدفن یکی از سادات باشد . داخل این گنبد محلی معروف به هفت تن است ، که امکان دارد هفت تن از سادات حسینی در این جا به خاک سپرده باشند.در روایت دیگر آمده که خضر نبی در گذر از ایران بوده که به آمل آمده و اولین جایی که نقل مکان کرد همین قدمگاه خضر نبی است.

مسجد حاج علی کوچک: از بناهای عهد قاجار بوده که در پایین بازار واقع است که دارای دو مناره بلند عظیم است.بنای اولیه این مسجد بیش از دو قرن می رسد اما اخیرا ساختمان آن خراب ومسجد باشکوهی برسرجای آن در حال احداث است.در سابق این مسجد دارای گلدسته ای آجرنما بود که پوششی سفالین داشت.

قلعه کهرود: قلعه ای نیمه بر افراشته در لاریجان است . رابینو نویسد منوچهر مرزبان لاریجان قلعه کهرود را که بعدها به کارو معروف شد چنان آباد کرده بود که در هر رشته ٔ صنفی و تجارت افرادی از هندوستان ، مصر و سوریه به آنجا آمده و اقامت گزیده بودند.

تکیه و پل فیروزکلا: قدیمی ترین تکیه مذهبی مازندران و پل تاریخی که در روستا فیروزکلا قرار دارد،از پل فقط خرابه های آن باقی مانده ولی تکیه به طور کامل باقی مانده و برای مراسمات مذهبی از آن استفاده می شود،از معماری چوبی نفیس آن می توان به دست نوشته و نقشه ها و شکل های منده کاری و کشیده روی چوب آن اشاره کرد و همچنین سنگ فرش تکیه فیروزکلا به صوریت تک سنگ ها زیبا است.

دخمه های سنگی کافر کلی: دخمه‌های سنگی کافر کلی یا کافر کلی‌ها فضای معماری دست کندی است در مسیر جاده هراز از پلور به سمت آمل شاهد مجموعه سوراخ‌هایی در دل کوه هستیم که اکثرا با نگاهی ساده از آن می‌گذرند.آنچه را که ابن اسفندیار کاتب در کتاب طبرستان، رویة ۵۷، از جایگاهی به نام وَرْ (وَرِکوه) که به معنی پناهگاه و غار در کوهستان، یاد کرده است؛ همان است که نمونه‌هایی از «وَرْها» در چند جایگاه از آبادی‌های کوهستان لاریجان و رویان در نزد عامه به نام «کافر کلی» نامیده می‌شوند. هنوز نمونه‌های زیادی از «وَرْها» در کوهستان پنجاب، نمارستاق (نیمه رُستاک)، اسک، نیاک، ایرا (و در جایگاهی به نام ایرج وَرْ) و دیده می‌شود. دسترسی به جایگاه پاره‌ای از «وَرْها» بستی سخت و صعب‌العبور است. با توجه به کاوش‌های باستان‌شناسی و بقایای سفال‌هایی که در این خانه‌ها پیدا شده، می‌توان قدمت آنها را به اوایل دوران اسلامی یعنی حدود هزار سال پیش نسبت داد و از آنجایی که در این دوران ایران مورد هجوم اعراب قرار گرفته است؛ به نظر می‌رسد این خانه‌ها در دل کوه با امکان زندگی در بلندمدت، همراه با محل‌هایی برای نگهبانی بخاطر عدم پذیرش کیش و آیین جدید و یا بخاطر ترس از هجوم اعراب بنا شده‌است و به همین دلیل نام این غارها کافرکلی یعنی محل زندگی غیرمسلمانان است.

بارگاه امامزداه عباس: بنای چهار گوش مستطیل شکل در دوجهت قبلی و غربی ایوان دارد پانزده ستون چهارسو جلو این دو قسمت ایوان است بر دیوارهای این دو لیوان نقاشیهای مذهبی است تمثال علی بن ابی طالب وحسن بن علی و قنبر و ابوالفضل العباس با مشک آب سوار بر اسب و دو طفلان مسلم و حسین و حرریاحی بر حاشیه بالای ایوان میان سر سر ستونها، بسم الله الرحمن الرحیم روزی که شد به نیزه در آن بزرگوار خورشید سر برهنه برآمد زکوهسار و پنج بیست دیگر مورخه سنه در گورستان اطراف بقعه درختان آزاد و شمشاد است. گرداگرد تنه درخت آزادی به ۵۲۵ سانتی متر می رسد.

پل سنگی: پل سنگی که پلور را به لار متصل می کند یک پل سنگی است که در بر روی آب رود و دریاچه لار در زمان پهلوی احداث شده است که از معماری زیبا و قوس مانندی استفاده شده است.

حمام اشرف السلطان: امروز این حمام به نام حمام اشرف معروف است که رابینو آن را به نام حمام اشرف سلطان خوانده است. این حمام شامل سربینه یا رختکن است . سر بینه شامل سه وسط حوض و راهرو و دو طرف آن دو قسمت رختکن است. از رختکن به گرمخانه و از آنجا به صحن حمام وارد می شود.نوره خانه قدیمی دراز وطولانی بود و نور کافی نداشت.امروز قسمتی از گرمخانه را اختصاص به این دو داده اند.کاشیهای قدیمی سربینه بر جای بود که قدمت پاره ای از آنها به زمان صفوی می رسد.

دخمه و فجه عالی: در محله راست گوی آمل دخمه وقبه عالی برای داعی کبیر ساختند. هنوز آن عمارت باقی است و مولانا اولیا الله نوشته است ، در ایام طفولیت اگر چه عمارت رو به خرابی نهاده بود، اما صندوق کهنه ای آنجا دیدم و در میان دیوار گنبد، راه گرد می گردد و بر بالا می رود و هفتاد پاره دید درنواحی آن بغیر از باغ و ضیعه و حمام و دکان بر آنجا وقف فرمود روز دوشنبه نیمه رجب سنه ۲۷۰ وفات یافتاین مکان مرقد داعی کبیر است. عمارت و مقبره میر بزرگ مشهد میر بزرگ عمارت و مقبره ای است که مربوط به دوره صفوی -قرن ۸ ه‍.ق است و در آمل، سبزه میدان، محوطه مصلی آمل واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۵۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مشهد میربزرگ: از بناهای تاریخی مهم و بزرگ مازندران و ایران به شمار می‌رود. که معماری خاص کاشی سازی ایرانی در آن بهکار برده شده است ،ساختمان اصلی بقعه میربزرگ متعلق به قرن هشتم هجری قمری است که با طرحی چهار ضلعی ساخته شده ولی ساختمان کنونی آن به قرن یازدهم هجری و دوره صفوی مربوط می‌باشد. این بقعه از نظر ویژگی‌های معماری، تزئینات، کاشی‌کاری نماها و خصوصاً سر در ورودی، اهمیت تاریخی دارد.کتیبه قدیمی در زیر طاق آن وجود دارد و کاشی کاری آن منحصر به فرد در داخل بنا و بیرون آن موجود است.داشتن حوز در بالای بقعه یکی از شاهکار های آن زمان بوده است که بعضی وقت ها طلبه ها در قدیم برای خواند درس به بالای عمارت میرفتند و درس میخواندند.در زیر گنید و شبستانهای و اتاقهای جنبتین و سر در مقبره روی جرزهای آن قطعات خشت کاشی مربوط به دوران صفوی باقیمانده همچنین مقداری کمربند داخلی گنبد نمایان است.این بقعه را اسکندر شیخی پسر افراسیاب چلابی که حکومتن آمل را از طرف تیمور عهده دار بود به دشمنی اجدادی در سنه ۷۹۶ قمری خراب و ویران کرده ولی پس از فوت امیرتیمور و مراجعت بازماندگان سادات به مازندران در سال ۸۱۴ قمری به همت سید قوام الدین پسر سید رضی الدین وکمک اهالی بقعه بزرگ به شکل اول ساخته شد . سپس در عهد سلاطین صفویه خصوصاً شاه عباس اول از لحاظ قرابت و علاقه دینی بقعه مزبور با بهترین کاشیکاری و تزیینات نفیس تکمیل گردیده ؛ ولی به مرور ایام این بنای عظیم وشاهکار تاریخی براثرعدم مراقبت دولت های وقت خراب شده وتمام آجرهای کاشی و اشیای نفیس موزه آن که در دو دروه سلطنت طولانی سلسه مرعشی و صفویه در این بقعه عالی جمع آوری شده بود و همچنین آثار گرانبهای تجاری صندوق ضریح وغیره به وسیله عده ای از بی خردان سود جود ویهودیان به یغما رفت و جز خرابه ای بیش باقی نمانده و حتی موقوفات بقعه نیز به مرور ایام چپاول گردیده است.ولی در اواخر یک مرمت کوتاهی شده است.درباره ی نسب میر بزرگ گفته اند که او از فرزندان علی المرعش پسر عبدالله بن محمد بن حسن بن حسین الاصغر از فرزندان امام چهارم است. قاضی نورالله شوشتری درباره علی المرعش می نویسد که, کبوتر بلند پرواز مرعش می گوینند و چون به علوشان و رفعت منزلت ومکان انصاف معروف بود ، بنابراین وصف او به مرعش به جهت علو منزلت او بوده است وهمو فرموده سادات مرعشیه به اومنتسبند و سادات عالی درجه مازندران که به تشیع مشهورند از جمله اعقاب اویند به ویژه سلاطین قوامیه مرعشیه مازندران,نسب دقیق او را میر قوام الدین بن سید صادق بن سید عبدالله بن سید ابوهاشم بن سید علی بن سید حسن بن سید علی المرعش بن سید عبدالله بن سید محمد الاکبرین بن سید حسن بن سید حسین الاصغرین امام زین العابدین علیه السلام گفته اند.نوشته اند آن بزرگوار مدتی در خراسان به سلوک مشغول بوده بعد از آن به مازندران وطن خود بازگشت.این بقعه که آرامگاه میر قوام‌الدین مرعشی سرسلسله شاخه‌ای از سادات مرعشی به نام مرعشیان تبرستان است، صندوق چوبی نفیسی داشت که دراثر آتش سوزی نابود شد و تنها چهار چوب آن باقی مانده‌است. بر روی این چهارچوب تاریخ ۱۰۳۳ هجری قمری حک شده‌است. بنای فعلی بقعه در دو طبقه احداث گردیده که با توجه به کثرت اتاق‌ها و شیوهٔ معماری، به احتمال قریب به یقین به عنوان مدرسه، خانقاه، مسجد وعمارت و غیره مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

آرامگاه فخر و فضل: مرقد آنان به صورت دو گنبد کوچک هشت ترکی است که بلندی آن گنبدها چندان زیاد نیست،اینجا زیارتگاه بود و مردم بر مرقد آنان شمع روشن می کنند. محوطه بقعه ها تقریبا کمتراز ۱۰۰ مترمربع هست. این مرقدها در قادی محله در کنار رود واقع است و مربوط به سال ۱۲۹۳ قمری است.

قلعه فرنگیس: قلعه در کوه الیمستان قرار دارد و ما؛من دختری به نام فرنگیس بوده که دختری زیبا رو که از این قلعه به هند مهاجرت کرد.

برج آرامگاهی سه سید حیدر: آرامگاه سه سید (میر حیدرآملی) مقبره سه سید میر حیدر آملی مربوط به سدهٔ ۹ ه‍.ق است و در آمل، محله پائین بازار، چاکسر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این بنا در محیطی تاریخی و قدیمی با وجود حیاط زیبا و موزه تاریخی بنا شده و یکی از نمادهای معماری آرامگاه سازی در ایران است.حکیم عارف صوفی, بهاء الدین سید حیدر بن علی بن حیدر معروف به شیخ حیدر آملی یا میر حیدر آملی (زاده:۷۲۰ هجری آمل، درگذشت: ۷۹۴ ) عارف و صوفی و مفسر شیعه دوازده امامی قرن هشتم است.وی از نوادگان علویان مازندران است که نسبش به سجاد (امام چهارم شیعیان) می‌رسد. این بنا آجری با برج ۸ ضلعی و گنبد هرمی با ارتفاع ۱۲ متر می باشد.قسمت پایین بنا چهارگوش است و در ورودی با طاق جناقی در ضلع شرقی است.و ضلع مقابل آن از خارج دارای دو طاقنمای باریک است به خلاف ضلع دیگر که هر کدام یک طاقنما به پهنای ۲۰۷ سانتیمتر در میان آن بنا شده است بالای طاقنما محلی برای نصب کتیبه دارد.و بالای آنها در هر ضلع ده قرنیس سینه کفتری و کشکولی است و بالای هر دو قرنیس کشکولی نیم دایره ای از کاشی است.چهار کنج بالای نما را از داخل جمع کرده و چهار ضلع دیگر بوجود آورده اند که با چهار ضلع اصلی مجموعا ۸ ضلع می شود که کمربند گنبد را تشکیل می دهد و سقف را بر آن بنا کرده اند و با آن از خارج گنبد مثمن القاعده است.مصالحی که در این بنا به کار رفته آجر و گچ می باشد که در نوع خود در بین برج ها و مقبره های چهار ظلعی و قرنیس جالب توجه و خاص است.در داخل حیاط مقبره پارک کوچک و مقبره ۶ شهید گمنام هم دیده می شود.متن کتیبه صراحت دارد که در این گور جد ابوالقاسم پسر ابوالمحاسن رویانی آملی به خاک سپرده شده است نه خود ابوالمحاسن رویانی که به دست اسماعیلیان کشته شد.بسم الله الرحمن الرحیم .لا اله الا الله . محمد رسول الله الملک لیله العزه لله الحمدلله هذه قبر الامام السعید القاضی القضاه تاج الدین فخرالاسلام . ابوالقاسم بن الامام الشهید فخر الاسلام ابوالمحاسن الرویانی آملی قدس الله الروحهاین کتیبه سنگی قبر سید سه تن یا میر حیدر آملی است.

امامزاده حسن: در دهکده لهاش آمل واقع شده است . بقعه ای است که درها وصندوق بقعه ساده و بدون تزئین وکنده کاری است . بنا از داخل چهار گوش وهر ضلع آن طاقنمایی با طاق جناغی است. با ساختن این طاقنماها کمربند گنبد را تبدیل به دایره کرده اند .و گنبدی مدور براین دایره زده اند. این گونه جمع کردن چهار ضلعی و زدن گنبد درنوع خود بی نظیر است. تخته ای به پهنای ۱۱ درازای ۹۳ سانتیمتر که باقیمانده صندوق قدیمی است ، داخل بقعه ،این عبارت بر آن خوانده شد : تحریر افی شهر جمیدی الا خرسنه شمان شمانین سعمایه ساعی خیر کما محمد.

حرم امامزاده ابراهیم: یکی از مقبره های بلند در ایران و از دو امامزادهٔ معروف شهر آمل است و یکی از خاص ترین امامزاده های ایران است و هم‌اکنون از بناهای تاریخی شهر آمل محسوب می‌شود. این امامزاده به دلیل آثار نفیس چوبى از قبیل در، صندوق و همچنین تزئینات و کتیبه‌هاى زیباى قاجار اهمیت هنرى و تاریخى دارد.[۴۰] این بنا با پلان مربع شکل و بدنهٔ آجری و گنبد هرمی‌شکل در قرن نهم هجری در شهر آمل ساخته شده است. از ویژگی‌های خاص این بنا می‌توان به ارتفاع بلند آن، دیوارهای محصور کننده‌اش، برج مکعب شکل و گنبد هشت ضلعی آن اشاره کرد.این بنا در سال ۹۲۵ هجری قمری به وسیلهٔ خواجه عبدالله نامدار، فرزند درویش حاج کفشگر، ساخته شده و بانی آن عبدالله ابن شاه حسین قاضی بوده است. سازندهٔ مقبره آن نیز محمد حسین نجار است. چهار چوبهٔ این مقبره از شاهکارهای نجاری باستانی است که آیات قرآنی درآن حک شده است. در خارج دیوار محوطهٔ گنبد امامزاده ابراهیم آب انباری موجود است که در سال ۱۳۱۵ قمری توسط امیر مکرم لاریجانی اسکی ساخته شد. این بقعه از سمت غرب به خیابان طالب آملی و از سمت شرق به قادی محله وگرجی محله محدود است.در داخل حرم کتابخانه عظیم برای مطالعهساخته شده است.

مقبره و گورستان امامزاده قاسم: بنای امامزاده قاسم متعلق به قرن هشتم هجری قمری است و در محله پایین‌بازار آمل و در مجاورت بلوار شهید بهشتی قرار دارد. از لحاظ شکل و پلان دارای ویژگیهایی است که آن را منحصر بفرد نموده، بطوریکه نظیر آن در مازندران دیده نمی‌شود. بنای ۸ ضلعی با گنبدی کوتاه بر روی یک صفحه قرار دارد که با ملاط بر روی آجر، تزئیناتی روی آن صورت گرفته‌است.بالاى طاق‌نماها، سه قرنیس سینه کفترى دیده مى‌شود. بام بنا سفال‌پوش است و ورودى آن در جهت شرقى بنا قرار دارد. سه پنجره نورگیر چوبی، در اضلاع شمالى و جنوبى و غربى تعبیه شده است.در کنار این برج کوتاه یک مسجد و یک حیاط که قبرستان است وجود دارد.

امامزاده عبدالله: از امامزاده های عظیم و قدیمی، هنگامی که در جادهٔ هراز به سوی آمل در راهید، پنج کیلومتر مانده به آمل، جاده‌ای از راه اصلی جدا می‌شود که از میان جنگل‌های انبوه، به امامزاده عبدالله می‌رسد. امامزاده عبدالله در واقع روستایی کوچک است که آرامگاه امامزاده عبدالله را در برگرفته. این آرامگاه، گذشته از صحن و بقعه‌اش، حجره‌هایی برای اقامت مسافران و زایران و نیز بازاری در ضلع غربی‌اش دارد.در حال حاظر این مقبره خراب شده و به جای آن یک حرم عظیم در حال احداث است.

آرامگاه ناصرالحق: برج آرامگاهی مربوط به سدهٔ ۹ ه‍.ق است و در آمل، محله پایین بازار، چاکسر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۶۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.ملگنوف می گوید: گنبد ناصرالحق که یکی از سادات حسنی است در آمل قرار دارد، بهرحال این گنبد دارای چند درب ورودی و گنبدی مدور که در سابق دارای سرامیک الوان بود و هنوز تکه هایی از ان آثار باقی است. در داخل بنا، سقف مدور وجود دارد که در بالای آن سوراخی وجود دارد و به گنبد بنا می رسد. مولانا اولیاء الله آملی می نوسید مقبره ناصر الحق در قرن نهم هجری قمری توسط سیدعلی ساخته شده است.

قلعه دوم شاهان‌دشت: معروف به برج سی شاهادنشت در کنار قلعه عظیم ملگ بهمن قرار دارد که در زمان قدیمبه صورت پناهگاه استقاده می شد.

مقبره مولانا سید حسن ولی: در قریه نیاک مزاری است که آستانه متبرکه منوره و سرکار فیض آثار و اطاق سرا خوانده می شده است بارگاه نورانی از سید حسن ولی یا درست بگویم درویش تاج الدین سید حسن ولی و قبری است از برادر وی سید علی (درویش عالی) و قبری از یکی دراویش و اساتید حضرت سید ولی ، درویش سهراب قبر و مزار این بزرگواران در سنوات مختلف زمانی بازسازی گردیده است ، از آنچه نگارنده بابت این بازسازی به یاد دارد مرمت سال ۱۳۵۲ شمسی و سال ۱۳۸۰ شمسی می باشد .صندوق چوبین مرقد درویش حسن ولی را پوشانده بود که بر بدنه شرقی آن این عبارت حک شده است، نذر کرد امیر اعظم امیر حسین امیر داوود طاب ثراة فی تاریخ ماه محرم سنة ثمانة ستین و ثمانمائة (۸۶۶) ه – ق “متصل به بقعه درویش تاج الدین سید حسن ولی مسجدی بزرگ تازه ساز بود،سید حسن ولی و برادرش علی نواده حسن سبط هستند و از دودمان عبدالله بن لطف الله پدر سید عماد الدین فتح حسنی.درویش تاج الدین سید حسن ولی خود از پارسایان و عارفان بشمار می آمده و از دودمان همین گروه هم بوده است و او را ولی یا ولی الله می خوانده اند و از او چنین وصف کرده اند،سرکار با برکات تقوی شعاری سالک راه یقین خداوند و مخدوم سلالة الزهاد و العباد حضرت مفخر العرفا و الفقرا و الصالحین قدوة الفقرا قطب العارفین السالکین والمحققین زبدة المشایخ و الصلحاء و المتشرعین و والمتورعین تاج الملة و الحق والدین افتخار و المتورعین قدوة العارفین و السالکین المخصوص بنظر رب العالمین درویش حسن ابوالحسین. در سندها در بود آن حضرت و بدنبال نام او آمده ، او ام الله انفاسه و برکاته الشریفه ، ادام الله انفاس برکاته ، دام ورعه ، زیدت برکاته ، دام برکته ، زید فقره ، دام السعادته “و در بعد از وفات آن عالی مقام دعاهای نورالله مرقده ، قدس سره ، جناب رضوان ماب نور مرقده دیده می شود.

سقانفار هندوکلا: از قدیمی ترین مکان های محلی خاص است،سقانفاری در روستاى هندوکلا در شرق شهرستان آمل و در مسیر جادهٔ بابل به آمل قرار دارد. در گوشه‌اى از میدان کوچک روستا، دو سقانفار به چشم مى‌خورد که یکى از آنها ساده و فاقد نقش و دیگرى داراى نقوش بى‌شمار است.گستردگى خط و نوشته، موجب تمایز این سقانفار با نمونه‌هاى همسان خود شده است. به گونه‌اى که از تمام اشعار مرثیه دوازده بند محتشم کاشانى به صورت گزیده استفاده شده است.در پایان نام خادم، نقاش، کاتب و تاریخ و حدیث بدین شرح آمده است: خادم درگه شاه‌مردان حاجى قربان بن کربلایى رمضان که معروف به حاج قربان مشاور حقوقی سپه سالار بوده است، -کرده نقاشى این رفیع بنایى بنده خالى مخلص حق میرزا بابایى از عباسعلى کتیبه العاضى شفیع قزنچاهى ۱۲۸۸ لافتى الاعلى لاسیف الا ذولفقار.از نظر نقوش نیز این سقانفار متمایز است و شاخص‌ترین نقش‌ها و تمثال شخصیت‌هاى مذهبى با هاله‌اى از نور و عمامه سبز بر سر که تجسم ائمه اطهار است و کاروانى از زنان و یک کودک و یک دختر کوچک و مردى پیشاپیش کاروان گویاى کاروان مظلوم کربلا و محتملاً از رقیه و امام سجاد زینت‌ بخش این مجموعه است.نقش دیو سفید مازندران که چندین بار تکرار شده و نقش مردى برهنه و حیوانى در حال خوردن بدن او، از نقوش بسیار جالب این سقانفار است.

پل و غار پلمون:از پل های قدیمی و در زمان خودش از پل های سبک سنتی بوده است،غار پلمون یا بلمون غار دست کنده پل مون در استان مازندران، در ۱۲۱ کیلومتری شمال شرقی تهران، و بین دو روستای پلور و گزنک و ابتدای دوراهی هراز به رینه قرار گرفته است.غار دست کنده پل مون از شاهکارهای معماری سرزمین ما در دوره​های گذشته، و سبک معماری این مجموعه از شیوه معماری غار کرفتو نیز پیچیده​تر است.

بناکنندگان تمامی دژصخره​های مجموعه پل مون از تکنیکی پیشرفته و اطلاعاتی فراوان در صنعت سنگ تراشی و قلعه​سازی برخوردار بوده​اند، زیرا انتخاب محل و تکنیک به کار رفته در ساختمان اتاق​ها، محل قرار گرفتن نورگیرها و ارزش دفاعی آن​ها، شیوه ساختن ورودی​ها و نقش مؤثر آن​ها در ایمنی مجموعه و مشکلاتی که ضمن تصرف دژ برای مهاجمان به وجود می​آوردند، همه نشان دهنده توان بالای تمدن از اقوام ایرانی سازنده آن هستند. مشاهده شکوه این معماری و حساب گری در ساختن آن، برای هر بیننده کنجکاو می​تواند جذاب، آموزنده، و جالب باشد.

عمارت منوچهری: این عمارت در بافت قدیم آمل قرار دارد و بنا مربوز به دوره قاجار است که در زمان قدیم یک عمارت و خانه ایانی بوده است،که یک مجموعه کامل می باشد.این بنا یکی از شاهکارهای دوره قاجاریه است که به صورت ورودی هشت ظلعی و عمارت پهن ساخته شده است.

سروچمان هزار پله: در منطقه جنگی هراز وافع شده است و دارای چند پله جوبی است که یکی از جاذبه های زیبا این منطقه است قوس چوب و چندین پله که برای عبور و مرور ساخته شده است.

مسجد امام حسن عسگری: یکی از کهن ترین مساجد ایرانی و قدیمی ترین حوزه علمیه ایران مسجد امام حسن عسگری است که کهن ترین مسجد آمل هم نام برده می شود. سازمان میراث فرهنگی مازندران تاریخ بنای این مسجد را سال ۱۴۰هـ ق می دانند . بنای اصلی آن متعلق به قرن دوم-سوم قمری است وگلدسته هشت ضلعی با بامی سفالین ساخته شده که بر فراز مسجد واقع است متعلق به قرن ششم هجری قمری است. در برخی منابع نام این مسجد، مسجد امام حسن آمده وبرخی معتقدند که کلمه عسگری بعدها به آن اضافه شده است. ودر برخی منابع آمده که امام حسن عسگری در این مسجد نماز گزارده و نام مسجد به نام او گردیده است . این مسجد در پایین بازار آمل واقع است . موضوع ورود حسن بن علی به مازندران هنوز مورد تردید است . احتمالا این مسجد توسط حسن الطروش حسن کبیر ساخته شده است . ناصر کبیر اسمش حسن بود واز آنجایی که ناصر فرمانروایی مذهبی بود مردم او را امام می نامیدند واین مسجد به نام اوست که بعدها کلمه عسگری به آن اضافه شده است . ناصر کبیر مسجد رادر قرن سوم هجری قمری ساخته است.

آرامگاه میرزا شاه: آرامگاهی سه ظلعی در آمل مدفن عارفی زاهد به نام میرزا بابا شاه است،در داخل مقبره یک کتیبه چوبی است که در آن نوع ساختار اولیه بنا ذکر شده است و نسب میررا شاه در آن ذکر شده است.

خانه شفاهی: یکی از زیباترین خانه ها ایرانی که با وجود به المانهای موجود در این بنا نقاشی ها و گچبریها و پنجره های اروسی و طاق و قوس های موجود در بنا می توان گفت متعلق به دوره قاجار است،در طبقه دوم آن تزئینات زیبایی دیده می شود و گمان می رود که خانه شاه نشینی بوده است ،گچبریهای زیبا با نقش های گل و بوته و اروسیهاو طاق ها با قوس زیاد داخلی و شیشیه های نور گیر مشبک اشاره کرد.

ماهانه سر: دژ و قلعه ماهانه سر قلعه ای است به مازندران که آن قلعه در دست حکام سادات زیدیه بودو امیر تیمور آن را تسخیر و تاراج نمود. (از انجمن آرا) (از آنندراج ). ناحیه ای نزدیک آمل که بعدها محل مستحکمی برای استقرار فرمانروایان خاندان مرعشی مازندران شد و تیمور این قلعه را محاصره و کمال الدین بن قوام (۷۶۳-۷۹۵ هَ .ق .) مرعشی را اسیر کرد و به کاشمر فرستاد. (از ترجمه ٔ مازندران و استرآباد ص ۱۵۳ و ۱۸۹). و رجوع به همین مآخذ و ابن اسفندیار ص ۳۷-۳۸ شود.

برج هشتل: برج هشتل مجموعه عظیم پنج برج آرامگاهی است.این برج ها یکی از خاص ترین مکان های تاریخی هستند که به شکل مثلث کنار هم چیده شده اند.بزرگترین برج آن مربوط به یکی از سرداران میرقوام الدین مرعشی ،سر سلسله مرعشیان است. شهرت این سردار به دلیل مقاومتی ست که در زمان حمله تیمور از خود نشان داد می باشد.سردار سپاه میر قوام الدین جان خود را برای حفاطت مردمش در مقابل حمله چنگیز از دست داده است.بنای اصلی بقعه چهار ضلعی است که مسجدی متصل به آن است و ایوانی در جلوی مسجد ساخته شده است.بنای اصلی از داخل چهار گوشه است . در هر یک از اضلاع یک طاقنمای بلند است . با چهار گوشواره گود ، چهار ضلعی تبدیل به دایرۀ کامل شده و بر روی این دایره گنبدی بلند نوک تیز زده اند.نمای خارجی بنا چهار ضلعی است که میان هر یک از اضلاع طاقنمای بزرگی است . بالای هر یک از بدنه ها سیزده قرنیس سینه کفتری است . گنبد بنا از خارج از نوع گنبد های زاویه دار مخروطی است سه گنبد دیگر در گورستان به بقعه متصل است.این بنا در تاریخ ۷/۵/۱۳۸۲ به شماره ۹۳۵۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

حرم امامزاده هاشم: امامزاده هاشم مهمترین جاذبه مذهبی جاده هراز است. این امامزاده در مرتفع‌ترین نقطه این جاده و در گردنه‌ای به همین نام واقع است. نسب او را به امام حسن مجتبی می‌رسانند. این امامزاده با شماره ۶۱۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. به نظر می‌رسد در گذشته در کنار این بقعه، کاروانسرایی وجود داشته که امروز اثری از آن به چشم نمی‌خورد.این محل هنگام گذر از جاده هراز، محل ورود به استان مازندران است.

امامزاده محمد طاهر: مربوط به سدهٔ ۸ و ۹ ه. ق. است و در شهرستان آمل، بخش لاریجان، روستای رینه واقع شده و این اثر در تاریخ ۰۷ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت۹۳۵۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حسینیه مدنی: از جمله حسینیه های زیبا و قابل توجه از نوع خاص معماری و پلان های زیبا است که در زمان صفوی – قاجاریه بنا شده است.

آتشکده سی شاهاندست:برج و اتشکده سی شاهاندشت از بناهای قبل اسلام بوده که در زمان قدیم اتشکده بوده که از معماری خاص دوره قبل از اسلام بوده این بنا همچنان پا برجاست ولی رو به خرابی است.

بقعه محمد قریشی گزنک :مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان آمل، بخش لاریجان، روستای گزنک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۸۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

دیگر:از جمله آثارهای دیگر می توان به حسینیه قلعه ها و خانه ها و کاخ ها و سقانفارهای تاریخی اشاراه کرد.

وچند صد جاذبه های دیگر…