در هر واگن چند تایی از آنها مشاهده می‌شوند. مرد و زن هم تفاوتی ندارد. جنس به دست چرخ می‌زنند و بعضا با تبلیغات کلامی متفاوت قصد دارند مشتریان بیشتری را جذب کنند. اینها صنف نانوشته دست فروشان مترو هستند که در اعماق زمین به دنبال کسب درآمد هستند.
(ایسنا)، طی سال‌های گذشته هرچقدر که به توسعه و گسترش متروی تهران اهمیت داده شد و رسانه‌ها به دعوای شهرداری و دولت در زمینه تامین اعتبار مترو پرداختند، به گسترش صنف دست فروشان مترو توجه چندانی نشد.
نکته قابل توجه اینکه دست فروشان مترو تا چند سال پیش انسجام چندانی نداشتند و تعداد آنها نیز بسیار کم بود. در هر واگن نیز به سختی می‌شد یکی از آنها را مشاهده کرد اما از نیمه دوم سال قبل و به ویژه سال جاری انسجام و اتحاد بیشتری بین دست فروشان مترو ایجاد شده و آنها حتی با برقراری ارتباطات کلامی با یکدیگر، همدیگر را برای فروش بیشتر راهنمایی می‌کنند.
در بین محصولاتی که دست فروشان مترو اقدام به فروش آنها می‌کنند، از لوازم آرایشی و محصولات خوراکی و پوشاک یافت می‌شود تا بوگیر کفش و جلد مدارک و باتری و سوزن نخ کن!
از تعداد دست فروشان مترو آمار مشخصی در دست نیست اما با توجه به تردد روزانه میلیون‌ها تهرانی از طریق مترو می‌توان حدس زد که بازار مترو از ارزشی چند میلیارد تومانی برخوردار است که اگر هر یک از این فروشندگان بتوانند سهم ناچیزی از این بازار را به خود اختصاص دهند، اصطلاحا نانشان در روغن است.
دست فروشی در مترو اما آداب و رسوم خاص خود را نیز دارد. حفظ تعادل در حین حرکت قطار در کنار تبلیغات صوتی جذاب و در عین حال برخورد توام با احترام با مشتریان می‌تواند کلید موفقیت یک دست فروش مترو باشد.
ویژگی خاص دیگر بازار مترو ارزان بودن محصولات آن است. در واگن مردان قیمت اجناس عمدتا کمتر از 5000 تومان بوده و در واگن زنان هم اگرچه قیمت‌ها بالاترند اما اجناس عرضه شده در این بخش نیز به نسبت گرانترند.
برخلاف روی زمین که شهرداری تهران با دست فروشان در مناطق مختلف برخورد کرده و کاسبی آنها را در صورت اشغال کردن فضای پیاده‌رو بر هم می‌زند اما در عمق زمین خبری از این حرف‌ها نیست و دستفروشان مترو با خیال راحت و در آسایش به کسب و کار خود ادامه می‌دهند.
اما واکنش مردمی که از مترو برای تردد روزانه خود استفاده می‌کنند، در مقابل دستفروشان مترو بسیار متفاوت است.
عده‌ای کسب و کار دستفروشان مترو را عامل مزاحمت برای مردم دانسته و عنوان می‌کنند که این کار باعث سلب آسایش آنها در محیط آرام داخل واگن‌های مترو شده است.
مشخص نیست چرا متروی تهران جلوی دستفروشان را نمی‌گیرد
علی، دانشجوی کارشناسی رشته اقتصاد در این باره به خبرنگار ایسنا می‌گوید: من مخالف دستفروشی در مترو هستم چرا که این کار باعث ترویج اقتصاد زیرزمینی در کشور می‌شود. از سوی دیگر بسیاری از مردم به دنبال دقایقی آرامش در واگن‌های مترو هستند اما دستفروشان با صدای بلند خود این آرامش را بر هم می‌زنند.
وی افزود: مشخص نیست متروی تهران که مدعی امور فرهنگی و اجتماعی هست چرا جلوی این دستفروشان را نمی‌گیرد یا حداقل تلاشی برای ساماندهی آنها نمی‌کند. جالب اینجاست که در چند وقت اخیر شاهد افزایش تعداد این دستفروشان هم بوده‌ایم.
از سوی دیگر عده‌ای نیز مخالفت چندانی با کسب و کار دستفروشان مترو ندارند، به شرط اینکه مراقب محصولات تقلبی هم باشیم!
بهاره، دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی که خود را یکی از مسافران کثیرالسفر مترو معرفی می‌کند در این باره به خبرنگار ایسنا می‌گوید: در واگن زنان محصولات زیادی اعم از لوازم آرایش، محصولات خوراکی، لباس زیر، بدلی و امثال آن فروخته می‌شود که البته قیمت محصولات مربوط به زنان عمدتا بیشتر از قیمت محصولات واگن مردان است.
او با اشاره به اینکه تعداد دستفروشان زن مترو به مراتب بیشتر از مردان است، افزود: در واگن مردان هم محصولاتی مانند جوراب، بوگیر کفش، محصولات خوراکی، جلد مدارک، باتری، دفتر نقاشی، مداد و خودکار، سوزن نخ کم و تیغ اصلاح فروخته می‌شوند که عمدتا قیمت این محصولات زیر 5000 تومان است.
وی با اشاره به اینکه برخی محصولات فروخته شده در مترو توسط دستفروشان تقلبی از آب در می‌آیند، گفت: البته باید این را هم در نظر داشت که محصولات فروخته شده در مترو قیمت بسیار ارزان‌تری نسبت به اجناس مغازه‌های بیرون دارند. ضمن اینکه شما برای خرید این محصولات زحمت کمتری را نیز متحمل می‌شوید. به شرط اینکه جنسی که می‌خرید تقلبی نباشد.
وی که از موافقان نسبی فعالیت دستفروشان مترو به نظر می‌رسد، درباره مزاحمت‌های آنها نیز می‌گوید: مثلا یکی از دستفروشان زن مترو همواره با خود چرخ دستی حمل می‌کند که این باعث می‌شود در حین جابه‌جایی مزاحمت‌هایی را برای مسافران به وجود آورد. ضمن اینکه برخی مسافران نیز از صدای دستفروشان مترو کلافه می‌شوند.
وی پیشنهادی نیز درباره ساماندهی دستفروشان مترو داده و می‌گوید: به نظر من اگر دکه‌های کوچکی در بخش‌های مختلف مترو با قیمت پایین به این دستفروشان اجاره داده شود و مردم در حین خروج یا ورود به واگن این دکه‌ها را ببینند هم مزاحمت کمتری برای آنان به وجود می‌آید و هم اینکه دستفروشان می‌توانند با نظارت بیشتری به کسب و کار خود ادامه دهند.
اینجا خیالمان راحت است!
اما از موافقان و مخالفان فعالیت دستفروشان در مترو که بگذریم یکی از دستفروشان مترو نیز نظر خود را راجع به این موضوع بیان کرد. البته پیدا کردن یکی از دستفروشان مترو کار سختی نیست اما اینکه بتوانید او را به حرف بیاورید چندان ساده نیست.
مجتبی 32 ساله که در یکی از خطوط پر رفت و آمد متروی تهران دستفروشی می کند، با اشاره به اینکه از روی اجبار رو به دستفروشی در مترو آورده به خبرنگار ایسنا می‌گوید: البته این کار درآمد بدی ندارد و دردسرهای آن هم کمتر از دستفروشی در خیابان است. اینجا خیالمان راحت است که کسی جنسمان را جمع نمی کند. البته بعضی از مردم در مترو رفتار خوبی با ما ندارند ولی در مجموع می توان گفت که اکثر مردمی که از مترو استفاده می کنند مشکلی با فعالیت ما ندارند.
او به زیرکی از پاسخ به این سوال که آیا دستفروشان مترو از جای خاصی خط می گیرند یا با شرکت خاصی برای فروش محصولاتش همکاری می کنند، طفره رفته و عنوان می کند: انصافا جنسی که ما در مترو می فروشیم ارزان تر از جنسی است که در مغازه فروخته می شود. البته قبول دارم برخی از اجناس نیز تقلبی از آب در می آیند اما نباید همه دستفروشان را با یک چوب زد.
با این اوصاف به نظر می‌رسد هرچقدر متروی تهران در زمینه تامین اعتبارات لازم برای توسعه و گسترش مشکل داشته، دستفروشان تهران مشکلی برای گسترش فعالیت‌های خود نداشته‌اند. پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی خطوط جدید مترو در سال‌های آینده بر تعداد دست فروشان مترو نیز افزوده شود. در این بین اما باید دید واکنش مسئولان شهرداری و به ویژه مسئولان متروی تهران در قبال دست فروشان چه خواهد بود. آیا برنامه‌ای برای ساماندهی این دسته از فعالان اقتصادی اجرا خواهد شد یا اینکه رشد قارچ‌گونه دست فروشان مترو همچنان ادامه خواهد یافت.
گزارش از: خبرنگار ایسنا محمدجواد به آبادی