تب مالت يک بيماري پرعارضه و در بعضي موارد ناتوان کننده و مشترک بين انسان و دام است. در ايران تب مالت به عنوان يک معضل بهداشتي همواره مطرح بوده که اخيراً با پاستوريزه شدن فرآورده‌هاي دامي از شيوع آن کاسته شده است. اين بيماري از طريق خوردن لبنيات آلوده به ميکروب تب مالت، تماس مستقيم با دام و همچنين استنشاق ميکروب تب مالت منتقل ميشود.
بيماري بيشتر در مناطق روستايي آلوده و بين دامداران شايع است. چون بيماري منشأ دامي دارد، تنها راه اصلي و مبارزه‌ي قطعي با آن حذف بيماري در دام‌هاست. واکسيناسيون دام‌ها و شناسايي و کشتار دام‌هاي آلوده از راه‌هاي توصيه شده براي کنترل اين بيماري است. در مجموع عدم مصرف فرآورده‌هاي لبني غير پاستوريزه و عدم تماس با دام بدون محافظت (دستکش، ماسک و عينک) از جمله سريع‌ترين راه‌هاي پيشگيري از ابتلا به بيماري تب مالت مي‌باشد.
براي اطلاع بيشتر از اين بيماري با قطب‌الديني کارشناس مبارزه با بيماري‌ها به گفتگو نشستيم.
کارشناس مبارزه با بيماري‌ها با بيان اينکه تب مالت يک بيماري عفوني و مسري است که بين انسان و دام مشترک مي‌باشد (يعني از حيوان به انسان منتقل ميشود)، در خصوص راه‌هاي سرايت اين بيماري گفت: مخزن اين بيماري بز، گاو و حيوانات آلوده است و مصرف شير خام و همچنين تماس با حيوانات آلوده سبب ابتلا به اين بيماري ميشود.
قطب‌الديني افزود: گوشت و ديگر بافت‌هاي دام‌هاي کشته شده، تراوش حاصل از سقط جنين دام‌ها، آلودگي آغل، طويله و زمين در اثر سقط، آلوده بودن شير، پنير، سرشير، خامه‌ي تازه و آب و هواي آلوده سرچشمه‌ي اين بيماري است.
وي با اشاره به اينکه آلودگي توسط حيوان آلوده به ميکروب مالت در موقع سقط جنين خطرناک‌تر از همه‌ي عوامل است که سبب آلوده کردن طويله و محيط اطراف ميشود، گفت: هشت تا 12 هفته آلودگي حاصل از سقط در محيط برجا مي‌ماند و همه‌گيري اين بيماري در ده و روستا‌ها در فصل زايمان دام‌ها زياد است.
قطب‌الديني با بيان اينکه در 60 تا 72 درصد موارد، ميکروب از راه پوست وارد بدن ميشود، گفت: در 16 تا 30 درصد موارد نيز ميکروب از راه غذا وارد بدن ميشود.
وي افزود: کودکان روستايي و افرادي که از حيوانات اهلي نگهداري مي‌کنند بيشتر در معرض آلودگي هستند و انتقال به کودک از راه جنين نيز امکان‌پذير است.
اين کارشناس مبارزه با بيماري‌ها با بيان اينکه آلودگي در دوره‌هاي اول حاملگي در زنان ممکن است سبب سقط جنين شود، افزود: در پنير تازه‌ي بز، ميکروب 6 تا 10 روز و به ندرت 20 تا 60 روز، در پنير گوسفند 45 تا 65 روز و در پنير گاو اين ميکروب تا 90 روز زنده مي‌ماند.
قطب‌الديني در خصوص نشانه‌هاي باليني اين بيماري گفت: بعد از ورود ميکروب از راه پوست، مخاط يا دستگاه گوارش، ابتدا ميکروب به طرف غدد لنفي مربوط مي‌رود و غدد مانع آشکار شدن آن ميشود. در اين دوران بيماري معمولاً بدون نشانه‌ي آشکار است و يا مخفي مي‌ماند که مطابق با دوران پنهاني بيماري است و در حدود هشت تا 15 روز است که مي‌تواند کوتاه‌تر يا خيلي طولاني‌تر از آن باشد.
وي با بيان اينکه دوران پنهاني تجربي اين بيماري پنج تا 25 روز است، گفت: در اين دوران هيچ آثار زيستي آشکاري وجود ندارد و به اسم مرحله‌ي قبل از آلرژي معروف است.
وي تب، عرق و علائم عفوني ديگر مانند قرمزي، تحريک شدن گلو، سرفه، عوارض عصبي و رواني، بي‌خوابي و به ويژه بي‌اشتهايي را از جمله علائم اين بيماري عنوان کرد و گفت: در شيرخواران علائم به صورت اسهال نيز ديده ميشود.
اين کارشناس مبارزه با بيماري‌ها يادآور شد: علائم باليني تب مالت در کودکان چندان مشخص نيست و دانه‌هاي پوستي به صورت تب خال در کودکان ظاهر شده و دانه‌هاي ديگر به شکل قرمزي‌هاي بر‌آمده است.
قطب‌الديني در خصوص گرفتگي استخوان‌ها و مفاصل در اين بيماري گفت: ضايعات استخواني و مفصلي شديد گاهي بيمار را مدت‌ها زمين‌گير مي‌کند و گرفتگي مهره‌ها، شايع‌ترين گرفتگي استخواني در تب مالت است.
وي افزود: سردرد، درد تمام بدن، ضعف، سستي، خستگي، کوفتگي عضلات، کم‌خوابي، تحريک پذيري زياد، نگراني و تشويش، افسردگي و هذيان از تظاهرات و عوارض عصبي اين بيماري است. وي با بيان اينکه عارضه‌ي خطرناک قلبي تب مالت، ورم پرده‌ي داخلي قلب است، گفت: عوارض چشمي، عفونت ريه، التهاب کبد، يرقان و خون‌ريزي‌هاي متعدد نيز از جمله عوارض اين بيماري است.
وي در خصوص درمان اين بيماري گفت: بيمار مبتلا به تب مالت احتياج به استراحت در بستر، مراقبت، پرستاري خوب و درمان‌هاي محافظتي دارد و براي درمان دارويي بايد حتماً به پزشک مراجعه شود و دوره‌ي درمان حداقل دو ماه به طول مي‌انجامد.
قطب‌الديني در خصوص پيشگيري از اين بيماري گفت: جوشاندن شير و رعايت نکات بهداشتي ديگر درباره‌ي افرادي که با حيوانات سر و کار دارند، بسيار مهم است و جستجوي خاستگاه آلودگي در پيشگيري بيماري مفيد مي‌باشد. وي با اشاره به اينکه تمام فرآورده‌هاي لبني را بايد به صورت پاستوريزه تهيه کرد، گفت: واکسيناسيون در حيوانات اثر آشکاري در کاهش ميزان ابتلا به اين بيماري دارد. اما ذبح و خارج کردن حيوانات آلوده از بين ساير حيوانات، تنها راه قطعي و مطمئن در ريشه کن کردن بيماري است.