فارس: مقام معظم رهبری در یکی از دیدارهای خود با قاریان قرآن کریم مقدمه حاکمیت فضاى فرهنگى قرآن در ذهن جامعه و موانع پیش روی این فضا را مطرح کرده‌اند.
تلاوت و حفظ قرآن کریم همواره به عنوان مقدمه‌ای برای فهم آیات از سوی بزرگان و علما به مسلمانان گوش‌زد شده است.
مقام معظم رهبری در دیدار قاریان قرآن کریم در تاریخ 22 شهریور‌ماه 1386با توصیه قاریان و مردم به فهم آیات و درک کلمات، فهم آیات را راه رسیدن به انس با قرآن کریم برشمرده و فرمودند: تلاوت قرآن مقدمه‌ای براى حاکمیت فضاى فرهنگى قرآن در ذهن جامعه ما است.
متن بیانات معظم‌له در این‌باره به این شرح است؛
امروز از این تلاوت‌ها و این نغمه‌هاى شیرین و دلنشین قرآنى که بحمداللَّه جوانان ما روزبه‌روز بهتر، جذاب‌تر و شیرین‌تر در آن پیش میروند، لذت بردیم؛ هم این دو نوجوانى که تلاوت کردند، هم گروه‌هاى دسته‌جمع که همخوانى کردند، خیلى خوب بودند؛ و هم قرّای عزیزمان که انسان هر سالى که می‌شنود این تلاوت‌ها را، خوب احساس می‌کند که کاروان تلاوت قرآن و آهنگ‌هاى قرآنى از آنچه که در گذشته بوده، جلوتر آمده، و اگر مقایسه کنیم با دوران‌هاى قبل و پیش از انقلاب، از صفر بلکه زیر صفر، بحمداللَّه به درجات عالى دست پیدا کرده؛ خیلى مایه خوشوقتى ماست.
دو سه اشکال در اینجا وجود دارد که اینها را عرض کنیم؛ یک اشکال این است که ما خیال کنیم تلاوت قرآن و انس با قرآن و رواج قرآن یعنى فقط همین، این یک اشکال بزرگى است که مبادا ما دچار این بدفهمى و کج‌فهمى بشویم، بنده به این تلاوت‌ها خیلى اعتقاد دارم، قبل‌ها در بعضى از همین جلسات، علت این اعتقاد را هم عرض کردیم که دیگر تکرار نمی‌خواهم بکنم، و خوانندگان خوبمان و تلاوتگران مسلط و استاد و وارد را حقیقتاً ارجمند میدانم، لیکن همه اینها مقدمه است؛ مقدمه براى حاکمیت فضاى فرهنگى قرآن در ذهن جامعه ما.
هنگام تلاوت قرآن خود را مخاطب خداوند بدانید
یعنى شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان، کودکان مسلمان باید با قرآن انس پیدا کنید، قرآن را به معناى حقیقىِ مخاطب قرار گرفتنِ در مقابل خدا، بخوانید و در آن تدبر کنید و از آن بیاموزید، مرحله بعدش هم عمل است؛ اما من مرحله قبل از عمل را عرض می‌کنم: آموختن قرآن، فهم معارف قرآن، تدبر در آیات قرآن و کلمات قرآنى.
کمبود ما برای فهم قرآن حجاب زبانی و لغوی است
این کلماتى که شما ملاحظه می‌کنید، همان چیزهائى است که خداوند متعال به عنوان آخرین ذخیره معنوى وحى الهى به بشریت عطا کرده است، همین‌هاست که باید بشر را تا ابدالآباد، تا انتهاى این عالم، به راه‌هاى سعادت و فلاح و رستگارى هدایت کند؛ پر از معارف است اینها؛ اینها را باید فهمید، متأسفانه ما حجاب زبانى داریم، حجاب لغوى داریم؛ این کمبود ماست.
نفهمیدن معنای آیات حجابی است که باید رفع شود
یعنى کمبود ملت‌هاى غیر عرب است، کسانى که زبانشان عربى است، همین طور که قارى تلاوت می‌کند، اینها که نشسته‌اند، ولو نه به صورت کامل، آن را می‌فهمند؛ بیان قرآن، بیان فصیح، بلیغ و خیلى والائى است و هر کسى جزئیات این بیان را نمی‌فهمد، بلاتشبیه مثل گلستان سعدى که انسان آن را مثلاً در جمعى بخواند، خوب، گلستان سعدى فارسىِ بلیغ است، مردم هم می‌فهمند؛ اما دقائق و جزئیاتش را فقط ادبا، اهل ذوق و اهل درک بالا می‌فهمند.
حالا این را هزاران برابر بکنید، قرآن اینجورى است، دقائق و لطائف و جزئیات را ممکن است مستمعِ عرب‌زبانِ معمولى نفهمد، اما بالاخره مفهوم این کلمات را می‌فهمد؛ لذا دلش رقیق می‌شود؛ لذا در شنیدن تلاوت قرآن اشک می‌ریزد؛ چون موعظه الهى را درک می‌کند، این حجابى است که ما داریم و قابل حل هم هست.
بسیاری از لغات قرآن قابل فهم هستند
نبادا کسى خیال کند حالا چه کار کنیم، نمی‌شود؛ نخیر، این کاملاً قابل حل است، بسیارى از کلمات و لغات قرآنى در زبان فارسى متداول ما تکرار شده است و ما می‌فهمیم، بنده قدیم‌ها در مشهد، جلسه قرآن داشتم، همین طور مى‌نشستیم، بنده گاهى صحبت می‌کردم براى جوان‌هاى آن روز، آنها البته پیرمردهاى امروزند، و به آنها همین را می‌گفتم؛ مثال می‌زدم که مثلاً فرض بفرمائید: «و لنبلونّکم بشى‌ءٍ من الخوف و الجوع و نقص من الأموال و الأنفس و الثّمرات و بشّر الصّابرین». این آیه شریفه را اگر نگاه کنید، از لغات این آیه، آنچه که یک فارسى زبان نفهمد، فقط دو سه‌تاست، والّا بقیه لغات را می‌فهمد.
حالا مثلاً «لنبلونّکم» را باید برایش معنا کنند، اما «شى‌ء» را می‌داند یعنى چه، خود شما شى‌ء، اشیاء را به کار می‌برید، «خوف» را می‌دانید چیست، «جوع» را می‌دانید چیست، «نقص» را می‌دانید چیست، «اموال» را می‌دانید چیست، «انفس» را می‌دانید چیست، «ثمرات» را می‌دانید چیست، اینها چیزهایى نیست که یک فارسى زبان نفهمد؛ بنابراین، فهمیدن آیات قرآن، فهم حرف‌هاى رابط و ترکیب کلمات و انس با قرآن و مراجعه به ترجمه‌ها دشوار نیست.
امروزه ترجمه‌های خوب فراوان است به آنها مراجعه کنید
خوشبختانه امروز ترجمه خوب هم زیاد است، آن روزهایى که ما عرض می‌کنیم، حتى یک ترجمه خوب از قرآن وجود نداشت که بشود مردم استفاده کنند و از لحاظ معنا خاطر جمع باشند، امروز الحمدللَّه انسان ترجمه‌هاى خوب را مى‌بیند که متعدد وجود دارد، به این ترجمه‌ها مراجعه کنید؛ مردم مراجعه کنند، آن‌وقت می‌فهمند، پس این یک اشکال است که باید این اشکال برطرف بشود؛ یعنى معناى آیات را بفهمند.