تاکنون اتفاقات خطرناک فراوانی در سراسر کشور رخ داده است، برای مثال دو سال پیش بود که سقوط ترن هوایی در پارک ارم تهران به تیتر اخبار تبدیل شد و آن حادثه نقص عضو سه دختر جوان را به همراه داشت و همین چند روز پیش دختری پنج ساله در شهربازی در تهران جان خود را از دست داد. بروز چنین اتفاقاتی نه تنها در تهران بلکه در بسیاری از شهرهای کشور به وضوح مشاهده می شود.
حادثه دلخراش در «لوناپارک» شیراز
در مرداد ۹۲ به دلیل پاره شدن كابل سیم بكسل حایل، یكی از دو صندلی دستگاه سقوط آزاد كه دو سرنشین داشت در حالی به شدت با زمین برخورد كرد كه ترمز‌های اضطراری هم عمل نكرده بودند. دو شهروند ۱۶ و ۱۷ ساله شیرازی بر اثر سقوط دستگاه بازی «جامپینگ» در «لوناپارک» شیراز از ناحیه کمر دچار آسیب شدند.
۲۵ شهربازی استان فارس مشکل ایمنی دارند
به دنبال بروز حادثه در لوناپارک شیراز، سرپرست بخش فلزی و ساختمانی اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان فارس توضیح داد: بازرسی از ۲۵ شهربازی استان فارس انجام شده و متاسفانه همگی مشکل ایمنی دارند؛ در حال انجام مناسبات برای توقیف و پلمپ وسایل این شهربازی‌ها هستیم.
فرنگیس فرشادی افزود: در باره حوادث شهربازی و پارک‌های بازی، باید علت را مشخص کرد؛ عیوبی که از نظر ایمنی ممکن است باعث حادثه شود، مد نظر اداره استاندارد قرار دارد، اما گاهی ممکن است سهل انگاری فردی یا انجام حرکات خطرآفرین باعث بروز حادثه شده باشد. او با بیان اینکه شهربازی، پارک بازی، زمین بازی و تجهیزات بازی مشمول استانداردهای اجباری است، ادامه داد: اداره کل استاندارد استان فارس برای همه شهرداری‌های استان فارس نامه نوشت تا پارک‌ها و شهرهای بازی و تجهیزات موجود در آنها را برای بررسی امنیت دستگاه‌ها و فضا به این اداره کل معرفی کنند، اما هیچ پاسخ درستی تاکنون دریافت نشده است.
این مقام مسئول تصریح کرد: در شیراز، کمتر از ۱۰ درصد پارک‌های بازی استاندارد هستند. او خاطرنشان کرد: اداره استاندارد به تنهایی نمی‌تواند مشکلات پارک‌ها و شهربازی‌های استان فارس را حل کند و نیاز به همت و تلاش همگانی دارد. فرشادی اظهار کرد: شهرداری‌ها باید بهره‌بردار هر دستگاه را به اداره استاندارد معرفی کنند تا عیوب فنی و روش‌های رفع ایراد را به هر بهره‌بردار اعلام کنند و نتایج رفع عیوب را نیز بررسی نمایند.
سرپرست بخش فلزی و ساختمانی اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان فارس ادامه داد: بررسی‌ها و بازرسی‌ها نشان می‌دهد که باید در انتظار حادثه‌های خطرناک و دلخراش در پارک‌ها و شهرهای بازی این استان باشیم. به گزارش ایسنا، او با اشاره به حادثه لوناپارک شیراز گفت: بازرسی از این شهربازی قبلا انجام شده و اعلام کردیم که چندین دستگاه از جمله «چرخ و فلک» و «جامپینگ» این شهربازی فاقد استاندارد و ایمنی است.
قطع برق در شهربازی ائل‌گلی حادثه آفرید
فروردین ۹۲، ناظر سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تبریز گفت: قطع برق دلیل حادثه شهربازی پارک ائل‌گلی تبریز بوده است. قادر علی‌پور پرویزیان اظهار کرد: با قطع برق دستگاه سقوط آزاد، در هنگام استفاده از آن و بازگشت برق به شبکه‌های این دستگاه کفه‌های حامل استفاده کنندگان با سرعت زیاد به طرف پایین سقوط کردند. به گزارش فارس، او با اشاره به اینکه این کفه‌ها با سطح سیمانی موجود در پایین دستگاه برخورد کردند، گفت: با توجه به سرعت برخورد، دو نفر از هموطنان که در کفه برخورد کننده بودند دچار مصدومیت شده و بلافاصله به بیمارستان انتقال یافتند. به گفته او، مصدومان دو نفر مرد در سنین حدود ۲۶ و ۳۳ ساله بودند.
تجهیزاتی که جانمان را بازیچه می‌کند
با توجه به امکان بروز حوادث در شهربازی ها و اماکن تفریحی کشور مدیر کل ارزیابی و کیفیت کالا و خدمات سازمان ملی استاندارد درباره کم و کیف ایمنی تجهیزات در این اماکن به «آرمان» می گوید:ایمنی وسایل مراکز تفریحی به بخش های مختلفی دسته بندی شده و در چارچوب قوانین استاندارد قرار گرفته می شود. از سال ۸۷ استاندارسازی این دستگاه ها انجام شده است و این وسایل در سه مرحله ساخت، نصب و بهره‌برداری باید پروانه استاندارد را کسب کنند. در حال حاضر رقمی حدود ۳۰هزار تجهیزات شهربازی در سراسر کشور تحت پوشش نظارت استانداردهای اجباری است.
منوچهر درویش می افزاید: هر یک از وسایل موجود در پارک ها بنابر استانداردهای خاص مورد بررسی و نظارت قرار گرفته می شود. برای مثال وسایلی همچون تاپ و سرسره نیز در پارک ها مشمول استانداردهای ساخت و بهره‌برداری است تا به این ترتیب آسیب خاصی کودکان را تهدید نکند. در ضمن استانداردسازی تجهیزات پارک‌ها از سال ۱۳۸۵ آغاز شده است. این مقام مسئول درباره امنیت و استاندارد تله‌کابین‌های کشور تاکید می‌کند: تله کابین ها و تله سکی ها از سیستم پیچیده ای برخوردارند و استاندارد سازی این وسایل هم از سال ۹۳ اجباری شده است.
این وسایل عمدتا وارداتی هستند و باید در مراحل نصب و بهره‌برداری مورد نظارت قرار گیرند؛ درضمن این دستگاه ها مطابق با ۲۳ استاندارد ملی مورد بازرسی قرار گرفته می شوند و به این ترتیب تاییدیه استاندارد دریافت می کنند. درویش درباره تجهیزات وسایل بدنسازی در پارک‌ها می‌گوید: هنوز این وسایل تحت استاندارد اجباری قرار نگرفته است، اما برای آنها استاندارد ملی وجود دارد و در صورت تمایل متقاضیان می‌توان اقدام‌های بازرسی از این وسایل انجام داد.
حادثه‌ای که مسئولان را هوشیار کرد
هر از چند گاهی اخباری مبنی بر سقوط چند نفر در حین تفریح و استفاده از تجهیزات شهربازی ها به گوش می رسد و بروز این حوادث نشان دهنده وجود کم و کاستی در هر یک از مراحل ساخت، نصب و بهره‌برداری از این تجهیزات است. درویش در این زمینه می گوید: از سال ۸۷ تجهیزات شهربازی به ویژه وسایلی همچون ترن های هوایی و چرخ و فلک‌های بزرگ اجباری شد، اما مشکل اساسی در اجرای قوانین استاندارد در به کارگیری برخی تجهیزات قدیمی است که از دوره قبل انقلاب هم مورد بهره‌برداری قرار گرفته می شود و همچنان به طور سالانه مورد استفاده است. باید دانست که این چنین تجهیزات از گذشته بوده و به این ترتیب مسائلی همچون شیوه ساخت و نصب در این دستگاه ها چندان مورد تاکید قرار گرفته نمی شود.
این در حالی است که بنابر شرایط بازرسی باید تک تک این تجهیزات مورد بازرسی، آزمایش و بررسی قرار گیرد. در چند سال اخیر در شهربازی های کشور اتفاقات ناگواری در قالب سقوط واگن و آسیب چند دختر جوان ایجاد شد، که بعد از آن تمام تجهیزات نصب شده بعد از سال ۸۷ براساس مهندسی معکوس مورد بازرسی قرار گرفت. متاسفانه یک حادثه دیگر نیز در نوروز امسال در برازجان به وقوع پیوست، در این حادثه با وجود اینکه گزارش های بازرسی بر پلمب یکی از تجهیزات تاکید داشت و صرفا به دلیل رفع نقص اجازه بهره‌برداری به آن دستگاه صادر شده بود، اما افراد با سوءاستفاده از شرایط تعطیلات نوروز و استفاده از آن دستگاه حادثه تلخی را رقم زدند. ا
و در پاسخ به این سوال که بازرسان استاندارد در چه برهه های زمانی بر این دستگاه ها نظارت می‌کنند، می گوید: براساس قوانین موجود کلیه دستگاه ها باید در هر یک از مراحل ساخت، نصب و بهره‌برداری مورد توجه قرار گرفته شود و به این ترتیب تمامی نواقص در تجهیزات تفریحی برطرف شود، باید توجه داشت که هر سه ماه یک‌بار این دستگاه ها مورد نظارت ادواری قرار گرفته می شوند.
جای خالی ناظر فنی در شهربازی‌ها
درویش می افزاید: هر یک از تجهیزات باید تحت حمایت یک بازرس فنی، متخصص و آموزش دیده مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین به صرف حضور بازرس نمی‌توان فعالیت این تجهیزات را مناسب دانست، بلکه نظارت ناظر فنی بر دستگاه‌ها، سیستم تامین و نگهداری و تهیه چک لیست‌های تعریف شده را در اولویت قرار می دهد. او می افزاید: برای مثال در آب و هوای طوفانی استفاده از چرخ و فلک ممنوع است و رعایت هر یک از این امور در استفاده از دستگاه ها الزامی است.
در کنار هر یک از تجهیزات باید دستورات العمل هایی مبنی بر محدودیت‌های سنی در استفاده از دستگاه ها، محدودیت‌های قد و وزن و مجوز استاندارد آن نصب شود. باید دانست که بازرسی بخشی از فعالیت است و بخش عمده کار را مردم در قالب گواهینامه استاندارد می توانند طلب کنند. برای مثال در حادثه برازجان که فیلم آن هم در شبکه های اجتماعی منتشر شد شاهد فریادهای ناراحت کننده آن زن قبل از سقوط بودیم؛ در این گونه حوادث اگر ناظر فنی و آموزش دیده در صحنه حضور داشت بی شک در صورت عدم استانداردسازی تجهیزات مربوطه چنین حادثه‌ای رخ نمی‌داد.
بنابراین باید دانست که بخشی از این اقدامات در قالب بازرسی، مسائل فنی و بخشی دیگر نیز تحت تاثیر آموزش و مجاب کردن بهره‌برداران بر اصول سیستم کیفیت است. درویش درباره کم و کیف به‌کارگیری ناظر در بهره‌برداری از تجهیزات شهربازی‌ها می گوید: عمدتا مراکز تفریحی و شهربازی ها بر اساس قراردادهایی با مدت محدود از سوی شهرداری‌ها، دایر می‌شوند، شرط استفاده و به کارگیری این وسایل کسب مجوز استاندارد است و شرایط کسب مجوز استاندارد نیز برقراری برخی استانداردهاست که قبل‌تر در قالب نظارت‌هایی استاندارد در مراحل ساخت، نصب و بهره‌برداری، به آن اشاره شده است. در ضمن با رعایت شروط استانداردسازی از سوی سازمان شهرداری و بهره‌برداران به کسب پروانه استاندارد به نسبت حوادث در این دستگاه ها به حداقل خواهد رسید.
گرچه این حوادث به هیچ عنوان به صفر نخواهد رسید وهمیشه ریسک بروز حوادث وجود دارد، اما با اعمال برخی نکات ایمنی و رعایت استانداردهای موجود می توان ریسک بروز حوادث را به حداقل ممکن رساند. این مسئول در سازمان استاندارد تصریح می کند: هر یک از تجهیزات مجوزهای قانونی مورد نظر خود را اخذ کرده و به این ترتیب از بروز حوادث احتمالی کاسته شده و بخشی از حوادث و رخ داده ها در پنج سال گذشته کاهش یافته است. برای مثال بعد از حادثه‌ای در سال ۹۳ در یکی از پارک های تهران، دیگر اتفاق خاصی رخ نداده است.
باید دانست که حوادث زمانی رخ می دهند که پایبندی بر ضوابط و الزامات شهرداران ضعیف باشد و این امر بیشتر در شهرستان ها و شهرهای محروم اتفاق افتاده است. برای مثال در پنج سال گذشته فقط در شهربازی های شهرستان برازجان، مهران و گناباد شاهد اتفاق های ناگوار بودیم. درضمن باید توجه داشت که اعمال نظارت ها بر تجهیزات از شهرهای بزرگ آغاز می شود و به نسبت این امر در شهرهای محروم کم رنگ جلوه می کند.