چند سالی است که با گذر از نیمه اول اسفند ماه، گاه و بی گاه در برخی مناطق شهرها، صدای مهیب انفجارهای پشت سرهم قلبها را به لرزه در می آورد. این صداها خبر از غفلت گروهی از جوانان و به دنبالش اتفاقهای ناگوار شب چهارشنبه آخر سال را می دهد. جشن چهارشنبه آخر سال نوید دهنده نوروز و سنت و یادگاری از زمانهای بسیار دور است. در سالیان دور، ایرانیان با بیرون آمدن از خانه و برافروختن آتش در کنار سایر همسایگانشان به خستگی و سردی زمستان پایان می دادند و با انجام آیینهای خاصی به استقبال بهار می رفتند.
در حال حاضر برخی جوانان بی توجه به حقوق سایر افراد جامعه، در این شب با منفجر کردن انواع ترقه و مواد آتش زای دست ساز یا چینی، جان و آرامش خود و دیگران را در گرو خوش گذرانی چند ساعته ،غیر منطقی و خود خواهانه می گذارند.
شب چهار شنبه آخر سال، بواسطه رفتارهای هنجارشکن و غیر اخلاقی این گروه از جوانان و نوجوانان چنان نزد بعضی از شهروندان بدنام شده است که با نزدیک شدن به این شب هنگام عبور و مرور در سطح شهر از احتمال برخورد با مواد منفجره مضطربند وبه منظور دوری از خطرات این مواد و حداقل کمتر شدن صداهای وحشتناک کوچه ها و خیابانها، خانه نشینی را به چنین جشنی! ترجیح می دهند.
* زندگی در خانه ای مملو از مواد منفجره!
بعضی از جوانان گمان می کنند که حادثه همیشه برای دیگران اتفاق می افتد و با همین فرض اشتباه خود را در حاشیه امن قرار می دهند. هرچند که دیگر بیشتر آنها از احتمال منفجر شدن و سوختگی و نقص عضو ناشی از انفجار مواد محترقه آگاهند اما بازهم هر سال تفریح و جشن چهارشنبه آخر سال را بهانه می کنند که با استفاده از انواع گوناگون ترقه های غیر استاندارد و انجام رفتارهای پرخطر، هیجان و انرژی درونیشان را تخلیه کنند.
با وجود گوشزدهای فراوان والدین و رسانه ها و روانه شدن بسیاری از جوانان به بیمارستانها و مراکز پزشکی قانونی، متأسفانه هنوز هم تقاضا برای خرید وسایل خطرناک منفجره و آتش بازی به گونه ای است که گروهی از افراد بیکار جامعه را وسوسه به دست سازی وسایلی اینچنینی می کند. این دسته از افراد با سوء استفاده از موقعیت و مایه گذاشتن از جان خود و تعدادی از جوانان جامعه، برای بدست آوردن اندک درآمدی به این کار غیر اخلاقی و پرخطر روی می آورند.
معمولا آنها زیرزمین و یا اتاقی از خانه های قدیمی مسکونی را پر از مواد منفجره و محترقه می کنند و پس از ساخت این وسایل بساط دست فروشیشان را در گوشه و کنار شهر بدون محدودیتی آنچنانی پهن می کنند.
سمیه، 56 ساله، زنی خانه دار و همسایه قدیمی یکی از سازندگان مواد منفجره است. او درباره انفجار خانه همسایه اش می گوید: ” 5سال پیش یک روز که مشغول خانه تکانی بودم، صدای وحشتناکی من را شوکه کرد. انفجار نارنجکهای پسر همسایه، بیشتر قسمتهای خانه آنها را تخریب و خودش را نیز به علت سوختگی راهی بیمارستان کرد.”
* سازندگان و فروشندگانی که تحریم می شوند
جذابیت های آتش بازی و ترقه ها برای عده ای از جوانان و نوجوانان بقدری زیاد است که حاضرند با پایمال کردن حقوق دیگر شهروندان و سلب آرامش آنها، بدون درنظر گرفتن اخلاق انسانی، همچنان به کار خود ادامه دهند.
ممکن است که پاره ای افراد از صداهای بلند و ناهنجار انفجار وسایل محترقه لذت ببرند و آن را به اصطلاح، سرگرمی و شادی به حساب بیاورند اما افراد میانسال، بیماران قلبی و عصبی و زنان باردار که هرگونه شوک آنها را با مشکلات بسیاری مواجه می کند، سهمی از انبوه مردم یک شهر را به خود اختصاص می دهند که از شنیدن این صداهای مهیب به شدت شاکی هستند.
نارضایتی از انفجار مواد محترقه تنها مختص بیماران و زنان باردار نیست؛ بسیاری دیگر از مردم نیز از این چنین اتفاقات گله مندند چرا که علاوه بر ایجاد آلودگی صوتی با برجای ماندن سیاهی های پس از انفجار، چهره شهرشان هم زشت و کثیف می شود. نارضایتی و ترس افراد ازخطرات این شب به حدی است که تعدادی از شهروندان، امسال تصمیم گرفتند ناراحتیشان از این مسأله را با به راه انداختن کمپین تحریم مواد منفجره، در شبکه های اجتماعی بروز دهند.
شهناز، 59 ساله، زنی خانه دار که به بیماری قلبی مبتلاست با نارضایتی فراوان از آلودگی صوتی چهارشنبه آخر سال اینگونه سخن می گوید: ” هردفعه با شنیدن صدای انفجار بسیار شوکه می شوم و گاهی بقدری اذیت می شوم که احساس می کنم در آن لحظه قلبم از کار می افتد.”
از طرف دیگر تعدادی از جوانان هنگامی که متوجه ترس بعضی افراد از صدای ترقه ها می شوند، به صورت عمدی در اطراف و زیر پای رهگذران، پنهانی، به قصد شوکه کردنشان، ترقه هایی را می اندازند و با گذاشتن نام شوخی! بر این کار، حرکت غیر انسانی و ناپسند خود را تبرئه می کنند.
علی، 32 ساله، کارشناس گرافیک می گوید: ” پارسال در شب چهار شنبه آخر سال دوستم برای اینکه سربه سرم بگذارد، سیگارتی را به سمتم پرتاب کرد.سیگارت در برخورد با لاله گوشم ترکید.”
دکتر ربابه غفار تبریزی، روانشناس درخصوص رفتارهای پرخطر گروهی از جوانان در شب چهارشنبه آخر سال معتقد است: ” علت اینگونه رفتارها، بیشتر هیجان طلبی است اما اگر اخلاقیات در بسیاری از آنها نهادینه شده باشد به دیگران آزار نمی رسانند.”
* چه کسانی مسئول امنیت جامعه هستند؟
درسالهای اخیر هیجان طلبی برخی جوانان و فراوانی انواع مواد منفجره در بازارها، جشن شب چهارشنبه آخر سال را برای بسیاری از خانواده ها به شبی تلخ و پر استرس تبدیل کرده است. درست است که در وهله اول این شهروندان هستند که باید با رفتارهای مناسب و عقلانیشان سلامت جامعه را تأمین کنند اما از آنجایی که مواد آتش زا و محترقه برای خانواده ها آثار بسیار مخربی به همراه دارد، نگاهها به این سمت نیز می رود که با وجود ممنوعیت خرید و فروش این مواد، چگونه ممکن است که هرکس در بازارها و خیابانها به سادگی انواع مختلف مواد منفجره را خریداری کند؟! و اگر برعملکرد عمده فروشان این مواد به درستی نظارت می شود، چرا روز به روز تعداد توزیع کنندگانش افزایش می یابد؟
گزارش از نازنین میرزایی