می دانیم که بسیاری از حروف به دو دسته عمده تقسیم می شوند:
۱- حروفی که هنگام تلفظشان تارهای صوتی به حرکت در می آیند مانند:
أ، ب، ذ، ز، ژ، غ، و.
۲- حروفی که هنگام تلفظ آنها تارهای صوتی ثابت هستند. مانند:
ه، پ، ث، س، ش، خ، ف.
نمونه هایی که ذکر شد با اضافه و کم شدن حرکت تارهای صوتی به هم تبدیل می شوند و آنها را به ترتیب نوشته ام. مثلاً “خ” با اضافه شدن تار صوتی به “غ” تبدیل می شود: ب به پ، ذ، به ث، ز به س، همزه به ه …
برای دریافت بهتر مطلب دست را زیر گلو بگذارید و لرزش یا عدم لرزش را حس کنید.
لاک پشت در زمانها و مکانهای مختلف ایران نامهای گوناگون داشته است. مانند کَشَف، کَشَو، سنگ پشت، کاسه پشت، باخا و باخه…
به دلیل شباهت ظاهری تقریبی لاک پشت و قورباغه در شکل سر و چشم و پوست و بودن در جاهای مرطوب و… اسم قورباغه و باخه شبیه هم است درواقع قورباغه یعنی باخه ای که صدای قورقور دارد. ما ترکها به لاکپشت تُس باخا و به قورباغه قورباغا می گوییم از بزرگترها هم شنیده ام که کلمه “باخا” را هم به تنهایی برای لاک پشت به کار می برند.
حرف “خ” در باخه نیز مانند بسیاری از کلمات به “غ” تبدیل شده است.
استاد دکتر محسن ابوالقاسمی خاطره ای تعریف می کردند و می خندیدند که کرمانی ها به دوستی به نام خُلقی خلخی می گفتند.
یا دوستان کُرد غزال غافل و غم را خزال و خافل و خم می گویند.
کلمه باخه به احتمال بسیار به گفته صاحب غیاث اللغات (ص۱۰۸) ترکی است هم چنان که قورباغه را برخی فرهنگها ترکی دانسته اند مانند ناظم الاطباء (ذیل غوک) و به نظر می رسد ورود کلمه قورباغه به فارسی مربوط به قرون متأخر باشد.
یحیی عطایی