بیان و تعبیر لطیف آیت الله العظمی جوادی آملی درباره معراج
آیت الله جوادی آملی در جلسه درس تفسیر سوره مبارکه نجم بیام می دارند:
🔸 تعبیرات خود قرآن کریم نسبت به سیر انبیا (علیهم السلام) یکسان نیست، متفاوت است. در سوره مبارکه «اعراف» از وجود مبارک موسای کلیم (سلام الله علیه) که به میقات الهی طبق وعده الهی رفت، در آیه 143 دارد که ﴿وَ لَمَّا جاءَ مُوسی لِمیقاتِنا﴾، آغاز آن با سیر و سلوک خود موسای کلیم شروع می‌شود، فرمود موسی آمد! از آن به بعد ﴿وَ قَرَّبْناهُ نَجِیا﴾؛ اما در جریان معراج پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از همان آغاز فرمود خدا او را برد، نه اینکه او آمد؛ این ﴿سُبْحانَ الَّذی أَسْری﴾، سرفصل قصّه معراج است، از همان اوّل فرمود خدا او را برد؛ ولی در جریان مناجات موسای کلیم این طور نبود که از اوّل موسای کلیم را برده باشد، از اوّل موسای کلیم، طبق قرارداد و وعده ها و اذن الهی آمد! این گروه را می گویند اینها سالک مجذوب هستند؛ یعنی اوّل یک مقدار راه را باید بروند، بعداً فیض الهی شامل حال ایشان بشود. اینها سالکی هستند که بعداً جذبه الهی نصیب آنها می شود، اینها مشکلی ندارند، برای اینکه آن مقداری که مربوط به خودشان بود به طور عادی راه را رفتند، بعد فیض و جذبه الهی نصیب آنها شد؛ گرچه همه توفیقات با فیض الهی است.
🔸 معظم له در ادامه اظهار داشتند: آن مقداری که ﴿ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأی﴾ است، آن قسمت مربوط به روح انسان است؛ مثل الآن! در اینجا درس و بحث که روحانی نیست، ما بدنی داریم که از راه دور و نزدیک به این مسجد می آییم، جایی هم می نشینیم، با وسیله ای هم می آییم، حرف می زنیم، حرف می شنویم، اینها بدنی است؛ اما آن مطالبی که می فهمیم که در مسجد نیست، مربوط به بدن نیست. اینکه ما از آن مرحله ای که ﴿ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأی﴾، بپرسیم آنجا بُراق حضور داشت یا نه؟ اصلاً آنجا جای بدن نیست تا جای بُراق باشد! الآن صحیح است که از ما سؤال بکنند که شما از منزل تا مسجد با چه وسیله‌ای آمدید؟ می گوییم یا پیاده آمدیم یا با فلان وسیله آمدیم. این جا هم که می نشینیم، یک مکان معینی است که می نشینیم، یک زمان معینی است می نشینیم، حرف می زنیم، حرف می شنویم، اینها بدنی است، اینها درست است؛ اما این مطلبی که می فهمیم، این کجاست؟! این مربوط به بدن نیست.
🔸 ایشان ادامه دادند: جریان معراجِ حضرت، تا آن جا که مربوط به بدن بود، رفتن بود، امثال آن حالا یا با بُراق بود یا با غیر بُراق بود، امر بدنی و امثال آن است؛ اما از آن بخشی که مربوط به قلب مطهّر حضرت است، فرمود: ﴿ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأی﴾، آنجا دیگر جا برای بُراق نیست، جا برای بدن نیست، اصلاً سؤال راه ندارد؛ مثل اینکه درباره خود ما هم این جا سؤال راه ندارد. در عین حال که ما بدن داریم، حرف می زنیم، حرف می شنویم، این مطالب بدنی نیست. در عین حال که حضرت بدن داشت، سیر بدنی و مکانی داشت؛ اما آن مطالب فرمود: ﴿ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأی﴾، آن جا دیگر جا برای بُراق و بدن و امثال آن نیست.
منبع: درس تفسیر سوره مبارکه نجم ـ جلسه ۱۲