عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران:
آبگیری سد هراز؛ بمب خبری فاجعه محیط زیستی /نابودی بخشی از جنگل های هیرکانی توسط کارخانه سیمان نکا 

آبگیری سد هراز؛ بمب خبری فاجعه زیست‌محیطی

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران معتقد است به دلیل ورود شیرآبه‌های زباله به رود هراز، فاجعه زیست محیطی شدیدی پس از آبگیری سد هراز به وقوع می‌پیوندد که می‌تواند به عنوان بمب خبری در آینده منعکس شود.

دکتر یدالله یوسفی در گفت‌و‌گو با ایسنا مازندران ، با اشاره به اینکه برای توسعه هر منطقه ای باید به ظرفیت ها و منابع آن توجه کرد و در غیر این صورت توسعه می تواند مخرب باشد، اظهار کرد: در مازندران با توجه به شرایط طبیعی که وجود دارد ساختارهایی به صورت سیستم شکل گرفته است که هر چقدر این سیستم ها را دستکاری کنیم به شکل خاصی به ما جواب می دهد به طور مثال اگر در سیستم جنگل دستکاری صورت گیرد و درختان آن را از بین ببریم فرسایش خاک به وجود می آید و در نتیجه بخشی از محیط سکونتی انسان از بین می رود.

*نابودی بخشی از جنگل های هیرکانی توسط کارخانه سیمان نکا 

وی تصریح کرد: در شهرستان نکا در اثر فعالیت کارخانه سیمان مازندران بخشی از جنگل های ارزشمند هیرکانی از بین رفته است، هر چند یک فردی به لحاظ قانونی زمینی را خریده و کارخانه ای را احداث کرده است و کارخانه سیمان مشکل قانونی ندارد اما در قانون پیش بینی نشده که این کارخانه اگر در این منطقه فعالیت کند اثرات مخرب زیست محیطی برجای می گذارد، بنابراین باید در قوانین کشور بخشی با عنوان محیط زیست تعریف شود و البته نباید فقط در حد مصوبه باقی بماند بلکه باید مسئولان این قوانین محیط زیستی را اجرایی کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه از سال 1342 و پس از انقلاب سفید دستکاری های زیادی در طبیعت مازندران توسط انسان صورت گرفت که بیشه زارها را از بین برد و سطح آب زیرزمینی کاهش یافت، افزود: با توجه به شرایطی که امروزه وجود دارد، مازندران در حال گذار از مرحله نیمه بحرانی به بحرانی است و در مناطقی از این استان به ویژه حوالی بخش بندپی و روستای شیاده در بابل سطح آب‌های زیرزمینی هر روز کمتر می شود در حالیکه در گذشته سطح آب های زیرزمینی در این مناطق بسیار بالا بود و نیازی به حفر چاه آب نداشتند.

*بمب خبری فاجعه محیط زیستی با آبگیری سد هراز 

یوسفی با اشاره به اینکه در مدیریت منابع آبی مازندران اقدام درست و علمی انجام نشده است، خاطرنشان کرد: یک نمونه از این مدیریت ناموفق، سدهایی است که در سطح مازندران احداث می کنند و در این زمینه نقطه بحرانی سد هراز آمل محسوب می شود.

وی افزود: مطالعاتی پیش از انقلاب اسلامی برای سد هراز انجام شد و در آن زمان گفتند که احداث این سد در این منطقه از لحاظ اصولی درست نیست، در سال های گذشته زباله شهر آمل در جاده هراز نرسیده به جنگل الیمستان تخلیه می شد که به دلیل مشکلات زیست محیطی دیگر در این منطقه زباله تخلیه نمی کنند و مدتی آن را به گلخانه تبدیل کردند و در نهایت زباله شهر آمل در اطراف روستای شاه زید جاده هراز تخلیه می شود که شیرآبه های آن به رود هراز می ریزد یعنی هنوز برای بخش دفن زباله هیچ اقدام درستی صورت نگرفته اما قرار است سد هراز در همین منطقه احداث شود.

این کارشناس جغرافیای طبیعی و اقلیم شناسی اظهار کرد: اگر این سد آبگیری شود آب ذخیره شده پشت آن منشاء آلودگی است و در آینده با آبگیری این سد قطعا اخبار مشکلات زیست محیطی آن در تمام دنیا به عنوان یک بمب خبری فاجعه محیط زیستی منعکس می شود.

عضو هیئت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه مازندران ادامه داد: پیشرفت فیزیکی سد هراز و هزینه ای که تاکنون برای آن صرف شده است نباید به بهای آلودگی آب و خطرات بسیار وحشتناک آن برای سلامت انسان ها تمام شود، باید برای مدتی عملیات احداث سد را متوقف کرده و در ابتدا برای مکان دفن زباله تدبیری بیاندیشند و بررسی کنند که از لحاظ آمایشی چه منطقه ای برای تخلیه زباله مناسب تر است و سپس روند سدسازی را ادامه دهند چرا که اگر روند کنونی ادامه پیدا کند بلای جان انسان ها می شود و از سوی دیگر بار مالی سنگین هزینه سدسازی برجای می گذارد.

*روانه شدن سیل جمعیت از استان‌های مختلف کشور به مازندران

یوسفی همچنین با اشاره به ساخت و سازهای غیرمجاز در اراضی کشاورزی و باغی در مازندران، اظهار کرد: در حال حاضر سیل جمعیت از استان های مختلف کشور به ویژه از تهران به مازندران وارد می شود چراکه این استان به دریا و جنگل، منابع آبی مناسب، اراضی وسیع و طبیعت زیبا دسترسی نزدیک دارد و به همین دلیل غیربومی ها متقاضی خرید زمین در مازندران هستند، از سوی دیگر یک کشاورز مازندرانی یک قطعه زمین مزروعی را به غیربومی ها می فروشد و به عنوان پس انداز در بانک می گذارد و عایدی که از فروش زمین دارد بسیار بیشتر از درآمد کشاورزی است.

*راه‌حل جلوگیری از ساخت ویلا در اراضی کشاورزی؛ افزایش درآمد کشاورزان است 

وی افزود: مهم ترین راه حل برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز، مهاجرت، افزایش جمعیت و فروش اراضی کشاورزی و باغی مازندران به غیربومی ها، توسعه کشاورزی، جلوگیری از واردات محصولات کشاورزی، حذف واسطه در فروش محصولات کشاورزی و افزایش درآمد کشاورزان است، اگر چه این راه حل ها را مدیران استانی و کشوری بسیار خوب می دانند اما به دلیل اینکه واردات درآمد خوبی برای آنها دارد و جیب برخی مدیران پر می شود از واردات غیرضروری جلوگیری نمی کنند.

این کارشناس جغرافیای طبیعی و اقلیم شناسی گفت: ورود غیربومی ها در روستاها و شهرهای مازندران مشکلات امنیتی، مدیریتی و حاکمیتی به وجود می آورد و در آینده روستاها و شهرهای این استان بن مایه اصلی خود را از دست می دهند، به عنوان مثال، در گذشته میان خانه های روستایی هیچ دیواری وجود نداشت، درب خانه‌ها همیشه باز بود و هیچگاه درب‌ها را قفل نمی کردند در حالیکه امروزه سرقت‌هایی در برخی روستاهای استان صورت می گیرد که به دلیل افزایش جمعیت و حضور ساکنان غیربومی است چرا که در گذشته تعداد خانوارها محدود بود و همه همدیگر را می شناختند و هیچ فردی جرات دزدی نداشت اما امروزه با وجود همه دیوارها و قفل ها باز هم امنیت روستاها پایین است.

*ویلاها بلای جان مردم مازندران 

یوسفی خاطرنشان کرد: شهرستان نور و چمستان در مازندران دچار مشکل حاکمیتی شده است یعنی روستاهایی در این منطقه وجود دارد که اکثریت اعضای شورای روستاها را غیربومی ها تشکیل می دهند و از سوی دیگر روستایی هایی که در سال های گذشته اراضی کشاورزی خود را به غیربومی ها فروختند و این زمین های کشاورزی بدون توجه به کاربری زمین به ویلا تبدیل شد و اکنون این ویلاها بلای جان ملت مازندران شده است.

*کشاورزانی که به شهرک‌نشینان تبدیل می‌شوند 

وی با اشاره به اینکه بیشترین میزان اثرات مخرب زیست محیطی را صنعت، خدمات و کشاورزی و کمترین مشکل زیست محیطی را بخش گردشگری به وجود می آورد، گفت: این موضوع دلیل نمی شود که بدون برنامه؛ گردشگری را توسعه دهند بلکه باید در هر منطقه ظرفیت گردشگری را بسنجند و بررسی کنند که در چه مناطقی ظرفیت توسعه گردشگری بیشتر وجود دارد و اثرات سوء آن در کدام مناطق کمتر است.

عضو هیئت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه مازندران، افزود: زمانی که اراضی کشاورزی به طرح های گردشگری، ویلاها و شهرک ها تبدیل می شود بخش زیادی از جمعیتی که در گذشته، کشاورزانی باتجربه، خبره و کارشناس بودند اکنون به شهرک نشینانی تبدیل می شوند که به هیچ کاری اشتغال ندارند و فقط از فروش زمین ها پولی به دست آوردند که آن را خرج می کنند و این معضل بزرگ را بدون برنامه بودن در توسعه گردشگری به وجود می آورد.

وی در پایان با بیان اینکه باید در توسعه پایدار همه بخش ها را با توجه به ظرفیتی که در هر منطقه وجود دارد بررسی کرد، گفت: در هر منطقه از مازندران اگر ظرفیت برای توسعه گردشگری وجود دارد ابتدا باید کارشناس ها بررسی کنند و سپس به صورت اصولی گردشگری را در آن منطقه توسعه دهند، نباید صرفا به دلیل آنکه یک منطقه ای هوای خوب و طبیعت بکری دارد به فکر رونق گردشگری در آن باشیم.

گفت‌و‌گو از مریم یخکشی خبرنگار ایسنا مازندران