بیماری کلیوی: پنهان‌کار، مرگبار اما قابل پیشگیری
سال گذشته بیماری قلبی عامل اصلی مرگ و میر بزرگسالان آمریکایی بود. حدود 610 هزار نفر هر ساله با یک حمله قلبی کشنده مواجه می شوند. در مقابل، بیماری کلیوی سالانه موجب مرگ 90 هزار نفر در آمریکا می شود.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از “ایزی هلث آپشنز”، آمار مرگ و میر ناشی از بیماری کلیوی ممکن است در مقایسه با بیماری قلبی ناچیز باشد، اما بیشتر از مجموع آمار مرگ ناشی از سرطان های پستان و پروستات است.
متاسفانه، بسیاری از ارائه دهندگان خدمات سلامت بین عوامل خطرآفرین برای بیماری کلیوی و نیاز به آزمایش های ساده خون و ادرار برای تشخیص آن ارتباطی برقرار نمی کنند.
در مطالعه ای که در نشریه American Diabetes Association، پزشکان بخش مراقبت های اولیه در تشخیص بیماری کلیوی در 88 درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 ناموفق بودند، اگرچه دیابت یک عامل خطرآفرین اولیه برای نارسایی کلیوی محسوب می شود.
بر همین اساس، آگاهی از عوامل خطرآفرین و نشانه های هشدار دهنده بیماری کلیوی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است تا توانایی انجام آزمایش های درست را داشته باشید. این دانشی است که می تواند زندگی شما را نجات دهد.
کلیه ها چه کاری انجام می دهند؟
دو کلیه انسان روزانه حدود 150 لیتر خون را پالایش می کنند، و حدود دو لیتر ادرار سرشار از مواد زائد و مایع اضافی تولید می کنند.
کلیه ها کارهای دیگری نیز انجام می دهند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– حفظ سدیم، پتاسیم و فسفات در سطوح سالم
– تنظیم فشار خون
– تولید گلبول های قرمز خون
– کمک به تقویت استخوان ها
نشانه های هشداردهنده و عوامل خطرآفرین
هر یک از نشانه های زیر می توانند به بیماری کلیوی اشاره داشته باشند:
– فشار خون بالا
– پف کردگی دور چشم ها
– تورم دست ها و پاها
– خون در ادرار
– دفع ادرار دشوار یا دردناک
– تکرر ادرار، به ویژه هنگام شب
– احساس دائمی سرما
عوامل خطرآفرین برای بیماری کلیوی
دیابت نوع 2
تا 40 درصد از بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 در نهایت به نارسایی کلیوی مبتلا می شوند.
آسیبی که دیابت به کلیه ها وارد می کند به نام نوروپاتی دیابتی شناخته می شود. دیابت به رگ های خونی کوچک در کلیه ها آسیب وارد می کند، از این رو آنها نمی توانند خون را به خوبی پاکسازی کنند. آب و نمک بیشتری نسبت به سطوح سالم در بدن باقی می مانند که تورم را در پی دارد.
همچنین، دیابت می تواند به اعصابی که به دفع ادرار کمک می کنند، آسیب وارد کند. دشواری در دفع ادرار به معنای فشار در مثانه است، که می تواند به کلیه ها آسیب وارد کند.
نشانه های هشدار دهنده اولیه بیماری کلیوی دیابتی شامل افزایش وزن، تورم، و وجود خون در ادرار می شوند. در مراحل پیشرفته تر، حالت تهوع، ضعف، بی اشتهایی، خارش و گرفتگی های عضلانی را تجربه خواهید کرد.
فشار خون بالا
بیش از نیمی از افراد مبتلا به بیماری کلیوی مزمن از فشار خون بالا نیز رنج می برند.
فشار خون بالا می تواند موجب جریان خون با نیروی بیشتر در گلومرول شود، که رگ های خونی ریز در کلیه ها برای پاکسازی خون هستند. این آسیب ها به گلومرول ها، موجب تجمع مایع اضافی در رگ های خونی می شود و فشار را هرچه بیشتر افزایش می دهد. این آغاز یک چرخه معیوب مرگبار است.
عوامل خطرآفرین دیگر
عوامل خطرآفرین دیگری نیز ورای کنترل شما وجود دارند که می توانند خطر ابتلا به بیماری کلیوی را افزایش دهند:
– سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری کلیوی، دیابت یا پرفشاری خون
– سن (افراد بالای 60 سال از نرخ پالایش گلومرولی پایین‌تری برخوردار هستند که این شاخص نشان می دهد چه میزان خون در هر دقیقه از گلومرول ها عبور می کند)
– نژاد (آفریقایی-آمریکایی ها نسبت به سفیدپوستان تقریبا چهار برابر احتمال بیشتری دارد به بیماری کلیوی مبتلا شوند)
دو عاملی که زیر کنترل شما قرار دارند شامل موارد زیر می شوند:
سیگار کشیدن. این عادت نه تنها اثرگذاری داروهای پرفشاری خون را کاهش می دهد، بلکه جریان خون به کلیه ها را نیز کند می کند.
استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs). داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن تولید پروستاگلاندین ها، هورمون هایی که رگ های خونی منتهی به کلیه ها را گشاد می کنند، را مهار می کنند. این می تواند به ایسکمی کلیوی (بافت مرده ناشی از کاهش جریان خون) و آسیب کلیوی حاد منجر شود.
آزمایش هایی که بیماری کلیوی را تشخیص می دهند
اگر به دیابت مبتلا هستید یا فشار خون بالا دارید باید این آزمایش ها را انجام دهید:
آزمایش خون: eGFR
این نوع از آزمایش خون نرخ پالایش گلومرولی را اندازه گیری می کند. این آزمایش نرخ جریان خون از رگ های خونی کلیه را بیان می کند. در حالت عادی eGFR 60 یا بیشتر است. اگر برای سه ماه با ارقام زیر 60 مواجه هستید، کلیه های شما ممکن است عملکرد درستی نداشته باشند.
آزمایش ادرار
زمانی که کلیه ها آسیب دیده باشند، پرتوئین در ادرار نشت می کند. بررسی این شرایط از طریق انجام آزمایش ادرار امکان پذیر است.
اقدامات پیشگیرانه ای که می توانید مد نظر قرار دهید
همانند بیشتر مشکلات سلامت، اقدام هایی را می توانید برای کاهش خطر ابتلا به بیماری کلیوی مد نظر قرار دهید.
یک رژیم غذایی سالم را دنبال کرده و ورزش کنید. کنترل وزن سالم به پیشگیری از ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و بیماری کلیوی به طور همزمان کمک خواهد کرد.
از گیاهان دارویی و ادویه ها به جای نمک استفاده کنید. مصرف قند خود را کاهش دهید. مصرف الکل را نیز ترک کنید.
ورزش متعادل مانند پیاده‌روی برای حداقل 30 دقیقه در روز به حفظ سلامت قلب کمک می کند.
آب مورد نیاز بدن خود را تامین کنید. زمانی که تشنه هستید و هنگام ورزش آب بنوشید. نوشیدن آب فراوان می تواند به کلیه ها در پاکسازی اوره، نمک و سموم کمک کند.
سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن را آغاز نکنید، اما اگر فردی سیگاری هستید برای کمک به کاهش مصرف و ترک این عادت به پزشک مراجعه کنید. بدون تردید، این مسیری آسان نیست، اما امکان پذیر است.
در مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی زیاده روی نکنید. بیش از حد از ایبوپروفن، موترین و داروهایی از این دست استفاده نکنید. در عوض، شما می توانید مصرف استامینوفن را مد نظر قرار دهید.
مصرف مکمل ویتامین D را مد نظر قرار دهید. افراد مبتلا به بیماری کلیوی اغلب از سطوح پایین این ماده مغذی برخوردار هستند. استفاده از مکمل ویتامین D یا مصرف غذاهای سرشار از این ویتامین می تواند به پشتیبانی از کلیه ها کمک کند.
فشار خون خود را زیر نظر داشته باشید. در صورت بالا رفتن غیر منتظره فشار خون به پزشک مراجعه کنید.
اگر به دیابت نوع 2 مبتلا هستید، شرایط بیماری خود را زیر نظر داشته باشید.