در رزمایش های اخیر «نزسا» در منطقه شرق کشور یگان های متحرک زمینی، زرهی و ضدزرهی با پشتیبانی پدافند هوایی متحرک و بالگردها تاکتیک (راهکنش)های جدید و به روز متناسب با نقاط ضعف و قوت نیروهای دشمن و خودی را بکار گرفتند و علاوه بر تمرین و هماهنگی نیروهای عمل کننده در کمیت بالا، توان دفاعی را در شرق کشور که همواره از سوی دشمن به اندازه قدرت سایر مناطق تلقی نمی شد را به نمایش گذاشتند.
بکارگیری راهکنش زمین مسلح که در آن مناطق مختلف شناسایی شده که احتمال حضور و استفاده دشمن از آن برای نفوذ بالا است با تجهیزات مختلفی که در مناطق مناسب و مخفی و استتار شده اند پوشش داده شده است، یکی از این روش هاست.
این تجهیزات شامل انواع کنترل از راه دور و به کار رونده توسط انسان است. از آن جمله، مین های هوشمند که برای مقابله با ستون های ادوات دشمن از عملکرد بسیار بالایی برخوردار هستند. در این رزمایش همچنین از مین های جهنده نیز استفاده شد. هر چند مین های جهنده تا امروز کاربرد ضدنفر داشته اند اما با توجه به مطرح شدن این سلاح در انهدام ستون های ادوات دشمن ممکن است نمونه خاصی از آنها برای مقابله با ادوات توسعه یافته باشد.
تی-72 یک تانک رزمی اصلی میدان نبرد تمام شنی دار مجهز به سلاح های قدرتمند، حفاظت زرهی قابل اطمینان و دارای تحرک بالا و دارای سه نفر خدمه است. این تانک به یک توپ 125 میلیمتری بدون خان که در راستای ارتفاع و سمت، پایدارسازی شده است، یک تیربار 7.62 میلیمتری PKT هم محور با توپ و یک تیربار 12.7 میلیمتری ضدهوایی مجهز می باشد. این تانک با ادوات ترازکننده و نشانه گیری و مسافت یابی لیزری بسیار دقیق تجهیز شده به علاوه یک سامانه بارگذاری خودکار که نرخ شلیک مؤثر بالایی را تضمین می کند.
سامانه کنترل آتش نصب شده در این تانک، هدف گیری اهداف ثابت و متحرک را در شرایط سکون و حرکت تانک، بطور دقیقی ممکن می سازد. این سامانه با تمامی مهمات مصرفی در تانک تی-72 سازگار بوده و دقت شلیک و احتمال اصابت به هدف را برای این خودروی زرهی رزمی اصلی میدان نبرد به نحو چشمگیری افزایش می دهد. توانایی شلیک در حال حرکت، باعث کاهش آسیب پذیری تانک در حملات ضد تانک دشمن شده و ارزش رزمی و بقاپذیری این تانک را در میدان نبرد افزایش می دهد زیرا با حذف توقف تانک برای شلیک فرصت هدفگیری ساده آن برای دشمن در زمان سکون از بین می رود. قابلیت آسان انتخاب اهداف در شرایط مختلف آب و هوایی و همچنین خط دید هدف، بطور مستقل از راستای سلاح نیز به مدد این سامانه کنترل آتش پیشرفته ممکن گردیده است.
سلاح اصلی این تانک قدرتمند، یک قبضه توپ کالیبر 125 میلیمتری از نوع 2A46M است (کالیبر به قطر داخلی لوله سلاح یا قطر خارجی گلوله گفته می شود). این توپ از مهمات متنوعی استفاده می کند که شامل گلوله های عادی، گلوله های پر سرعت نفوذگر و موشک ضدزره است. نحوه تغذیه مهمات در این توپ به هر دو نوع دستی و خودکار است که نواخت تیر در این دو حالت 4 و 8 شلیک در دقیقه خواهد بود.
این مهمات گزینه بسیار مناسبی برای شلیک های منحنی برای اصابت اهداف در فواصل دور است که با کمک سامانه های پیشرفته یافتن مختصات هدف و ارائه به سامانه کنترل آتش که قابلیت هدفگیری اهداف متحرک در حالت حرکت خود را دارد به شمار می رود. گفتنی است اجرای آتش منحنی یکی از مأموریت های اجرا شده در این رزمایش ها بود که علاوه بر تانک ها، توپخانه های سنگین و نیمه متحرک نیز در آن امکان مشارکت را دارند.
دیگر مهمات توپ2A46M ، گلوله ضد زره می باشد. این پرتابه، در جلوی خود به یک میله پیزوالکتریک به عنوان حسگر برخورد و فعال کنند فیوز اصلی مجهز است و حدود 1.6 کیلوگرم از جرم 19.34 کیلوگرمی آن را ماده منفجره تشکیل می دهد. در انتهای این پرتابه شش پره فولادی نصب شده که پایداری مناسبی برای آن در حال پرواز به سوی هدف فراهم می آورد.
مهمات ضد زره تانک تی-72 توان نفوذ در 550 میلیمتر زره را داشته با سرعت خروج 905 متر بر ثانیه از لوله به برد 4000 متر دست پیدا می کند که بردی مناسب برای صحنه نبردهای امروز است.
اما تانک پر قدرت تی-72، به یکی دیگر از مرگبارترین تسلیحات ضد زره از نوع APFSDS نیز مجهز است. این نوع مهمات که نام آنها برگرفته از ترجمه لاتین عبارتی معادل با پرتابه پایدار شده سوراخ کننده زره می باشد با بهره گیری از پدیده افزایش انرژی جنبشی در صورت کاهش وزن پرتابه(با انرژی ورودی یکسان) به سرعت فوق العاده بالای 1715 متر بر ثانیه در خروج از لوله توپ دست می یابد. جرم این پرتابه 6.5 کیلوگرم بوده و توان نفوذ آن 470 میلیمتر بوده و به بیشینه برد 3000 متر دست می یابد. این دو نوع مهمات گزینه های مناسبی برای انهدام و یا از کار انداختن تانک های دشمن هستند.
سامانه هدایت آن از نوع لیزری فرمان به خط دید نیمه خودکار(SACLOS) بوده و کاربر تنها نیاز به نگهداشتن نشانه موجود در سامانه هدفکیری روی هدف تا لحظه برخورد دارد. سرجنگی 3.5 کیلوگرمی، قابلیت نفوذ 700 میلیمتر سرعت خروج از دهانه لوله برابر با 370 متر بر ثانیه، کمینه و بیشینه برد 100 و 4000 متر و قابلیت کارکرد در دمای 50-/+ درجه سانتیگراد از ویژگیهای این موشک است. بدین ترتیب تانک های تی-72 کشورمان از قابلیت رویایی با تهدیدهای مدرن برخوردار هستند و در این رزمایش با اجرای شلیک در حال حرکت بخشی از توانمندی های خود را اثبات کردند.
نفرهای رزمی بی-ام-پی-2 یک خودروی زرهی پرتحرک مجهز به یک قبضه توپ 30 میلیمتری خودکار و پرتابگر موشک ضدزره ای-تی-4 و ای-تی-5 هستند که موشک جدیدتر ای-تی-5 کنکورس با نام توسن در کشورمان تولید می شود.
این خودرو علاوه بر استفاده از حفاظ زرهی، دارای حفاظت ضد حملات میکروبی، شیمیایی و هسته ای را داشته و از این تیربار 7.62 میلیمتری نیز بهره می برد. نارنجک های دودزا و ایجاد پرده دود برای فرار از موشک های هدایت لیزری دشمن از قابلیت های دیگر این نفربر است.
موشک توسن با احتمال اصابت به هدف معادل 95 درصد دارای برد 70 تا 4000 متر و قابلیت بکارگیری علیه اهداف دریایی و اهداف کم سرعت هوایی است. این موشک از یک سرجنگی 3.2 کیلرگرمی بهره برده و قابلیت نفوذ در زره تا 670 میلیمتر و شلیک در شب را دارد و استفاده از آن در نفربرهای زرهی امکان شکار تعداد بیشتری از ادوات زرهی دشمن را از برد مناسب فراهم کرده و از طرفی هر نفربر خودی را به تهدیدی برای دشمن تبدیل کرده و از تمرکز آتش را از روی تانک های خودی پراکنده می کند در حالی که از قدرت تحرک بالاتری نسبت به آنها برخوردار است.
در بخش پشتیبانی از واحدهای زمینی بالگردهای تهاجمی کبرا مسلح به توپ سه لوله 20 میلیمتری، راکت های هایدار70 و نسل های جدید موشک توفان حمله به واحدهای متحرک و زمینگیر شده دشمن را از بردهای چند کیلومتری در دستور کار داشتند. بالگردهای میل-17 نیز هر چند با قابلیت حمل حدود 30 نفر سرباز مسلح به عنوان وسیله ای عالی برای نقل و انتقالات سریع محسوب می شوند اما در 6 جایگاه حمل جنگ افزار در دو طرف بدنه امکان حمل پرتابگرهای 32 تایی راکت میانبرد و تیربارهای نیمه سنگین را دارند که حجم آتش قابل توجهی به آنها می دهد.
چند نوع موشک های دوش پرتاب موجود در کشور بردهای 500 تا 6000 متر و ارتفاعات کمتر از 30 تا 4000 متر را به خوبی پوشش داده و با توجه به سرعت های تا نزدیک 700 متر بر ثانیه ای خود، سلاح های قابل اطمینانی در برابر انواع بالگردها و هواپیماهای بدون سرنشین هستند. البته همانطور که ذکر شد موشک های توسن و تندر از پس اغلب بالگردهای دشمن به راحتی بر می آیند ولی سلاح های مخصوص ضدبالگرد نیز در کشور توسعه یافته است.
سامانه های راداری، جنگ الکترونیکی و ارتباط بین واحدها در سام-6های کشورمان کاملاً بهسازی شده اند و از سامانه های اپتیکی هدفگیری نیز برای کمک به بقای رزمی در شرایط جنگ الکترونیک سنگین استفاده می شود. با حضور چنین سامانه ای در میدان نبرد، امنیت بالایی برای نیروهای زمینی نسبت به هواپیمای تهاجمی چون ای-10(که سقف پرواز آن 13400 متر است) و یا AC-130 که از حجم بالایی از تسلیحات سنگین برخوردار است ایجاد می شود.
در زمینه خطر موشک های ضد رادار باید اشاره کرد آمار منتشر شده در زمینه عملیات سرکوب پدافند هوایی در چند جنگ اخیر ناتو نسبت بسیار بد شلیک ده ها موشک برای انهدام یک رادار را نشان می دهد. نمونه های بهسازی شده سام-6 مقاوت بالایی از خود در برابر جنگ الکترونیک نشان داده اند که طبعاً دسترسی به آن استانداردهای ارتقاء بعد از آن جنگ ها که چند سال قبل از عهدشکنی روسها در معملات نظامی اتفاق افتاده برای کشورمان مقدور بوده است. هر چند بهسازی های اعجاب انگیز کشورمان روی سامانه های پدافندی و یا ساخت بومی آنها(مانند بهسازی و تمام دیجیتالی کردن اس-200 و ساخت مرصاد) نشان از وجود توانمندی بومی برای بهسازی سام-6 نیز هست.
البته قطعا تمامی قدرت رزمی ممکن در این رزمایش ها به نمایش گذاشته نشد مثلاً سامانه دفاع هوایی کوتاه برد، تمام متحرک و پرقدرت تور-ام-1 با قابلیت درگیری تا برد 12 کیلومتر و سقف ارتفاع 10هزار و پانصد متر (که نسبت با نمونه اصلی خارجی 4500 متر بهبود را نشان می دهد) و قابلیت درگیری همزمان با دو هدف و انهدام موشک ها و مهمات هواپرتاب با درصد موفقیت بالایی را دارد و یا خودروهای سفیر مجهز به خمپاره اندازهای سنگین، موشک های توفان(خصوصاً نمونه پرقدرت توفان-5) و راکت اندازهای 107 میلیمتری، راکت اندازهای پرقدرت آر-پی-جی-29 و … اما همین ادوات و راهکنش بکارگیری آنها و برقراری ارتباطات امن، پایدار و پیوسته بین تمام واحدهای عمل کننده(با استفاده از تجهیزات مخابراتی بومی) نشان از آمادگی هوشمندانه و با دشمن شناسی بالا توسط نیروهای مسلح کشورمان است که برای هر حقه ای که نیروهای متجاوز در آستین دارند فن بدلی داشته و به صورت ترکیبی، سریع و ناپیدا نیروهای خود را در گستره وسیع از زمین های کشورمان وارد عمل می کند.