چرا انتخاب “استانداران” مهم است؟

فرارو- بعد از انتخاب کابینه دولت دوازدهم توسط حسن روحانی و نارضایتی بخشی از حامیانش حالا آرام آرام به چالش بعدی دولت نزدیک می‌شویم و آن انتخاب استانداران است که در دولت یازدهم با انتقادهای گسترده از سوی اصلاح‌طلبان مواجه بود. با این حال نه تنها برخی از فعالان اصلاح‌طلب امید چندانی به این مسئله ندارند  بلکه موجب شده مسئله انتخاب استانداران نسبت به قبل با اهمیت و حساسیت بیشتری مواجه شود.

به گزارش فرارو، یکی از انتقادهای جدی که در دولت یازدهم و به خصوص از عملکرد وزیر کشور مطرح می‌شد، انتخاب‌های نادرست استانداران بود که به عقیده برخی اصلاح طلبان این افراد نه تنها به دولت همسو نبودند بلکه بعضا در برخی موارد کارشکنی‌هایی هم در مسیر دولت انجام می‌دادند. البته شرایط در آن دوره تا حدود زیادی متفاوت از امروز بود و دولت سخت تحت فشار از سوی جریان‌ها و نهادهای قدرتمندی بود که مانع از تغییر مدیران استان‌ها یا مدیران میانی می‌شدند. به طوری که به گواه برخی، همچنان مدیرانی در راس امور قرار داشتند که دیدگاه‌های محمود احمدی نژاد را دنبال می‌کردند.

این همان شرایطی بود که محمد نیشابوری سخنگوي حزب‌كار در تشریح آن می گوید: «به خاطر بياوريم كه برخي از آقايان چگونه جلوي هرگونه تغيير در بدنه دولت را مي‌گرفتند و چه فشار مضاعفي بر روحاني در انتخاب مديران وارد مي‌كردند و چگونه در رسانه‌هاي‌شان در برابر هرگونه تغييري، هياهو به راه مي‌انداختند و به قول خودشان پروپاگانداي رسانه‌اي عليه دولت ايجاد مي‌كردند. در صورتي‌كه هيچ‌گاه موضع روحاني در انتخاب مديران از جمله فرمانداران و استانداران، حذف نيرو‌هاي انقلابي نبوده است كه همواره با واكنش تند آن‌ها مواجه مي‌شد، بلكه حذف مديراني بود كه كارنامه خوبي از خود در كشور به‌جاي نگذاشته بودند.

با این حال این دوران گذشت اما همین مسائل موجب شده بود که رحمانی فضلی از جمله وزرایی باشد که در زمان رای اعتماد مجلس به کابینه پیشنهادی دولت دوازدهم با چالش‌های بسیاری مواجه شود و حتی برخی نمایندگان اعلام کنند که در صورتی که معرفی شود، به او رای اعتماد نخواهند داد. با این حال رحمانی فضلی بار دیگر به مجلس معرفی شد و با حرف و حدیث‌هایی موفق شد رای اعتماد اکثریت مجلس را کسب کند و حالا زمان آن رسیده که استانداران دولت دوازدهم را انتخاب و معرفی کند.

چالشی که به عقیده صادق زیبا کلام می تواند در نگاه عمومی به دولت تاثیر بسیاری داشته باشد اما امید چندانی به این سلسله تصمیمات دولت هم ندارد و در گفت‌وگو با فرارو عنوان می‌کند: «متاسفانه دولت یازدهم در بسیاری از موارد از حضور استانداران زیرو رو کننده در  استان ها محروم ماند. نه به خاطر اینکه دولت نمی خواست از این نیروها استفاده کند بلکه به این خاطر که انتخاب استانداران فرآیند پیچیده ای دارد و نهادهای مختلف قدرت در آن دخالت می کنند.»

زیباکلام گفت: «متاسفانه انتخاب یک استانداران تحت تاثیر نمایندگان مجلس، امامان جمعه و حتی نهادهای نظامی و امنیتی قرار می گیرد. اگر استانداری انتخاب شود که این گروه های ذی نفوذ از انتخاب آن رضایت نداشته باشند، در روند کار استاندار ممکن است اخلال ایجاد شود و ده ها مشکل جدید برای دولت ایجاد شود.»

با همه این تفاسیر همچنان اصلاح‌طلبان امیدوار هستند که روحانی و وزیر کشور افرادی را انتخاب کنند که دیگر شاهد اتفاق‌های دوره یازدهم در سطح استان‌ها نباشند که بعضا در برخی استان‌ها علیه دولت تبلیغ یا برخی سخنرانی‌های حامیان دولت لغو می‌شد. اما این تمام دغدغه‌های موجود درباره استانداران نیست و یکی دیگر از مسائلی که این روزها درباره این انتخاب ها مطرح می‌شود، کارآمدی آنها است. کارآمدی که بتواند در سطح استانی ایجاد تغییر و تحول کند. ولی این مسئله به چه فاکتورها و خصوصیاتی نیاز دارد؟ اصلا به طور کلی اهمیت استانداران در استان‌ها در چیست؟

استانداران از رئیس جمهور هم در استان مهمتر هستند

در همین خصوص سیدمحمد غرضی استانداران خوزستان در سال‌های جنگ تحمیلی به فرارو گفت: «نکته نخست که باید در خصوص استانداران به آن توجه شود این است که ما در یک کشور وسیع و متنوع از لحاظ منابع، ساختار، جمعیت و … زندگی می‌کنیم که به عنوان نمونه تفاوت میان شمال و جنوب مان حدود 40درجه است. بنابراین زمانی که شما با چنین موقعیت و استان‌هایی مواجه هستید لازم است وقتی قوانین ملی از جمله: مقررات ساختمانی، هوایی، جاده‌ای و… را تعیین می‌کنید، هر یک از استان‌ها را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهید.»

وی تصریح کرد: «کشور به استاندارانی نیاز دارد که مردم و شرایط استان را به خوبی بشناسد. به همین دلیل است که من سال‌های است تاکید دارم که بهتر است مردم استانداران خود را انتخاب کنند. زیرا وقتی دولت این مقامات را انتخاب می‌کند، آنها در زمان حضور در استان صرفا منویات دولت را دنبال می‌کنند. اما زمانی که از سوی مردم و با شناخت مردم انتخاب شوند، هدفشان جلب رضایت عمومی در استان است و اینگونه می توان شرایط در استان‌ها را سامان داد.»

او افزود: «طی 38 سال گذشته بیش از 400 استاندار را جابه جا کردیم و به طور متوسط عمر هرکدام از این افراد در استان‌ها 2 تا 5/2 سال بوده. یعنی به عبارت ساده این افراد تا بخواهند با اسامی شهرها آشنا شوند باید از استانداری خارج شوند. خب با چنین وضعیتی لزومی ندارد استانداری انتخاب کنیم که از بیرون آمده باشد و آشنایی‌اش با استان صفر یا کم باشد.»

غرضی درباره اهمیت و جایگاه استانداران گفت: «استانداران هماهنگ کننده عملیات دستگاه‌های دولت با مردم هستند. یک استاندار سیاسی، فرهنگی و اقتصادی قوی در استان بسیار موثر است و می‌تواند با توجه به شناختی که از استان و نیازها و باید ها و نبایدهایش دارد، شرایط داخلی آنجا را بهبود بخشد. بنابراین وقتی صحبت از اهمیت انتخاب استاندار این روزها مطرح می‌شود، بی راه نیست و دولت باید بسیار در این انتخاب‌ها دقت کند. زیرا همانطور که یک استاندار خوب مشکلات استان را رفع می‌کند، متقابلا همیشه استاندارانی بوده‎اند که شرایط داخلی استان ها را صرفا به دلیل عدم شناخت کافی و بعضا به دلیل سوءمدیریت، به بحران تبدیل کرده‌اند.»

وی عنوان کرد: «از سوی دیگر استاندار پل ارتباطی میان وزارت‌خانه‌ها و استان‌ها هستند. زیرا همانطور که می دانید وزارتخانه‌ها هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. یعنی ارتباطی میان وزارت آموزش و پرورش با بهداشت یا وزارت ارشاد با وزارت اقتصاد وجود ندارد اما این استاندار است که با استفاده از توانمندی و ارتباطات موثرش این وزارتخانه ها را به یکدیگر مرتبط می‌کند و با استفاده از آنها برای استان خود امتیاز و تسهیلات جذب می‌کند.»

او با بیان اینکه بهتر است استانداران توسط مردم انتخاب شوند ادامه داد: «اگر یک استاندار خوب با توجه به شرایطی که عرض کردم توسط مردم انتخاب شود، نه تنها این پل ارتباطی موثر زده می‌شود بلکه امتیازها و تسهیلات با توجه به شناخت کامل و جامع از استان جذب می‌شود و هزینه ها در استان هم کاهش پیدا می‌کند. زیرا وقتی یک استاندار با چنین خصوصیاتی از سوی مردم انتخاب می‌شود با توجه به شناختی که میان او و مردم وجود دارد دیگر نیازی به دستگاه‌های وسیع ارتباطی، امنیتی، انتظامی و… نیست. اما حالا به عنوان مثال ببینید دولت چه میزان زمان و هزینه برای مبارزه با قاچاق صرف می‌کند و نتیجه ندارد؟ اما حالا فرض کنید یک استاندار با شرایطی که تشریح کردم انتخاب شود شاید قاچاق ریشه کن نشود اما قطعا می تواند در کاهش آن تاثیر بسیاری داشته باشد. واقعیت این است که به نظر من استانداران در استان ها حتی از رئیس جمهور هم مهم‌تر و مفیدتر هستند.»

وزیر دولت سازندگی تاکید کرد: «متاسفانه طی 150 سال گذشته ارتباط مردم با استانداران قطع شده است و این نتیجه انتخاب افراد از سوی دولت‌ها است. زیرا آنها طبیعتا افرادی را انتخاب می‌کنند که در اطراف خود یا حزب متبوع‌شان باشند و رقبا را بدون در نظر گرفتن موثر بودن یا نبودنشان حذف می‌کنند و این موجب می‌شود تناسب لازم میان استاندار با استان وجود نداشته باشد و وقتی این تناسب میان استاندار و مردم وجود نداشته باشد، باعث به وجود آمدن تناقض‌هایی در سطح استان می‌شود.»

غرضی در پایان گفت: «بنابراین بهترین کار این است که انتخاب استاندار را برعهده مردم استان بگذاریم اما به شرط اینکه قوانین دولتی را اجرا کند. اینگونه قطعا دورانی که استانداران مشغول کار هستند با کمترین چالش و مشکل مواجه می‌شوند. زیرا من استانداران بسیاری را می‌شناسم که از زمان حضور شان در استانداری تا مدتی که حتی کوتاه تر از حد میانگین بود و مجبور می‌شدند از استانداری بروند.»