اسپوندیلولیستزیس
بیماری اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس (لغزش مهره) چیست؟
اسپوندیلولیستزیس شرایطی است که یکی از استخوان های مفصل کمر(مهره ها) بر روی استخوان یا مهره ها پایینی خود می لغزد. این شرایط اکثرموارد درناحیه تحتانی ستون مهره ها (ناحیهlumbosacral لامبوساکرال) رخ می دهد.
در این شرایط ریشه عصب و نخاع فشرده میشود وباعث بروز درد درمفصل کمر، سوزش و ضعف در یک یا هردو ساق پا می شود. درموارد نادر باعث عدم کنترل ادرار و مدفوع می شود درصورت بروز این اختلال حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
در بعضی از مواقع زمانی که مهره ها ازجای خود حرکت می کند و دچار لغزش می شود یا اصلا هیچ گونه نشانه ای ندارد و یا تا یک سال بعد هیچ نشانه ای بروز نخواهد کرد. سپس دردی در ناحیه تحتانی مفصل کمر یا باسن ایجاد می شود و ماهیچه های ساق پا دچارگرفتگی یا ضعف می شوند وحتی ممکن است فرد هنگام راه رفتن بلنگد.
در اسپوندیلولیستزیس یکی از مهره های کمر بر روی مهره های پایینی خود می لغزد
دلائل بروز اسپوندیلولیستزیس چیست؟
مهره ها در ستون مهره ها کنار یکدیگر در چندین مفصل کوچک قرارمی گیرند و باعث نگهداری استخوان ها کنار یکدیگر شده است وبه آنها اجازه حرکت می دهد. اسپوندیلولیستزیس براثر مشکلاتی که برای یک یا چندتا ازاین مفاصل کوچک رخ می دهد و باعث لغزش استخوان به خارج می شود اتفاق می افتد.
اسپوندیلولیستزیس بر اثر مشکلاتی که برای مفاصل کوچک در ناحیه کمر است اتفاق می افتد ایجاد می شود شما می توانید بر اثر عوامل زیر دچار اسپوندیلولیستزیس شوید:
۱- نقص مفاصل که هنگام تولد بوجود می آید (مادرزادی است)
۲- آسیب های مفصل که براثر تصادف یا ضربات دیگر ایجاد می شود.
۳- مهره هایی که بر اثر فشار دچار شکستگی می شوندو براثراستفاده بیش از حد از مفصل دچار این شکستگی می شوند و می توانند منجر به عارضه اسپوندیلولیستزیس شوند.
۴- آسیب دیدگی های مفصل بر اثرعفونت یا بیماری آرتروز
اسپوندیلولیستزیس معمولا درکودکان و نوجوانانی که ورزش انجام می دهند بیشتر اتفاق میافتد. ورزش هایی مانند ژیمناسیتک و بلندکردن وزنه باعث استفاده زیاد از مفصل کمر و ایجاد فشار و شکستگی مهره ها ی کمر می شود و درنهایت منجر به عارضه اسپوندیلولیستزیس می شود.
در افراد مسن اسپوندیلولیستزیس بر اثر فرسودگی مهره ها و ایجاد فشار و شکستگی مهره ها ایجاد می شود. این عارضه همچنین می تواند بدون ایجاد فشار و شکستگی مهره ها هم اتفاق بیفتد مانند زمانی که دیسک و مفصل فرسوده می شود و از جای خود حرکت می کند و به سمت بیرون می لغزد.
انواع اسپوندیلولیستزیس
انواع مختلفی از اسپوندیلولیستزیس وجود دارد که از راه های مختلفی ایجادمی شود چند نمونه آنها شامل موارد زیراست:
اسپوندیلولیستزیس پیشرفته: این نوع اسپوندیلولیستزیس از دوران تولد ایجاد می شود و ممکن است در دوران کودکی پیشرفت کند و این نوع عارضه به صورت کلی بعد از دوران کودکی و در دوران بزرگسالی ایجاد نمی شود.
اسپوندیلوزیتیس اکتسابی: این نوع عارضه می تواند بوسیله یک یا چند مورد اتفاق بیفتد که این موارد درادامه توضیح داده می شود:
۱- فشارهای روزانه ای که برروی ستون مهره ها ایجاد می شود مانند : فشارهای ناشی ازحمل یک جسم سنگین، ورزش های فیزیکی که باعث ساییدگی ستون مهرها و ازبین رفتن مهرها می شود. زمانی که اتصالات بین مهره ها ضعیف می شود می تواند باعث ایجاد اسپوندیلولیستزیس شود.
۲- فشارهای مکرر و یکباره ای که برروی ستون مهره هاایجاد می شود می تواند باعث ایجاد اسپوندیلولیستزیس شود. به عنوان مثال فشاری که هنگام افتادن از یک نردبان و افتادن بر روی پا ها ایجاد می شود و یا فشارهای منظمی که بر روی ستون مهرها هنگام ورزش فوتبال ایجاد می شود نمونه ای از این فشارها است که می تواند منجر به اسپوندیلولیستزیس شود.
علائم اسپوندیلولیستزیس
علائم اسپوندیلولیستزیس شامل موارد زیراست:
• درد مفصل کمر و باسن
• دردی که از ناحیه تحتانی کمر شروع می شود و به سمت ساق پا منتشر می شود.
• بی حسی وضعف دریک یا هردوساق پا
• اشکال در راه رفتن
• درد مفصل کمر، باسن و ساق پا که هنگام خم شدن و پیچ خوردن بدتر می شود.
• درموارد نادر عدم کنترل ادرار و مدفوع
دربعضی ازمواقع اسپوندیلولیستزیس هیچ نشانه ای ندارد.
درجات اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس براساس میزان شدت آن درجه بندی می شود و از شماره ۱ تا ۵ درجه بندی می شود به صورتی که اسپوندیلولیستزیس درجه اول میزان شدت کم این عارضه و اسپوندیلولیستزیس درجه ۵ میزان شدت بالای این عارضه را نشان می دهد.
درجه بندی اسپوندیلولیستزیس نشان می دهد که مهره ها تاچه میزان به سمت جلو دچار لغزش شده اند و از جای خود حرکت کرده اند.
– درجه ۱ : مهره ها ۲۵ درصد به سمت جلو لغزش پیدا کرده اند.
– درجه ۲ : میزان لغزش ۵۰ درصد است.
– درجه ۳ : ۷۵ درصد
– درجه ۴ : ۱۰۰ درصد
– درجه ۵ : مهره ها به صورت کامل دچارلغزش شده اند و اسپوندیلوپتوزیس رخ داده است.
تشخیص و درمان اسپوندیلولیستزیس
روش های تشخیصی که ممکن است پزشک برای کمک به تشخیص اسپوندیلولیستزیس بزرگسالان استفاده کند عبارتند از:
¤ معاینه فیزیکی: پزشک یک معاینه فیزیکی کامل را برای ارزیابی هر درد یا ضعفی انجام خواهدداد. ممکن است از بیمار بخواهیم تا اقدامات یا فعالیت های فیزیکی جزئی از قبیل خم شدن به جلو و عقب و یا غیره انجام شود. علاوه بر این سابقه پزشکی فرد باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
¤ عکس ساده: عکس ساده در نشان دادن این که استخوان های کمری که به جلو لغزیده است و همچنین میزان و وسعت لغزش مفید می باشد. ممکن است این آزمایش تشخیصی اگر هر گونه مورد غیر طبیعی که به علت افزایش سن در ستون فقرات ایجاد شده مانند تشکیل خار استخوانی را نشان دهد.
¤ تصویر برداری تشدیدی مغناطیسی (MRI): یک اسکن دقیق تر می باشد که با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی عکس های کاملی از داخل استخوان و بافت های نرم تولید می کند. اسکن ام آر آی می تواند یک تصویر واضح تر از دیسک دچار پرولاپس را فراهم کند و هر گونه فشردگی در نخاع را (در صورت وجود ) شناسایی می کند.
¤ توموگرافی کامپیوتری(CT): سی تی اسکن یک سری از عکس های ساده از چندین زاویه را برای ایجاد تصاویر مقطعی از استخوان و بافت های نرم بدن می گیرد. این روش به پزشک اجازه بررسی ستون فقرات و ساختار های اطراف آن را می دهد.
ممکن است بسیاری از عارضه های پزشکی علائم و نشانه های مشابهی داشته باشند. پزشک شما ممکن است آزمایش های اضافی برای رد سایر عارضه های پزشکی (سایر شرایط بالینی) در رسیدن به تشخیص قطعی انجام دهد.
آسیب دیدگی های مفصل
درمان غیر جراحی اسپوندیلولیستزیس
گرچه این درمان ها سر خوردگی را درست نمی کنند ولی بسیاری از بیماران با این درمان ها احساس راحتی بیشتری کرده و مشکلات آنها از بین می رود. مهمترین آنها عبارتند از:
* فیزیوتراپی: شامل انجام نرمش هایی برای افزایش قدرت انعطاف ستون مهره و افزایش قدرت عضلات شکم و عضلات اطراف ستون مهره
*داروهای ضد التهابی: مثل بروفن یا سلکسیب با کاهش التهاب در اطراف عصب می توانند شدت علائم را کاهش دهند.
* تزریق کورتیکوستروئید: با تزریق این داروها در اطراف نخاع به توسط پزشک معالج ممکن است التهاب کاهش پیدا کرده و درد و علائم حسی کمتر شوند.
دلائل بروز اسپوندیلولیستزیس
درمان جراحی اسپوندیلولیستزیس
در سر خوردگی ناشی از پیری که به 6-3 ماه درمان های غیر جراحی جواب کافی نمی دهند و در سر خوردگی های اسپوندیلولیتیک که به 12-6 ماه درمان های غیر جراحی جواب نمی دهند و درد و علائم حسی زندگی روزمره بیمار را مختل کرده است از جراحی استفاده میشود. وقتی سر خوردگی یا علائم عصبی در حال پیشرفت است هم معمولاً پزشک ارتوپد تصمیم به جراحی می گیرد.
درمان جراحی که برای این بیماران استفاده می شود انجام لامینکتومی Laminectomy است. در این روش قسمتی از استخوان های طبیعی مهره که لامینا نامیده می شود خارج میگردد.
این جراحی را دکمپرشن Decompression هم می گویند چون موجب رفع فشار و کمپرشن از روی اعصاب می شود. بعد از دکمپرشن و برداشتن فشار از روی اعصاب، مهره های مجاور به هم جوش داده می شوند. در این روش از پیوند استخوان و از وسایل فلزی مانند پیچ و میله ممکن است استفاده شود تا مهره ها زودتر و بهتر جوش بخورند.
با این حال رعایت دستورالعمل های پیشگیرانه خاصی می تواند به کاهش خطر ابتلا به این عارضه کمک کند. این موارد عبارتند از :
درمان اسپوندیلولیستزیس
♦ ورزش منظم
♦ استراحت کافی بین تمرینات می تواند به جلوگیری از آسیب به علت استفاده بیش از حد کمک کند.
♦ افرادی که در ورزش های دشوار با فشار بالا شرکت می کنند، باید برای کمک به کاهش خطر ابتلا به اسپوندیلولیستزیس بزرگسالان درپایین کمر تجهیزات و لباس ایمنی مناسب بپوشند.
♦ حفظ وزن سالم بدن می تواند به کاهش استرس های ناخواسته در ستون فقرات کمک کند.
♦ پیش بینی وضعیت در زمان طولانی در مورد اسپوندیلولیستزیس کمری در بزرگسالان به شدت وخامت بیماری بستگی دارد.
♦ در مواردی که مهره ها ی خم شده (دچار لغزش )، فشار بر هیچ عصبی وارد نمی کنند، ممکن نیست فرد بازگشت مجدد اسپوندیلولیستزیس را پس از درمان تجربه کند.
♦ به طور کلی در درصد بالایی از افراد با مواردی از اسپوندیلولیستزیس خفیف، درمان های محافظه کارانه معمولا موفقیت آمیز می باشند.
♦ ممکن است در درصد بالایی از افراد با اختلالات شدید، درمان های جراحی در تسکین علائم و فراهم کردن زندگی با کیفیت بهتر موفقیت آمیز باشند.