شهروند حقوقی| ازدواج در قوانین اسلام از دیدگاه مذهب جعفری می‌تواند به دو نحو دایم و موقت صورت بگیرد. ازدواج موقت یکی از انواع ازدواج است که با همه انتقاداتی که زنان به آن داشتند، در قانون حمایت از خانواده، قانون‌گذار رأی به الزام در ثبت رسمی آن نداد تا شرایط سخت ازدواج موقت برای زنان همچنان ادامه داشته باشد. در ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی، ازدواج موقت در قوانین ایران به رسمیت شناخته شده است. شرایط و ارکان اساسی نکاح منقطع (ازدواج موقت) عبارتند از شرایط صحت نکاح دایم به اضافه تعیین مدت مشخص و تعیین مهر معین برای زن و موانع ازدواج موقت نیز همان موانع نکاح دایم هستند. البته نکته مهم در ازدواج موقت ثبت رسمی آن است که همچنان الزامی برای ثبت رسمی ازدواج موقت وجود ندارد، مگر به سه شرط ١- باردارشدن ٢- توافق زوجین ٣- شرط ضمن عقد، این بدان معناست که زوجه غیر از سه‌مورد مذکور نمی‌تواند انتظار ثبت رسمی ازدواج موقت خود را
داشته باشد.
حق مطلق طلاق برای مردان
در ازدواج موقت شوهر می‌تواند در هر زمانی از مدت باقی‌مانده ازدواج موقت را به زن ببخشد و عقد را منحل کند، چه زن به این امر راضی باشد، چه نباشد، همچنین با انقضای مدت تعیین‌شده ازدواج موقت عقد منحل می‌شود. تنها راهی که به زن اختیار انحلال ازدواج موقت را می‌دهد، شرط ضمن عقد یا وکالت‌نامه مبنی بر داشتن حق بذل مدت از سوی شوهر است. این وضع، در کنار موقتی‌بودن ازدواج و عدم‌دقت و بررسی وضع و اخلاق و شهرت همسر (حداقل به اندازه نکاح دایم) زنان را در شرایط ناامنی قرار می‌دهد، چه‌بسا ممکن است زن پس از نکاح منقطع با سوءرفتار و آزار همسر مواجه شود که در این صورت حتی نزد قانون نیز راه نجاتی ندارد.
مهریه نباشد عقد موقت باطل است
در نکاح منقطع، نبود مهر موجب بطلان عقد می‌شود. قانون بر وجود و مشخص‌بودن مهریه زن در ازدواج موقت تاکید فراوان کرده و مطابق مواد ۱۰۹۵ تا ۱۰۹۸ قانون مدنی ترتیباتی داده که مهریه زن در ازدواج موقت به هر ترتیب به وی تسلیم شود. زن پس از جاری‌شدن عقد مالک مهر می‌شود و اتفاقاتی چون فوت زن در زمان ازدواج، عدم‌نزدیکی شوهر با وی تا اتمام مدت عقد و بخشیدن زمان عقد از طرف شوهر مهر را ساقط نمی‌کند.
زوجین از هم ارث نمی‌برند
طبق ماده ٩۴٠ قانون مدنی، «زوجین که زوجیت آنها دایمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می‌برند.» این بدان‌معناست که درعقد موقت میان زن و شوهر توارث برقرار نیست، مگر آن‌که این امر در ضمن عقد شرط شود و عدم توارث به‌خاطر اصل عدم‌توارث است و این‌که ارث از احکام شرعی است و تحقق آن در هر مورد، موقوف بر جعل آن از طرف شارع است و در این‌جا چنین جعلی وجود ندارد، بلکه خلاف آن ثابت است، چراکه امام‌صادق(ع) در صحیحه محمدبن مسلم فرموده‌اند: «یکی از مقررات متعه این است که زن منقطعه از تو ارث نمی‌برد و تو نیز از او ارث نمی‌بری» و اما تحقق آن به‌خاطر شرط به دلیل عموم‌المؤمنون عند شروطهم است و نیز فرمایش امام صادق(ع) در صحیحه محمدبن مسلم: «اگر طرفین عقد موقت، ارث‌بردن را شرط کنند، وفادار به شرط خود می‌باشند.»
پرداخت نفقه الزامی نیست
در نکاح موقت شوهر الزامی به دادن نفقه ندارد، مگر این‌که این موضوع شرط شده باشد یا عقد برمبنای آن جاری شده باشد. (۱۱۱۳ ق.م) پس چنانچه در هنگام عقد این موضوع شرط شود و یا عقد برمبناى پرداخت نفقه جارى شود، در این‌صورت زن حق نفقه را در نکاح موقت خواهد داشت. لازم به ذکر است همان‌طور که حق زن در دریافت نفقه در عقد دایم منوط به تمکین شوهر است، در عقد موقت هم تمکین زوجه شرط دریافت نفقه خواهد بود و چنانچه زوجه از زوج تمکین نکند، مستحق نفقه نخواهد بود.
شرایط فرزند حاصل از ازدواج موقت
فرزند حاصل از ازدواج موقت همانند فرزند حاصل از ازدواج دایم است. در ماده ١١۵٨ قانون مدنی مقرر شده که «طفل متولد در زمان زوجیت ملحق به شوهر است، مشروط بر این‌که از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از ۶ ماه و بیشتر از ١٠ماه نگذشته باشد.» همچنین وی از پدر و مادر خود ارث خواهد برد، نفقه وی نیز بر پدر واجب است. همچنین براساس ماده ١١۶٨قانون مدنی حضانت و نگهداری از فرزندان حق و تکلیف والدین معرفی شده و از آن‌جایی که پدر سرپرست خانواده محسوب می‌شود، هزینه‌های نگهداری از فرزندان نیز برعهده وی گذارده شده است.
تعیین محل زندگی
در رابطه با تعیین محل زندگی در ازدواج موقت ملاک قرارداد بین زن و شوهر است و اگر قراردادی نداشته باشند، زن اجباری به ماندن در محل معین‌شده توسط شوهر را ندارد.
الزام به تمکین نیست
یکی از مسائل مهم در ازدواج دایم بحث تمکین زنان است، در ازدواج موقت الزامی به تمکین نیست، در ضمن، در ازدواج موقت هر دو طرف می‌توانند زمان مراودات خود را از قبل تعیین کنند.
نحوه طلاق
طلاق در ازدواج دایم شرایط سختی دارد و طی تشریفات قضائی این واقعه رخ می‌دهد، اما در ازدواج موقت با پایان مدت زمان عقد پیمان، عقد باطل می‌شود، حتی شوهر می‌تواند همه یا بخشی از مدت زمان را به زن ببخشد و از هم جدا شوند. در ازدواج دایم با ایجاد سه‌بار فسخ نیاز به محلل (مردی که با زن سه‌طلاقه ازدواج می‌کند و او را طلاق می‌دهد تا آن زن بتواند دوباره با همسر پیشین خود ازدواج کند) پیدا می‌شود و فرد نمی‌تواند با همسر قبلی‌اش ازدواج کند اما در ازدواج موقت تعدد عقد ایرادی ندارد. در ازدواج دایم مسلمان نمی‌تواند با غیرمسلمان ازدواج کند، ولی ازدواج موقت مرد مسلمان با زن غیرمسلمانی که از اهل کتاب است (مانند مسیحی و یهودی) مانعی ندارد.
