این روزها دائماً از عدم تمایل مردم به کتاب‌خوانی صحبت می‌شود. آمار سرانه مطالعه در کشور به زیر دو دقیقه در روز رسیده و شبکه‌های مجازی هم روز‌به‌روز از آمار کتاب‌خوان‌ها کاسته است.
در همین حال، گرانی کاغذ و چاپ باعث شده ناشران با افزایش قیمت، کتاب‌ها را روانه بازارِ کتاب‌نخوان، کتاب کنند. از سوی دیگر، نویسندگان هم وقتی با خطوط قرمز مواجه می‌شوند و ساعت‌ها و روزها پشت در گرفتن مجوز در حال رفت‌وآمد هستند و گاهی به خاطر همین خطوط قرمز بسیار زیاد محتوای کتاب‌هایشان تغییر می‌کند و عطا را به لقایش می‌بخشند.
در این شرایط باید راه چاره‌ای یافت تا مردم کتاب‌نخوان را به کتاب خواندن علاقه‌مند کرد. یکی از کارهایی که می‌شود در این حوزه انجام داد برنامه‌سازی در حوزه کتاب است. تلویزیون بالاخره بعد از مدت‌ها یخش آب شد و تصمیم جدی در این زمینه گرفت و بالاخره بعد از کلی حرف زدن آن را به مرحله اجرا گذاشت.
کتاب؛ مقوله فراموش‌شده زندگی
“کتاب باز” عنوان یکی از برنامه‌هایی است که در حوزه کتاب در حال تولید است و از شبکه نسیم پخش می‌شود. امیرحسین صدیق که چهره‌ای شناخته‌شده در عرصه تصویر است، پس از مدت‌ها دوری با این برنامه به تلویزیون آمده است و با گپ و گفت با چهره‌های سرشناس به معرفی کتاب می‌پردازد، از سوی دیگر دست‌اندرکاران این برنامه تلاش می‌کنند با خواندن بخش‌هایی از کتاب از سوی مهمانان، مخاطبان کتاب‌نخوان را به این سمت سوق دهند.
صدیق که خود پیش از این با “کتابخانه هدهد” تجربه معرفی کتاب را به نوعی دیگر در تلویزیون داشته است، درباره این سبک از برنامه‌سازی به ایسنا گفت: برنامه‌هایی که تاکنون در زمینه کتاب و کتاب‌خوانی ساخته شده‌اند، با همت افرادی بوده است که احتمالاً انرژی بیش از بودجه‌ای که داشتند را سرمایه‌گذاری کردند تا بتوانند برنامه‌هایی را در شبکه چهار یا بخش‌های دیگر تولید کنند.
مجری برنامه “کتاب باز” درباره اهداف ساخت این برنامه گفت: تنها منظورمان از ساخت فصل اول “کتاب‌باز” این بود که بگوییم کتاب، مقوله فراموش‌شده زندگی‌مان، چیز بدی نبوده که آن را کنار گذاشته‌ایم و تلاش کردیم به هر بهانه‌ای با حضور مهمان‌ها حال خوشمان را به مخاطبان منتقل کنیم.
صدیق ادامه داد: به هر حال از همه توانمان، با این بضاعت اندک استفاده می‌کنیم تا بتوانیم کتاب و فرهنگ کتاب‌خوانی را به یاد مردم بیاوریم. امروز خیلی از خانه‌ها را می‌بینیم که دکورهای آنچنانی دارند و از ظروف کریستال زشت و عجیب‌وغریب هم استفاده می‌کنند، ولی در خانه‌هایشان کتابخانه جایی ندارد و حتی در معماری خانه‌ها هم جایی برای کتابخانه‌ها در نظر گرفته نمی‌شود.
او در بخشی دیگر از صحبت‌هایش درباره این برنامه به هنرآنلاین گفت: مخاطب هدف ما در این برنامه مردم عادی هستند و نه صرفاً طبقه روشنفکر. برخلاف خیلی از برنامه‌هایی که در این زمینه ساخته می‌شود، مهم‌ترین قصد و هدفمان این است که مردمی را که سال‌هاست با کتاب و کتاب‌خوانی قهر کرده‌اند، شاید بتوانیم برای چند لحظه یا چند روز آشتی دهیم و آن‌ها را همراه کتاب و مطالعه کنیم.
وی ادامه داد: بسیار خوشحالیم که این ارتباط برقرار شده است، البته طبقه روشنفکر نقدهایی می‌کنند و ایرادهایی می‌گیرند، چرا که عادت به دیدن برنامه‌های روتین در این حوزه کرده‌اند، اما مردم عادی بازخورد بسیار خوبی داشتند. کسانی که فرصتی برای کتاب و مطالعه در زندگی ندارند، ارتباط خوبی برقرار کردند. ولی اگر زمان برنامه بیشتر و مشکلات مالی آن نیز حل شود قطعاً بازخورد بهتری دریافت خواهیم کرد. متأسفانه این برنامه نیز مانند خود کتاب که در جامعه امروز به آن بی‌توجهی می‌شود با بودجه اندک در حال تولید است و تلاشمان این است که این حضور پررنگ‌تر شود.
اما نکته‌ای که می‌توان به آن اشاره داشت این است که بهر حال “کتاب باز” نیز به مانند بسیاری از برنامه‌هایی که تاکنون ساخته شده‌اند و از تلویزیون ملی ایران پخش شده‌اند، تنها جنبه معرفی دارند و این به مخاطب برنامه بازمی‌گردد که آیا تمایلی به کتاب خواندن دارد یا خیر.
در دیگر سو رضا فیاضی بازیگر و کارگردان در شبکه یک و در برنامه “کیوسک” بخشی از برنامه‌اش را به معرفی کتاب اختصاص داده است. او نیز در این برنامه تلاش می‌کند تا با اعلام تازه‌های کتاب، معرفی شاعران و نویسندگان بخشی از این فضای خالی در حوزه فرهنگ و هنر را پر کند.
با وجودی که به‌جز برنامه “کتاب باز” هیچ یک از برنامه‌های تلویزیون به صورت جدی برنامه‌ای را به کتاب و کتاب‌خوانی اختصاص نداده‌اند و تنها بخشی از برنامه خود را به این امر مهم در جامعه امروز واگذار کرده‌اند و در حالی که که بیشتر هنرمندان عرصه‌های مختلف دغدغه اصلی‌شان کتاب و کتاب‌خوانی است و دائماً در تلاش هستند به صورت فردی به معرفی کتاب بپردازند و آن را در فضاهایی که حضور دارند با خواندن کتاب، معرفی کتاب، گذاشتن بخشی از کتاب در صفحات شخصی خود اختصاص دهند، اما برنامه درخوری تاکنون از تلویزیون پخش نشده است تا بتواند نویدبخش فرهنگ درست مطالعه در کشوری با فرهنگ 2500 ساله باشد.
فروش دو میلیارد تومانی کتاب در یک ماه
در حالی که برنامه‌سازان دائماً در حال معرفی کتاب هستند و از دغدغه‌های خود می‌گویند رامبد جوان در یک حرکت جالب در برنامه “خندوانه” یک مسابقه راه‌اندازی کرد و باعث شد تا طی مدت یک ماه دو میلیارد تومان کتاب در مسابقه “خندوانه” به فروش برسد.
طبق آنچه صدوقی مدیر پروژه طاقچه به نسیم آنلاین گفت: نزدیک به ۲۳۰ هزار کتاب الکترونیک در پروژه “طاقچه” به فروش رسید؛ که به نظر می‌رسد نزدیک به ۱۰۰ یا ۱۲۰ هزار جلد کتاب چاپی هم به فروش رسیده باشد.
وی در ادامه دراین‌باره افزود: نزدیک به ۷۴ هزار نفر در مسابقه شرکت کردند که ۲۴ هزار نفر از آن‌ها امتیاز بالای ۵۰ آوردند یعنی حداقل ۵ کتاب خریدند.
صدوقی ادامه داد: مسابقه می‌توانست خیلی بهتر از این هم برگزار شود، اما اتفاقی که افتاد، جنب‌وجوش خوبی در بازار نشر پدید آمده و با توجه به نوع برگزاری، پخش‌کننده‌ها و کتاب‌فروشی‌ها هم درگیر مسابقه شدند؛ یعنی تمام عواملی که در بحث تولید و توزیع کتاب درگیر هستند در این مسابقه به کار گرفته شدند و منفعت بردند.
مدیر پروژه “طاقچه” گفت: این مسابقه باعث فروش دو میلیارد تومان کتاب در مدت یک ماه شد؛ پرفروش‌های تابستان بیشتر از کتاب‌های مسابقه بودند؛ این‌ها نکات مثبت ماجرا است و قابلیت تکرار شدن را دارد؛ در ایام مسابقه خندوانه و بعد از آن فروش دیگر کتاب‌هایمان هم بیشتر شد.
شاید با مسابقه نشود مردم را کتاب‌خوان کرد، اما در فضای سخت و دور از کتاب‌خوانی، این حرکت سازندگان “خندوانه” کار خوبی بود و نشان داد که حداقل در بخش الکترونیک نیز می‌توان مخاطب را به کتاب‌خوانی وا‌داشت، تنها باید خواست.
در مقایسه با آمار کتاب‌نخوان‌ها فروش دو میلیارد تومانی کتاب یک رقم بسیار خوب و خوشحال‌کننده است و می‌توان بر مبنای این فروش این فرضیه را پیش گرفت که اگر در برنامه‌ای مخاطب به درستی تشویق به مطالعه شود قطعاً هم در افزایش سرانه مطالعه می‌تواند مؤثر باشد و هم اینکه این برنامه تلویزیونی می‌تواند به دیگر اقشار جامعه چون نویسندگان، ناشران و … نیز کمک کند.
منبع:هنرآنلاین