هـراز نـیـوز: ازدحام و تراکم ، تفاوت جمعيت شب و روز در شهرها ، همراه با آلودگي هاي گسترده نور، صدا، هوا ، فضا ، ترافيک و زمان، منشاء يافتن چاره اي براي کاهش آلام ناشي از زندگي در شهرها شده است.
حرکت و يا ازدحام جمعيت در مراکز فروش ، خدمات اداري و رفاهي شهرها، علت اصلي بسياري از “مسائل شهري” اعم از مسائل انساني و يا حوادث و سوانح ديگر در شهرهاي بزرگ مي باشدكه با ظهور صنعت همزمان ارتباطات و بدنبال آن ارتباطات شبکه اي در قالب اينترنت، فضاي جديدي براي شهرها بوجود آورده که از آن به عنوان”شهر مجازي” تعبير مي شود.
ظهور شهر مجازي در مرحله اول موجب کاهش «حرکت جمعيت» در شهر واقعي و در مرحله بعدي “فضاهاي همزمان” را بدون فرسايش و اصطکاک با يک هندسه موازي امکان پذير مي سازد. در واقع دو فضائي شدن شهر در قالب فضاي واقعي و فضاي مجازي، نوعي “مديريت کنترل حرکت جمعيت شهري” محسوب مي شود که تلاش مي کند با عقلاني کردن روند حرکت جمعيت، امنيت رواني شهروندان را فراهم نمايد. درواقع در شهر مجازي، خدمات بدون هيچ محدوديت زماني و مکاني ارائه شده و شهر مقيد به ساعات کار اداري، تبديل به يك شهر ٢٤ ساعته خواهد شد و شهروندان در همه ساعات شبانه روز امکان بهره مندي از خدمات دولتي و شهري را خواهند داشت.
به بياني ديگر شهر الكترونيك را مي توان شهري تصور نمود با امکانات به روز و کار آمد براي همه شهروندان، که در آن ترافیک نیست ، شلوغی نیست ، ازدحام مشکل بزرگی نمي باشد و معلولان در آسایشند و جایی است که کمتر کسی برای کار از منزل خارج می شود.. در این سیستم شهروندان از امکانات یکسان و برابر برای انجام امور برخوردار خواهند شد و برخلاف ساختار شهری فعلی که افراد زیادی عملا به دلایل مختلف مانند بعد مسافت و فواصل متفاوت تا مراکز خدمات، محدودیت ساعت کار ادارات و غیره امکان استفاده برابر و یکسان از خدمات را از دست می‌دهند، وجود ندارد.
شهر الكترونيك را از نگاه مديريتي مي توان به عنوان يك سازمان در نظر گرفت كه اعتماد به عنوان يك اصل انكارناپذير در كارها و فعاليتها لحاظ مي شود و با توجه به ويژگيهاي خاص خود ، بايد اين مفهوم با در نظر گرفتن ابعاد شهر تبيين گردد. اگر اعتماد در شهر سنتي اهميت دارد، در شهر الكترونيك بسيار با ارزش مي باشد و اهميت آن به اين دليل است كه اعتماد تحت شرايط تغيير و بي ثباتي نقش ويژه اي را ايفا مي كند بطوريكه كه اگر قوانين، سياست ها، معيارها، قواعد وجود نداشته باشد ، افراد به روابط شخصي روي آورده و كيفيت اين روابط، تا حد زيادي با سطح اعتماد تعيين مي شود.
با توجه به مطالب ذكر شده مزایای پیاده‌سازی طرح شهر الکترونیکی را مي توان در مباحث اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و… خلاصه نمود در اين ميان از مزاياي اقتصادي می‌توان به کاهش هزینه‌هاى تردد شهرى، افزایش فرصت هاي سرمایه‌گذارى در نتیجه گسترش ارتباطات ، صرفه جویى در مصرف سوخت‌هاى محدود، تسهیل انجام امور اقتصادى به خاطر ۲۴ ساعته بودن ارائه خدمات و… اشاره نمود همچنين کاهش زمان در ترافیک، عرضه بهتر خدمات، توزیع عادلانه‌تر امکانات، کاهش آلودگى محیط زیست، افزایش اشتغال و بهبود مدیریت پایدار شهرى از ویژگی‌های اجتماعی شهر الکترونیکی مي باشد. .همچنين مهمترين اثرات فرهنگى اینگونه شهرها نیز شامل اطلاع‌رسانى سریع، انتشار نشریات الکترونیکی برای شهروندان، ایجاد کتابخانه دیجیتالى، افزایش سواد و ایجاد نوعى جهان‌نگرى است که به افزایش رفاه و ارتقاى فرهنگ شهروندي کمک خواهد نمود.در واقع در شهر الکترونیکی دیگر به شهر به مثابه کالبدی که ساختمان‌های بلند، خیابان‌های پرترافیک و آلودگی‌های زیست‌محیطی را دربرمی‌‌گیرد نگاه نمي شود، بلکه شهری است که در آن تعامل میان شهروندان و مسئولان اهمیت بیشتری يافته و این تعاملات دو سویه محیط اجتماعی مطلوبی را برای شهروندان فراهم مي نمايد.
در واقع به منظور شكل گيري يك شهر هوشمند بايد در كنار ايجاد زيرساختهاي لازم، در ارائه خدمات نيز اصلاحاتي صورت بپذيردبه بياني ديگر در تمام امور با استفاده از مهندسي مجدد، فرايندها اصلاح شده ، و تغييرات مورد نياز صورت بگيرد نه اين كه ارائه خدمات با وضع موجود به صورت الكترونيكي تبديل گردد. از طرفي يكي از مهمترين عوامل در شكل گيري و ايجاد شهر الكترونيك ، آموزش شهروندان مي باشد كه مي تواند تاثير بسيار زيادي براي به ثمر رسيدن چنين شهرهايي داشته باشد به طوري كه شهروندان توانایی انجام و پیگیری امور و کارهای خود را به راحتی و بدون نیاز به مراجعه حضوری و با استفاده از ابزارهای الکترونیکی داشته باشند در كل شهر الكترونيك نيازمند برخورداري از شهروندان الكترونيك مي باشد.
خوشبختانه روند شكل گيري شهر الكترونيك در كشور ما در سالهاي اخير با جهشي بسيار خوبي مواجه بوده و اميد آن است در شهر آمل نيز با توجه به ظرفيتهاي موجود و تعريف زيرساخت هاي مناسب شتاب بيشتري بگيرد.
محمد علي نائيج – كارشناس ارشد برنامه ريزي شهري