گزارش تصویری هرازنیوز از زیبایی های تمدن ایرانی

کتیبه گنجنامه همدان و جاذبه های گردشگری اطراف ان از جمله آبشار کنجنامه و تله کابن ان جاذبه خوبی رابرای گردشگران مهیا نموده است

غار علی صدر بزرگترین غار ابی جهان در60 کیلومتری شهر همدان واقع شده است که در بین راه ان شهرهای بهار و لالجین هم قرار دارد که سفالهای آن برای ایرانیان مشهور است و البته اینکه غار علی صدراز جمله غارهایی است که باید برای بازدید از ان حدود 10 ساعت در صف بمانید

مقبره شیخ الرئیس ابوعلی سینا فیلسوف و دانشمند بزرگ ایرانی که در وسط شهر همدان واقع شده است و در ان آثار گرانبهایی از آن فیلسوف بزرگ گنجانده شده است که بازدیداز آن برای هر ایرانی قابل توجه است

طاق بستان کرمانشاه آثار به جا مانده از دوره اردشیر دوم و شاپور اول می باشد که طاق کوچک 100 سال از طاق بزرگ کوچکتر است .

محوطه تاریخی بیستون یک دیگر از جاذبه های کردشگری استان کرمانشاه می باشد که ایتدا مجسمه هرکول را در مسیر ورد می بینید سپس استراحتگاه شکارچیان و سپس بزرگترین خط نوشته میخی جهان که حدود هزار سطر می باشد و مرحله بعدی هم کتیبه نانوشته و ناتمام شیرین و فرهاد و سپس هم بنای کاخ نیمه کاره و در اخر هم کاروانسراس قدیمی از جاذبه های بیستون  می باشد

معبدهاي اناهيتا در شهر کنگاور کرمانشاه واقع شده است

شهر كنگاور در ميانه راه امروزي همدان به كرمانشاه و بر سر راه تاريخي هگمتانه به بابل و تيسفون قرار دارد . اين شهرستان با وسعت 884000  متر مربع در مجموع 3/5 درصد از کل وسعت استان کرمانشاه را تشکیل میدهد و شرقی ترین شهرستان اين استان يا به عبارتي دروازه شرقي استان كرمانشاه به شمار مي رود. شهرستان کنگاور از شمال به اسدآباد از جنوب به نهاوند ، از مغرب به صحنه و هرسین و ازمشرق به تویسرکان محدود می شود. ارتفاع متوسط این شهرستان از سطح دریا 1490 متر  و داراي آب و هواي معتدل كوهستاني است.

شهرستان كنگاور داراي يكصد هزار نفر جمعيت است كه اكثر آنها شيعه مذهب هستند، گويش اصلي مردم كنگاور، آميخته اي از زبان فارسي و لري است ولي در حال حاضر اكثريت جمعيت اين شهرستان را  كرد زبانان مهاجر تشكيل مي دهند.

 ارتفاعات زاگرس مياني ، بخش شمال و شمال غرب اين دشت وسيع را در برگرفته است. دشت حاصلخيز كنگاور با توجه به بارندگي هاي مناسب در منطقه ، موجب ذخيره آب و تامين سفره هاي زيرزميني مي گردد و آب در سراب هاي فراوان اين منطقه ظاهر مي شود. نزولات آسماني در رودخانه هاي؛ خرم رود، اسدآباد و كنگاور جريان يافته و از به هم پيوستن اين رودخانه ها، رود پرآب گاماسياب تشكيل شده و مجموعاً دشت حاصلخيز كنگاور را مشروب مي كنند.

سراب ها و رودخانه هاي اطراف كنگاور در برپايي و استقرار تمدن هاي اين منطقه نقش اساسي داشته و سكونت در دشت كنگاور به مناسبت همسازي طبيعت از گذشته دور تا كنون ادامه داشته و مؤيد آن نتايج آماری بررسی هاي باستان شناسي در جغرافياي طبيعي منطقه است که گویای استقرار و سکونت جوامع بشری از اواسط هزاره پنجم ق.م تا به امروز در اين منطقه بوده است و اما آناهیتا و معبد ان

ظاهراً در زمان هخامنشيان به معبد سازي توجه خاصي نشده است ودر مجموع به استثناي يكي دو مورد از قبيل اناهيتاي همدان و استخر ، پرستشگاه ها به ساده ترين شكل ممكن در فضاي باز ساخته مي شده اند. احتمالا خود معبد در اين دوره حصاري بوده است برخوردار از محراب و جايي مناسب براي قرباني كه بربالاي تپه اي ساخته مي شده است. البته اين معابد جايگاهي نيزبراي  نگهبانان يا راهبان يا راهبه هاي احتمالي داشته است.« ويكاندر»كعبه زرتشت و همزاد اين بنا يعني زندان سليمان در پاسارگاد را نيز به خاطر نقش كعبه زرتشت همراه شعله هاي آتش بر سكه هاي اشكانيان معبد اناهيتا مي داند و معتقد است كه احتمالا در زمان اشكانيان معبدها به استوارترن و از نظر هنري به شكيل ترين فرم خود دست يافته اند.در معبد اناهيتاي كنگاوركه به قول «گريشمن» حدود (220ق م) با تالار عظيمي به وسعت 200 متر مربع ساخته شده است از نظر مصالح ساختماني و هيات عمومي بنا از معماري تخت جمشيد استفاده شده است اما سبك بنا آميخته  اي از سبك معماري ايراني و يوناني است. نتيجه آزمايش هاي آركئوماگنتيك دانشگاه كيوتو از اشياء به دست آمده از معبدكنگاور از حيات فرهنگي اين معبد از سده پنجم پيش از ميلاد تا سال 1180 ميلادي حكايت مي كند.

از ديگر معبدهاي پررونق زمان اشكانيان مي توان از معبد هاي شيز، بدرنشانده، مسجد سليمان و اسطخر نام برد .طرح اصلي اين معابد عبارت بود از يك تالار چهارگوش كه از چهار طرف در حصار  رواق هايي قرار داشت و پلكاني كه در ضخامت ديوار كار گذاشته مي شد و به بام تالار منتهي مي شد.   مذبح و آتشكده در آنجا در هواي آزاد قرار داشت و همچنين در اين معابد اتاق مسدودي وجود داشت كه در آن آتش مقدس بدون شعله روي خاكستر مي افروخت.در زمان ساسانيان در بناي معبدها تغييراتي داده شد.در معبدهاي اين دوره تالار مركزي آتشكده به شكل مربع بود و هر طرف يك در ورودي داشت. بهترين نمونه اي كه از اين سبك مي شناسيم پرستشگاه اناهيتاي بيشابور در كنار كاخ سلطنتي است. در اين پرستشگاه طول هر ضلع 14 متر است و گرداگرد تالار چهار دالان قرار دارد كه در آن جوي هاي زيادي ساخته شده است و ورودي پرستشگاه پلكاني طويل است كه از طريق آن به درون تالار فرو مي آمدند ، ديوارهاي تالار هم به ارتفاع 14 متر با تخته سنگهايي بزرگ كه بوسيله بست هاي دم چلچله اي و خرده سنگ به يكديگر پيوسته اند ساخته شده است.

اناهيتا در زمان مادها

ظاهراً مادها نخستين ايرانياني اند كه به عنصرهاي تشكيل دهنده اناهيتا امكان رشد داده اند و به برداشت ايرانيان از ايزد آبها هويتي رسمي بخشيده اند.در ميان اشياي مفرغي لرستان از 700 تا800 پيش از ميلاد نشانه هايي از اناهيتا به چشم مي خورد. اين اشياء بيشتر در هرسين ، خرم آباد، و الشتر به دست آمده اند (شباهت الشتر به عشتار «ايشتار» ايزد بابلي جالب توجه است) در اينجا به فراواني به ايزد بانويي منقوش در دسته سنجاق ها و آينه هاي مفرقي بر مي خوريم كه گاه در حالي كه پستانهاي خود را در دست گرفته است در حال زايمان است.«گيرشمن» با احتياط اين نقش هاي مادينه را با اناهيتا در پيوند مي داند و كناره هاي برخي از بشقابها ي آييني را كه با شكل ماهي و درخت انار – دو مظهر ايزد آب و فراواني- تزيين شده اند با اناهيتا مرتبط مي داند.

اناهيتا در زمان هخامنشيان

با سنگ نوشته اردشير دوم هخامنشي (404-359 ق م ) در همدان اناهيتا رسماً در يك سند مكتوب ايراني وارد ميدان مي شود. اردشير اعلام مي كند كه به خواست اهورامزدا، اناهيتا و ميترا كاخش را ساخته است و از اينان مي خواهد كه او را از بلاها و آسيب ها در امان بدارند. با توجه به اين كه در زمان هخامنشيان نام هاي اناهيتا و ميترا براي نخستين بار به ميان مي آيد مي توان چنين تصور كرد كه در زمان اردشير دوم مذهب جرياني تازه يافته باشد.در زمان اردشير بر خلاف معمول كه نيايش ها در فضاي باز انجام مي گرفت در شهرهاي متعددي معبد اناهيتا ساخته شد و به فرمان اردشير مجسمه اناهيتا در شوش، همدان و بابل و ديگر مراكز بزرگ شاهنشاهي مانند دمشق، بلخ و سارد نصب گرديد. « هرودت » ياد آوري مي كند ؛ ايرانيان پروايي از آموختن ندارند، احتمالاً اردشير به منظور برابر ساختن ايرانيان با يونانيان كه تمثال ايزدان خود را  نمايش  مي دادند و با هدف متوجه ساختن همه ايرانيان و مردم بيگانه زير فرمان خود به ايزدان ايراني دست به چنين اقدامي زده است.

اناهيتا در زمان اشكانيان

در زمان اشكانيان اناهيتا و ميترا به اوج قدرت خود مي رسند و با اهورامزدا تشكيل يك مثلث را مي دهند . معبد اناهيتا در كنگاور و رخنة ميترا در سال 66 ميلادي به مغرب زمين كه سده هاي زيادي چهره مذهبي اروپا را تحت الشعاع قرار داد از نتيجه هاي اين قدرت است.اينك اناهيتا در مقام ايزد آب و باروري رونق و جايگاهي بي سابقه دارد و به گمان حتي پرستش او مقدم مي گردد البته چنين نيز مي شود انگاشت كه اهورامزدا در مقام خداي بزرگ نيازي به معبد نداشته است.

از نقش  سكه هايي كه از سده اول ميلادي در همدان(پايتخت تابستاني اشكانيان) بدست آمده چنين بر مي آيد كه از نخستين سده پيش از ميلاد اين ايزد بانو براي اشكانيان برترين مقام را داشته است

معبد اناهيتاي كنگاور گواهي است بر اينكه اشكانيان و ايرانيان از فرهنگ سلوكي- يوناني ضربه نديدند بلكه با هضم آن در درون خود نيروي بيشتري گرفتند. از نشانه هاي كوشش سلوكيه براي هلنيزه كردن ايران برابر انگاشتن اناهيتا با «آفروديت» و «آتنه»[1] است، البته در اين كوشش نيز اناهيتا پيروز شد و كوشش يونانيان به قول «بويس» سبب غناي فرهنگ اناهيتايي شد.در زمان اشكانيان ساختن تنديسهاي كوچك اناهيتا كه اغلب برهنه و در حال نگهداشتن پستانهاي خود است يا به پهلو دراز كشيده است معمول مي شود.با توجه به هزاران مجسمه اي كه تا كنون بدست آمده است مي توان به اين نتيجه رسيد كه اناهيتا از توجه توده هاي وسيع مردم برخوردار بوده است.

از گزارشهاي پراكنده چنين بر مي آيد كه معبد هاي اناهيتا از ثروت زيادي برخوردار بوده اند معبدهاي بزرگي مانند معبد همدان ، كنگاور يا نهاوند علاوه بر هديه هايي كه نثارشان مي شد داراي زمين و دهكده هاي موقوفه نيز بوده اند و احتمالاً برده ها براي تغذيه روحانيون و خادم هاي معبد در اين زمينها كشت و زر مي كردند. اين معابد در زمان اسكندر به غارت رفت ، يك قرن و نيم بعد از سقوط هخامنشيان مهرداد اشكاني (171- 138ق م ) در آغاز كار خود با غارت معبدهاي اناهيتا به ثروت هنگفتي رسيد. همان كاري كه «آنتيوخوس» مقتدرترين فرمانرواي سلوكيه( 223-186 ق م ) در زمان «اُردوان اول» در معبد اناهيتاي همدان كرده بود.

ظاهراً شاهان سلوكي ، ضمن تظاهر به اعتقادات ديني به معابد بيشتر به چشم يك منبع در آمد نگاه مي كردند. همه موقوفه هاي معبدهاي بزرگ مانند معبد اناهيتاي همدان و كنگاور يا نهاوند تحت توليت شاهان بودند تا هر وقت دچار مشكل مالي شدند با غارت آنها به وضع مالي خود سامان دهند . شاهان سلوكي معتقد بودند كه در مقام شاه شوهر اناهيتا هستند و در مواقع ضروري از او تقاضاي جهيزيه مي كردند.

اناهيتا در زمان ساسانيان

اناهيتا در زمان ساسانيان نيز مانند روزگار دو سلسله پيشين پس از اورمزد ، ايزد نيرومندي است. اينك آيين اناهيتايي پيوند خورد به بدنه آيين زرتشت كه ظاهر اً دين رسمي و ستون فقرات كشور است اندام مي گيرد و اعتباري رسمي مي يابد. عصر ساسانيان عصر نمود چهره زيباي اناهيتاست. ساسانيان پيش از انتقال پايتخت به تيسفون كه اهميتي استراتژيك داشت به سبب تاكيد بر پيوند خود با هخامنشيان براي مدتي بلند در اسطخر فارس كه داراي ريشه هاي عميق فرهنگ آناهيتايي بود فرمان مي راندند و در همين موقع بود كه معبدهاي زيادي ساختند و به اناهيتا پرداختند. از همين روي است كه آبان يشت كه به ظن قوي در زمان ساسانيان شكل امروزي خود را يافته است به صورت يكي از زيباترين و بلندترين يشتها و دل انگيزترين نوشته هاي همه دوره هاي ادبي ايران تدوين شده است.

در كتيبه هاي عهد ساساني آثاري باقي مانده كه نشانگر مقام ارجمند اناهيتا در اين دوره است از جمله اين كتيبه ها يكي در نقش رستم نزديك تخت جمشيد است كه در آن نرسي ،شاه ساساني حلقه سلطنت را از ناهيد دريافت مي كند.درطاق بستان كرمانشاه نيز نقش ناهيد به روي يكي از سرستونها ديده مي شود و درطاق بزرگ نيز ناهيد در كنار خسرو دوم و اهورا مزدا به چشم مي خورد.

بزرگترین بازار سر پوشیده خاورمیانه زنجان