به دنبال کاهش ۱۴درصدي مصرف شير در کشور در سال جاري قرار بود دولت ۵۰۰ميليارد تومان يارانه به توليدکنندگان اختصاص دهد اما اين وعده هنوز عملي نشده است.
شير و فرآورده هاي لبني طي يک سال اخير ۴نوبت افزايش قيمت داشته و وعده اخير مسئولان هم براي کاهش قيمت اين ماده غذايي بي اثر مانده است و اين روزها شيرهاي پاکتي پاستوريزه ۳۵۰توماني قبل از هدفمندي يارانه ها در بطري هاي جديد و به بهاي ۱۴۰۰تومان عرضه مي شود.
مهندس «حسين چمني» مشاور صنايع شير ايران به خراسان مي گويد: همه مردم و مسئولان به حمايت از توليد و مصرف بعد از اجراي قانون هدفمندي يارانه ها خوش بين بودند ولي همه اقدامات و حمايت ها دير انجام شده و بخشي از آن هم اثر خود را از دست داده است، متاسفانه قيمت برخي کالاها به جايي رسيده است که اثر رواني خود را به جاي گذاشته و به اين آساني نمي توان قيمت ها را بازگرداند.
به گفته وي تزريق يارانه براي تامين علوفه و آزادسازي واردات شير خشک ۲اقدامي بود که اگر يک سال قبل انجام مي شد آثار تبعي آن بهتر و مشخص تر بود و تعلل در تصميم گيري ها و از دست رفتن زمان سبب شد قيمت شير در يک نوبت از ۷۰۰ تومان به ۹۰۰ تومان برسد و اقدامات فعلي مسئولان براي کنترل اين بازار اقدامات واکنشي است در حالي که برخي مي توانستند کنترل کنند و اجازه ندهند اين اتفاقات بيفتد.
وي مي افزايد: اقدامات فعلي مسئولان بيشتر مسکن است و اگر با تدبير و از مدت ها قبل اين اقدامات انجام مي شد اثر پيش گيرانه داشت و مي توانست بازار شير را کنترل کند.
مشاور صنايع شير ايران با اعلام اين که «شيوه و نوع حمايت دولت از توليد شير هنوز گنگ است»، مي افزايد: نوع حمايت ها از توليد در اين بخش روشن و شفاف نيست.
رسانه ها ۱۳ارديبهشت امسال خبر اميدوارکننده اي را منتشر کردند.
مدير عامل شرکت صنايع شير پگاه استان تهران به خبرگزاري فارس گفته بود ۵۰۰ميليارد تومان يارانه از طريق شرکتي براي دامداران و کاهش قيمت تمام شده شير هزينه مي شود.
«محمد رفعتي» تصريح کرده بود «بسته حمايتي تعريف شده اين است که از طريق تامين نهاده هاي ارزان قيمت، ارائه تسهيلات و نيز تامين ارز دولتي قيمت تمام شده شير را پايين بياورند».
با اين حال بعد از يک ماه از انتشار اين خبر «چمني» مشاور صنايع شير ايران مي گويد: هنوز هيچ مرجع رسمي اين رقم را تاييد و اعلام نکرده است و ميزان و چگونگي توزيع و مدت زمان تداوم اعطاي اين يارانه هنوز مشخص نيست.
قبلا ۴۸۸ ميليارد تومان يارانه شير در سال بود که برآورد فعالان اين بخش اين است که اگر دولت طبق قانون که تکليف شده است معادل اين يارانه يعني حدود ۵۰۰ميليارد تومان را به بخش توليد تزريق مي کرد اين نابه ساماني به وجود نمي آمد و الان هم فعالان اين عرصه تاکيد دارند دولت بايد سريع اين يارانه را اختصاص دهد و با آمار و ارقام تاييد مي کنيم که اگر اين رقم پرداخت شود آن چه دولت در اين راه خرج کند هزينه نيست بلکه يک نوع سرمايه گذاري است.
به گفته وي اگر اين ۵۰۰ميليارد تومان به بخش دامپروري تزريق و علوفه وارداتي که قابل رصد و کنترل است تهيه و توزيع شود تا ۱۵۰تومان در کاهش قيمت هر کيلو شير خام موثر خواهد بود و موفقيت در اين اقدام براي تامين شير ارزان قيمت خانواده ها روند يک ساله فعاليت در اين بخش را مي طلبد.
فعالان بخش دام پروري و توليد شير خام در کشور مدعي هستند که به دنبال اجراي قانون هدفمندي يارانه ها حمايت لازم از آن ها صورت نگرفته و وعده پرداخت يارانه و تامين علوفه ارزان قيمت و تسهيلات کم بهره نيز عملي نشده است.
به اعتقاد آن ها هم اکنون قيمت تمام شده توليد هر کيلو شير خام ۸۵۰تومان است ولي دولت قيمت خريد شير توسط مراکز خريد و صنايع لبني را از دام داران ۶۳۰تومان اعلام کرده است لذا به دليل ناهمخواني هزينه هاي توليد با عرضه بسياري از دامداران دام هاي سنگين و گاوهاي شيرده را روانه کشتارگاه ها کرده اند.
به گفته آن ها ۷۰تا۸۰ درصد قيمت تمام شده شير به قيمت نهاده هاي دامي و علوفه بستگي دارد ولي علوفه يارانه اي در اختيار ما قرار نمي گيرد و واردات علوفه از خارج هم گرهي از مشکلات ما باز نکرده است.
اين ناهماهنگي سبب شده است برخي دامداران کشور شير خام توليدي را به صورت مستقيم و يا پس از تبديل به ماست و پنير در کنار کوچه و خيابان ها به فروش برسانند.
«جمشيد سليماني» عضو هيئت مديره اتحاديه دامداران کشور به جام جم آنلاين گفت: بر اساس توافقات انجام شده قرار بود ماهانه ۱۶۲هزار تن انواع ذرت و جو و ۷۵هزار تن سويا بين دامداران توزيع شود ولي هنوز به همه اين تعهدات عمل نشده است.
قرار بوده اين نهاده هاي ارزان قيمت در اختيار دامداران قرار گيرد و سپس شير ارزان (۶۳۰توماني) خريداري شود ولي الان اين اتفاق نيفتاده و شير خام توليدي هر کيلو ۸۰۰تومان هزينه روي دست دامدار مي گذارد.
«موسوي نژاد» مديرعامل شرکت تعاوني دامداران و مرغداران شهرستان طرقبه- شانديز در خراسان رضوي نيز مي گويد: قيمت تمام شده هر کيلوگرم شير خام با احتساب سود و شرايط سخت توليد ۸هزارو۴۰۰ريال است و اگر هدف مسئولان حمايت از توليد است انتظار کاهش قيمت قبل از ورود خوراک به گاوداري ها امري غيرمنطقي است.
اگر سازمان صنعت، معدن و تجارت انتظار دارد شير به قيمت ۶۳۰تومان عرضه شود بايد تامين علوفه ارزان قيمت را حداقل براي ۶ماه از سال ضمانت کند.
درآخرين روزهاي فعاليت مجلس هشتم نيز ۲۰۰نماينده در بيانيه اي سياست هاي اتخاذ شده متوليان را در راستاي نابودي توليدکنندگان بخش کشاورزي و دامي کشور دانسته و آن را عامل تهديد امنيت غذايي کشور برشمردند.
در اين بيانيه تصريح شده بود که «چند ماهي است که ذخيره ژنتيک کشور در بخش توليد شير مورد محاصره شديد قرار گرفته و هزاران گاو شيري به کشتارگاه ها تحويل شده اند که جبران اين واقعه تاسف بار ميسر نيست مگر با صرف سال ها وقت و سرمايه گذاري زياد، تورم ناشي از گراني محصولات لبني پذيرفتني نيست و تعطيل کردن واحدهاي توليدي و بيکاري به مراتب تلخ تر است، تعيين قيمت غيرکارشناسي و غيرمنصفانه شير در حالي تحميل مي شود که قيمت تمام شده حدود ۸۰۰تومان براي هر کيلوگرم مي باشد.
جاي تاسف است که در سال توليد ملي، ضدتوليد ملي عمل مي شود و به جاي کمک به کاهش هزينه توليد، خود توليد هدف قرار مي گيرد.»
در مجلس نهم نيز که از هفتم خرداد آغاز به کار کرد موضوع توليد در بخش کشاورزي و دامپروري کشور به صورت جدي مطرح و وزير جهاد کشاورزي به مجلس فراخوانده شد اما باز هم به جاي پرداختن به اقدامات زيربنايي و حمايتي توپ به زمين وزارت صنعت، معدن و تجارت شوت شد.
دکتر «محمد اسماعيل نيا» نماينده مردم کاشمر، بردسکن و خليل آباد در مجلس شوراي اسلامي نيز مدعي است رويکرد دولت در خريد شير از دامداران نتيجه اي جز قرباني کردن آنان به دنبال نخواهد داشت.
به گفته او در حال حاضر نرخ تمام شده براي توليد شير ۷۷۰تومان است که دولت اين محصول را از دام دار ۶۳۰تومان خريداري مي کند و اين کار با بهانه هايي مانند توزيع علوفه دامي انجام مي شود ولي حمايتي در کار نيست.
نابه ساماني در بازار شير سبب شده است برخي دا م داران از تحويل شير خام توليدي با قيمت رسمي به صنايع لبني خودداري کنند و حتي برخي دام داران شير خام را در بازار غيررسمي تا هزار تومان در هر کيلو به فروش رسانده اند.
«حسين چمني» مشاور صنايع شير ايران مي گويد: جامعه دام پروري ايران در سراسر کشور گسترده است و نمي توان به آن ها فشار وارد کرد که شير توليدي را هر کيلو ۶۳۰ تومان در قالب بخشنامه دولت به فروش رسانند. رسانه ها بايد نقاط تاريک اين قصه را روشن کنند تا دام دار متهم و تنبيه نشود. کدام اعتبار، کدام علوفه و کدام حمايت از کدام دام دار انجام شده است؟ بخش اعظم دام داري ما سنتي است و ۵۲ درصد شير توليدي کشور هم در دام داري هاي سنتي توليد مي شود آيا تا به حال دام داران سنتي شناسايي شده و يارانه اي به آنان تعلق گرفته است؟
به گفته وي با توجه به قيمت هاي جهاني علوفه اميدي به بازگشت قيمت علوفه و نهاده هاي دامي نيست لذا دولت بايد با توجه به گستردگي جامعه دام پروري کشور اقدامات حمايتي را هر چه سريع تر شروع کند. دولت در واحدهاي دام پروري در اختيار خود دولت مي تواند هزينه و شرايط توليد را رصد کند و براساس برآوردهاي منطقي از طريق سازمان حمايت از توليدکننده و مصرف کننده وارد عمل شود.
کارشناسان صنعت شير و لبنيات را رقابتي ترين صنعت در کشور مي دانند و مي گويند انتظار بود دولت بعد از هدفمندي يارانه ها نيم نگاهي به اين صنعت مي کرد تا سلامت جامعه و تداوم توليد تضمين مي شد.
مشاور صنايع شير ايران به خراسان مي گويد: دلايل ما براي اين که صنعت شير رقابتي ترين صنعت کشور است، وجود بيش از ۹۰۰ نشان تجاري صاحب شناسنامه و داراي مجوز فعال، هزاران واحد سنتي و فرآوري بدون شناسنامه در روستاها، امکان توليد ۸۰ درصد لبنيات مصرفي توسط خود مردم در خانه ها و قدرت انتخاب بالا براي مصرف کننده است.
لذا اگر قرار است به سمت آزادسازي قيمت ها برويم اولين نقطه شروع همين صنعت شير است، در حالي که يارانه شير خام حذف شد ولي ۲ ميليون تن سهميه شير يارانه اي را صنايع جذب کردند و اتفاق معکوسي که افتاد کاهش عرضه شير خام در جامعه بود.
وي با تاکيد بر اين که شيوه حمايت دولت از اين صنعت در سال جديد متناقض با شعار کلي نظام و حمايت از توليد است مي افزايد: متاسفانه در صنعت لبنيات به جاي ترغيب، تهديد و به جاي تشويق، تعزير شديم. دام دار و کارخانه دار با وجود زيان ده بودن توليدشان تلاش کردند تا توليد ملي را احيا کنند و الان هم کارآفريني و توليد در مهم ترين بخش غذايي کشور و سخت ترين بخش توليد را بر عهده دارند ولي حمايت نمي شوند.
«چمني» سود منطقي در اين توليد را ناچيز و حتي يک ششم سود سپرده گذاري در بانک ها مي داند و مي گويد: حمايت از توليد شير به معني جلوگيري از مهاجرت به شهرها و کاهش بزه هاي اجتماعي، تثبيت جمعيت روستايي و شهرهاي کوچک و افزايش بهره وري شاخص سلامت است.
به گفته او امنيت سياسي در گرو امنيت غذايي است و بي توجهي به دام داري و توليد شير علاوه بر اين که سلامت جامعه را تهديد مي کند، دلسردي و فرار سرمايه را به دنبال خواهد داشت اگر دولت تمام شير توليدي را خريداري کند، به همين ميزان هم وارد کند و آن را رايگان بين مردم توزيع کند سود کرده است چرا که پيش گيري بهتر از درمان است.
کارشناسان بر اين باورند که حمايت از دام داران و دام پروران افزايش بهره وري، توسعه صنعت شير و توليد ناخالص ملي و اشتغال زايي را به دنبال دارد. در کنار آن حمايت از توليد و عرضه شير در کشور مزاياي ديگري هم دارد که از منظر مسئولان دور مانده است.
مهندس «حسين چمني» مشاور صنايع شير ايران به ما مي گويد: سرانه مصرف شير در ايران يک سوم تا يک چهارم سرانه دنياست و از طرفي مسئولان تغذيه اي اعلام مي کنند که سن زمين گيري (پيري) در کشور ما ۲۰ سال جلوتر از ساير کشورهاي دنياست و لذا اين پيري زودرس روي بهره وري هم اثر دارد، ۸۰درصد سالمندان داراي مشکلات اسکلتي و حرکتي هستند که به طور مستقيم به ميزان و فرهنگ مصرف شير مرتبط است.
هم اکنون هر ايراني به طور متوسط ۲ دندان پوسيده دارد که ترميم ۱۵۰ ميليون دندان پوسيده ايرانيان حدود ۱۵هزار ميليارد تومان هزينه در بردارد.
وي مي گويد: پوکي استخوان هم ناشي از مصرف کم شير و لبنيات است که امروزه هزينه هاي درماني آن سر به فلک مي کشد.
حال اگر مسئولان به اين آمار و ارقام عنايت کنند متوجه خواهند شد که هر نوع خرجي که دولت انجام دهد براي افزايش سلامت جامعه و بهره وري ملي و توليد است. نمي توان به راحتي از کنار هزينه هاي سنگين درمان گذشت، از هر منظري که به موضوع شير نگاه کنيم سرمايه گذاري و حمايت از توليد آن ارزش و توجيه دارد.
وي مي گويد: متخصصان تغذيه و بهداشت مدعي هستند که در همه دنيا و کشورهاي توسعه يافته داراي اقتصاد آزاد که يارانه را محکوم مي کنند الزاما به اين بخش که مرتبط با سلامت مردم است يارانه مي دهند و آن را نوعي سرمايه گذاري مي دانند.
«حسين چمني» مشاور صنايع شير ايران نيز سياست هاي دولت را مورد انتقاد قرار مي دهد و مي گويد دولت ضد اهداف خودش عمل کرده است.
به گفته وي شير پاکتي (نايلوني) ارزان ترين شير در اختيار مردم بود که مي توانست جايگزين شير يارانه اي باشد ولي با تصميمات ناپخته اخير اين شير از سبد تغذيه خانوارها حذف شد و احساس مي شود که دولت دارد توليد را قرباني کنترل تورم مي کند.
همچنين «سعادت ا… عباسي» معاون وزير جهاد کشاورزي در امور دام معتقد است که قيمت تمام شده شير بدون درنظر گرفتن برخي از آيتم هاي تعيين قيمت تنظيم شده لذا غيرواقعي است و نتيجه اين تصميم غيرکارشناسي ناراضي بودن توليدکننده و کارخانجات لبني از قيمت شير و نابساماني در توليد شير در سراسر کشور است.
به گفته وي از سال گذشته اعتباراتي براي ساماندهي توليد شير در قالب دريافت هزار ميليارد ريال نهاده هاي دامي بين اتحاديه ها توزيع شد که تاثيرچنداني در رفع نياز دامداران نداشت.
به هر حال فعالان اين حوزه تداوم حمايت دولت با روند کنوني را مطلوب نمي بينند و براين باورند که حمايت عملي نه با اعلام شعار و طرح هاي نانوشته بلکه با تزريق يارانه در قالب تامين علوفه ارزان قيمت، تامين تسهيلات کم بهره و حمايت عيني از توليد در بخش دام پروري مي تواند نجات دهنده اين بخش باشد و در کنار آن تامين شير و ساير فرآورده هاي لبني خانوارهاي ايراني و سلامت جامعه نيز تضمين خواهد شد.
شير و فرآورده هاي لبني طي يک سال اخير ۴ بار افزايش قيمت يافت و سرانجام دولت وعده داد که با اختصاص ۵۰۰ ميليارد تومان از دام پروران حمايت خواهد کرد و آن ها بايد شير را هر کيلو ۶۳۰ تومان عرضه کنند اما وعده هاي حمايتي دولت تا اين لحظه محقق نشده است و بلبشوي حاکم بر بازار شير در کشور سبب کاهش مصرف اين ماده غذايي تا ۱۴ درصد شده است. گراني علوفه و آزادسازي قيمت ها به دنبال اجراي طرح هدفمندي يارانه ها دام داران کشور را با مشکلات عديده اي رو به رو کرده و خبرهايي از روانه شدن دام هاي سبک و سنگين به کشتارگاه ها به گوش مي رسد. به نظر مي رسد با توجه به تاثير مهم مصرف شير و لبنيات در سلامت خانواده ها باز گرداندن شير به سبد تغذيه خانوارهاي ايراني ضرورتي اجتناب ناپذير است.
دلتان خوش است هر ساعت دریغ از ساعتی پیش